Prestatiedruk in het onderwijs in Jordanië

Jordanië staat in het Midden-Oosten bekend om haar uitstekende onderwijs. Koning Abdullah II heeft zich hard gemaakt om het onderwijs te verbeteren en toegankelijk te maken voor mensen die het minder breed hebben. In Irbid, de stad waar ik woon, staan twee van de beste universiteiten van het Midden-Oosten. Toch is het onderwijs hier over het algemeen heel traditioneel: de leerlingen zitten stil en houden hun mond, de docent praat. De lesstof moet je stampen en tot in detail kunnen opdreunen. Daarbij wordt fouten maken niet getolereerd. Ik merk dat heel erg in mijn eigen lessen: studenten vallen heel snel terug op het Arabisch als ze onzeker zijn over hun Engels. Ik probeer aan mijn studenten duidelijk te maken dat je juist kan leren van je fouten, maar dit dringt niet altijd door.

Dit streven naar perfectie komt door de waanzinnig hoge prestatiedruk. Dit begint al op de middelbare school. De score voor het eindexamen (Tawjihi) bepaalt of je naar de universiteit gaat, en welke studie je mag doen. Toen ik net in Jordanië was, waren drie kinderen uit mijn gastgezin bezig met de Tawjihi. Elke keer als er visite kwam, werd er gevraagd hoe het ging en of ze wel hard genoeg studeerden. Twee dagen geleden werd – om een of andere reden om drie uur ’s nachts – de uitslag bekendgemaakt. De kinderen uit mijn gastgezin waren geslaagd en gingen met andere geslaagden de straat op . De hele nacht klonken er geweerschoten (een uiting van vreugde) en vuurwerk in het dorp waar ik woon. De volgende dag reden toeterende auto’s rondjes waar opgelaten scholieren uit bungelden.

Toegegeven: toen ik hoorde dat ik geslaagd was voor mijn eindexamen ging ik prosecco drinken op het schoolplein. Maar er wringt iets aan de uitzinnige vreugde hier. Het is zo’n grote ontlading voor de scholieren en hun ouders, terwijl het ‘maar’ het eindexamen is. En bovendien: als de blijdschap zo groot is bij een goed resultaat, hoe groot is dan het verdriet bij een slecht resultaat?

Op de universiteit gaat het er niet veel anders aan toe als op de middelbare school. De docent praat, de studenten praten na. Bij de meeste opleidingen worden de studenten nauwelijks gestimuleerd om zelfstandig en kritisch te denken. En ook hier is – met name door de ouders – de druk erg hoog om goede cijfers te halen. Er is niets mis met een beetje motivatie en aanmoediging, maar bij veel van mijn vrienden zitten hun ouders erbovenop.

En wat levert al dit harde werk op? Betrekkelijk weinig. Zoals ik al eerder schreef is er door gebrek aan natuurlijke bronnen weinig werk in Jordanië. Daardoor hebben veel alumni, als ze al een baan hebben, een baan die niets te maken heeft met hun opleiding. De meeste taxichauffeurs die ik tot nu toe heb ontmoet, hebben aan de universiteit gestudeerd. Mede hierom ligt de druk van ouders zo hoog: als hun kind goede cijfers haalt maakt hij of zij misschien kans om in het buitenland verder te studeren, wat een beter toekomstperspectief biedt.