Turkse politie grijpt hard in: rustig meelopen of we sleuren je mee

Ik zit al weken te dubben om dit artikel te schrijven. Ik ben namelijk tijdens mijn uitwisseling naar Istanbul op het universiteitsterrein opgepakt tijdens een Pride Walk. Ik wil graag mijn ervaringen van wat er gebeurd is delen. Het artikel is inmiddels vier keer herschreven en ik denk dat ik een nieuw persoonlijk record van uitstellen heb gescoord. Wat is mijn probleem?

Wellicht heeft het te maken met de opdracht die ik mijzelf heb gegeven: maak het geen stereotiep artikel met een West-Europese blik op de Turkse samenleving. Eentje waarbij een in West-Europa opgegroeide vrouw naar het Midden-Oosten gaat en te maken krijgt met schending van haar mensenrechten. Ze is geschokt door de gebeurtenissen en schrijft een artikel waarin ze zegt hoe diep het haar heeft geraakt en dat ze meeleeft met haar medestudenten.  

Maar die vrouw, ik dus, gaat op een gegeven moment weer terug en haar leven in Nederland gaat weer verder. Mijn vrienden en medestudenten hier moeten continu leven met de dreiging om opgepakt te worden omdat ze laten horen wie ze zijn. Het gevaar dat ik voel en wil voorkomen is dat het een artikel wordt als zo velen: eentje die de complexiteit van het onderwerp negeert en ongewild bijdraagt aan een bevooroordeeld beeld van landen die geen onderdeel uitmaken van het Westen.

Vrijplaats onder druk
Op het eerste gezicht kan ik ook simpel uitleggen wat er aan de hand is: De traditionele regering  stoort zich aan de van oudsher seculiere topuniversiteiten in het land. Op verschillende universiteiten worden regeringsgezinde rectoren aangesteld die de veelal linkse, seculiere en onafhankelijke signatuur moeten breken. Net als bij de andere universiteiten reageren wanhopige studenten en docenten met protesten in Bogazici. Ze zien hun laatste vrijplaats verdwijnen.

Queer-studenten moeten sowieso hun bek houden, gelijk opheffen die handel; als een van de eerste dingen wordt de LGBTQ club gesloten. Na een jaar zware protesten die veelal gewelddadig zijn afgekapt lijkt het alsof iedereen zich langzaam in het lot berust, met uitzondering van een aantal leerlingen en docenten. Einde verhaal, einde democratie. Gewone kost in een land waar democratie meer als merknaam functioneert dan een daadwerkelijk project. Maar na vier jaar Liberal Arts & Sciences weet ik inmiddels: zo simpel is het nooit.

Nieuwe realiteit
Ik neem jullie mee naar de plek waar ik de afgelopen maanden meer heb geleerd over de meerwaarde van een universiteit voor een samenleving dan in mijn afgelopen zeven jaar aan Nederlandse universiteiten.

Als je aan Boğaziçi studeert heb je er jaren over gedaan om aan een van de beste openbare universiteiten van het land te komen. Boğaziçi huist naast een groot aantal slimme studenten ook het hoogste percentage aan jongens met nagellak per vierkante kilometer in Turkije. Liefkozend noemen de studenten hun universiteit een safed space.

Hier is ruimte voor Turkse jongeren om zich onafhankelijk van hun ouders, sociale druk en cultuur te ontwikkelen. Er is ruimte om allerlei vragen te stellen over wat voor persoon je bent zonder dat je je meteen aan je omgeving hoeft te verantwoorden. Helaas is er een nieuwe vraag bij gekomen: ga je mee protesteren?

In de nieuwe realiteit van Boğaziçi krijg je nu helaas een politiek-ethisch conflict in je piepjonge studentenschoot geworpen. Riskeer je het om politiek actief te zijn op de plek die eigenlijk bedoeld is om jou een academisch en divers bewustzijn te geven over de wereld om je heen?

