Topsport als monkey business

Doping en matchfixing zijn aan de orde van de dag. De sporter speelt vals. Frank van Eekeren vraagt zich af dit bedriegen hoort bij de mens of dat we van nature eerlijk zijn. Onderzoek naar apen moet uitkomst bieden.
Hoe eerlijk is de mens? De lezers van sportpagina’s zijn dezer dagen geneigd te antwoorden: verduiveld oneerlijk. Sla de krant open en de kans op een artikel over bloeddoping en matchfixing  is groter dan een bloedstollend wedstrijdverslag. De gedachte dringt zich op dat fair play en topsport een onmogelijke combinatie vormen.
De wielerwereld spant de kroon. Jarenlang blijken we naar rondrijdende medicijnkasten gekeken te hebben, foul play bleek de norm. Tegenover Oprah noemde Lance Armstrong zichzelf weliswaar een bully, maar echt berouw van zijn bedrog leek hij niet te hebben. Zijn argument: iedereen deed het, so what? Ook het legertje wielrenners dat, in navolging van Armstrong, dopegebruik bekent blinkt niet in uit in excuses voor vals spel en leugens. Sterker, volgens Mart Smeets ‘hoort liegen bij deze sport’.
Intussen doet de voetbalwereld er alles aan om uit de schaduw van het wielerpeloton te treden. Recent onthulde het blad France Football dat FIFA-bestuurders bepaald niet vies zijn van oliedollars uit het Midden-Oosten en dat zij om die reden het WK aan Qatar schonken.  Kort daarop openbaarde Europol dat het ook in de lagere regionen van het voetbal wemelt van de onbetrouwbare types. De Europese politie verdenkt 425 officials, spelers en criminelen van betrokkenheid bij matchfixing.
Deze nieuwsberichten leren ons dat oneerlijk gedrag diep verankerd zit in het wielrennen en het voetbal. Maar wat zegt dit over de menselijke aard? Is sport het toevallige podium waarop de aangeboren oneerlijkheid van de mens zichtbaar wordt? Of is gesjoemel – in het Engels fraai omschreven als monkey business – een typische eigenschap van topsporters en hun bestuurders?   
Primatologen proberen dit soort vragen te beantwoorden door naar het gedrag van monkeys te kijken. De bekendste primatoloog, Frans de Waal, kwam onlangs met een verhelderend onderzoeksresultaat. Hij bestudeerde het gedrag van chimpansees tijdens het spelen van een spelletje. Wat blijkt? De chimps spelen het spel hartstikke eerlijk, wat volgens De Waal duidt op  ‘een lange evolutionaire geschiedenis ten aanzien van het menselijke gevoel voor eerlijkheid’. Met andere woorden, fair play zit in onze genen.  
Wanneer vals spelen geen natuurlijk gedrag is, betekent het dat topsporters en hun bestuurders een afwijking bezitten.  Dan zijn de sportpagina’s vol met bedrog en corruptie eigenlijk beschrijvingen van een andere menssoort.  Een opzienbarende conclusie. Of bezondig ik me als sportende wetenschapper nu ook aan monkey business?

Blog
on 12/02/2013

Doping en matchfixing zijn aan de orde van de dag. De sporter speelt vals. Frank van Eekeren vraagt zich af dit bedriegen hoort bij de mens of dat we van nature eerlijk zijn. Onderzoek naar apen moet uitkomst bieden.

Hoe eerlijk is de mens? De lezers van sportpagina’s zijn dezer dagen geneigd te antwoorden: verduiveld oneerlijk. Sla de krant open en de kans op een artikel over bloeddoping en matchfixing  is groter dan een bloedstollend wedstrijdverslag. De gedachte dringt zich op dat fair play en topsport een onmogelijke combinatie vormen.

De wielerwereld spant de kroon. Jarenlang blijken we naar rondrijdende medicijnkasten gekeken te hebben, foul play bleek de norm. Tegenover Oprah noemde Lance Armstrong zichzelf weliswaar een bully, maar echt berouw van zijn bedrog leek hij niet te hebben. Zijn argument: iedereen deed het, so what? Ook het legertje wielrenners dat, in navolging van Armstrong, dopegebruik bekent blinkt niet in uit in excuses voor vals spel en leugens. Sterker, volgens Mart Smeets ‘hoort liegen bij deze sport’.

Intussen doet de voetbalwereld er alles aan om uit de schaduw van het wielerpeloton te treden. Recent onthulde het blad France Football dat FIFA-bestuurders bepaald niet vies zijn van oliedollars uit het Midden-Oosten en dat zij om die reden het WK aan Qatar schonken.  Kort daarop openbaarde Europol dat het ook in de lagere regionen van het voetbal wemelt van de onbetrouwbare types. De Europese politie verdenkt 425 officials, spelers en criminelen van betrokkenheid bij matchfixing.

Deze nieuwsberichten leren ons dat oneerlijk gedrag diep verankerd zit in het wielrennen en het voetbal. Maar wat zegt dit over de menselijke aard? Is sport het toevallige podium waarop de aangeboren oneerlijkheid van de mens zichtbaar wordt? Of is gesjoemel – in het Engels fraai omschreven als monkey business – een typische eigenschap van topsporters en hun bestuurders?   

Primatologen proberen dit soort vragen te beantwoorden door naar het gedrag van monkeys te kijken. De bekendste primatoloog, Frans de Waal, kwam onlangs met een verhelderend onderzoeksresultaat. Hij bestudeerde het gedrag van chimpansees tijdens het spelen van een spelletje. Wat blijkt? De chimps spelen het spel hartstikke eerlijk, wat volgens De Waal duidt op  ‘een lange evolutionaire geschiedenis ten aanzien van het menselijke gevoel voor eerlijkheid’. Met andere woorden, fair play zit in onze genen.  

Wanneer vals spelen geen natuurlijk gedrag is, betekent het dat topsporters en hun bestuurders een afwijking bezitten.  Dan zijn de sportpagina’s vol met bedrog en corruptie eigenlijk beschrijvingen van een andere menssoort.  Een opzienbarende conclusie. Of bezondig ik me als sportende wetenschapper nu ook aan monkey business?

Tags: topsportregeling | gezondheid

Advertentie