Net als in de rest van de wereld wordt ook hier de studententijd gepolitiseerd. Voor sommige studenten is verzet geen vraag maar een gegeven. De queer-studenten en hun levenswijze staan onder druk. Sinds het aantreden van de onrechtmatige rector werd de LGBTQ-club als enige op de campus gesloten.  Als jezelf zijn blijkbaar een politiek vraagstuk is, dan geef je harde antwoorden.

Muziekfestival Tasoda
‘Nu ben je een échte Boğaziçi student.’ Deze eervolle titel kreeg ik van een paar medestudenten nadat ze hoorden dat ik was opgepakt tijdens de Pride Walk op het jaarlijkse muziekfestival Tasoda. Sinds de nieuwe rectoren niet meer van de gezelligheid zijn, lopen alle evenementen problematisch. Het leek erop dat een x-ray machine aan de ingang van het terrein het feestje ging verpesten. Geen alcohol met alle gevolgen van dien: totale nuchterheid. Met alle respect voor nuchterheid, maar we hebben het hier wel over een studentenfestival. X-ray protesten werden al gepland, maar de afwezigheid van alcohol was niet het grootste probleem, het was de aanwezigheid van de queers.

Net voor het begin van festival zouden wij in een pride-optocht over het terrein lopen naar de ingang. Toen ik naar het plein liep om mij bij de optocht te voegen stond de beveiliging al daar om ons de toegang te blokkeren. De optocht naar de ingang werd verboden. Een echte reden werd niet gegeven, maar dat het onrechtmatig was is zeker. Fuck de ingang, dan lopen we wel een andere route. Achter het economie gebouw werd er een speech gegeven waardoor sommige mensen zenuwachtig werden. In deze locatie konden wij makkelijk door de politie omcirkeld worden. De zenuwen hoefden niet lang te duren, om de hoek kwam de oproerpolitie al aan rennen; nu kunnen we gerust bang zijn.

Opgepakt door de politie
Samen met 68 andere studenten en een docent ben ik behoorlijk gewelddadig opgepakt door de Turkse politie. De politie mag niet zomaar op het universiteitsterrein komen. De enige die hiertoe een oproep kan doen is de rector, die verantwoordelijk is voor de veiligheid op de campus. Met alle respect voor het verantwoordelijk zijn voor de orde op het universiteitsterrein maar het vrijwillig afsturen van gewelddadige politieagenten op een aantal jongeren in glitters lijkt mij nou niet de meest vreedzame optie.

Ik word door meerdere agenten bij mijn armen gegrepen en in mijn gezicht geslagen met een politieschild. Daarna werd ik in een cirkel gegooid omringd door politieagenten. Een andere student is bont en blauw geslagen. Naast mij word een meisje op de grond gegooid. Ik pak haar op en verschrikt legt ze haar hand op haar keel en zegt ze dat een agent haar wurgde. “Je gaat me wurgen,” zei ze tegen hem. “Ik ga je vermoorden,” was zijn antwoord. Iemand krijgt een paniekaanval: ““Ze gaan ons oppakken terwijl ze ons in elkaar slaan.” Ze ijsbeert in paniek rond in de cirkel. Politiemannen om ons heen beginnen ons uit te lachen. Een van ons gaat het gesprek met de hoofdagent aan en zegt in duidelijke taal dat dit onacceptabel en onrechtmatig is. Het deert niet, als rechtvaardigheid niet hetgeen is waar je als politieagent voor staat dan had je net zo goed doof kunnen zijn.

Ons wordt de keus gegeven: of jullie lopen vrijwillig mee naar de politiebussen of we sleuren jullie mee. Een duivelse keuze: loop je vrijwillig mee met mensen die geen respect voor jou of mensenrechten hebben? Meelopen voelt als een vrijwillige overgave, blijven staan voelt als een dom kat en muis spelletje, allebei kut.

Ik blijf nog lang staan wachten totdat er een meisje naar mij toeloopt en vraagt of ik met haar mee wil lopen? “Natuurlijk.” Hand in hand lopen we naar de bestelbus waar wij onze handboeien omkrijgen en wij plaats nemen. De laatste mensen die niet vrijwillig meelopen worden behoorlijk gewelddadig meegenomen. Iemands hoofd wordt tegen een politiebus aangeslagen.

Medische check
Wellicht was het oppakken door het regime niet eens het ergste. Het was de realisatie dat het veel medestudenten niet boeide wat er met ons gebeurde terwijl wij wegreden.  Niemand kwam ons uitzwaaien met uitzondering van een paar studenten en docenten.

Daarna krijgen wij in een ziekenhuis een medische check om te kijken of we niet te gewelddadig zijn opgepakt. Na tien uur worden we vrijgelaten. Op de weg terug verwoordt een jongen naast mij ons sentiment: “Ik wil vandaag geen enkele fucking hetero meer zien.” Enige  voordeel aan dit alles is dat ik een leuk meisje heb ontmoet in het politiebusje waar ik nu mee aan het daten ben. Dat krijg je ervan als je een stel queers bij elkaar in een busje stopt.

Ik twijfel of ik nog naar het festival ga. Er was amper een reactie toen wij opgepakt werden. Het geluid van het podium werd harder gezet zodat ons geschreeuw niet gehoord werd. Een aantal kiezen ervoor om niet te gaan. Ik besluit om wél te gaan nadat ik tegen een vriendin klaagde over de apolitieke reactie van de meeste studenten. “Irem, wij zijn moe. Wij zijn al een jaar bezig met deze protesten. Ik ben het met je eens dat de organisatie en de studenten geen adequate reactie hebben gegeven maar wij hebben ook plezier nodig. Op een gegeven moment kan jij terug naar Nederland maar wij blijven nog steeds hier in deze shit. Wij hebben dit soort dagen nodig. ”

Westerse landen geïdealiseerd
Veel Turkse studenten idealiseren Westerse landen als Nederland. De Europeaan als beschaafde en vrije burger is een hardnekkig concept wat diep in het Turkse collectieve geheugen zit. Ik ben het met ze eens dat de kans klein is om opgepakt te worden op de Drift of andere locaties bij de UU omdat ik mij voel aangetrokken tot alle genders.

Toch zou ik de Turkse studenten niet adviseren om naar onze Tweede Kamer te kijken als ze op zoek zijn naar beschaafde Nederlanders. Extreemrechtse politici als Thierry Baudet, Gideon van Meijeren en Geert Wilders beschuldigen wetenschappers continu van partijdigheid en onwaarheid. Bovendien kan sterk getwijfeld worden of een volk aanspraak mag doen op beschaving als het toestaat dat extreemrechtse politici continu de aanval inzetten op bepaalde bevolkingsgroepen, waaronder de Nederlands-Turkse gemeenschap, in het hart van hun democratie. In het zogenaamde beloofde land kan je bijkans dagelijks te horen krijgen dat je uit een achterlijke cultuur komt.

Vrijheid van meningsuiting
Daarnaast worden onze universiteiten bestookt en geridiculiseerd door mensen die racisme, liegen, doodsbedreigingen en uitschelden als ‘vrijheid van meningsuiting zien.” Maar goed, vrijheid van meningsuiting is inmiddels een complete karikatuur van zichzelf geworden. Een stok waarmee alle redelijkheid en ratio uit het debat wordt geslagen. “Is toch mijn mening,” huilen de volwassenen kinderen die blijkbaar niks meer mogen. Als jouw vrijheid zich bevindt in je onderbuik adviseer ik een dieet, niet nog meer troep eten.

Als ik in Bogazici iets heb geleerd is dat wij in Nederland en Turkije niet tegenover mensen met een andere mening staan maar gevaarlijke intolerantie. Wees zuinig op onze democratische instituten, zodra dit soort mensen meer tot hun beschikking hebben dan alleen hun grote bek dan zullen ze 100 procent ook onze vrijheden aantasten.

Is Bogazici dan al verloren? Nee, het verzet borrelt nog steeds. Ze zijn nog niet klaar met de rector, siktir git Naci.