Universalisten of specialisten?

Moet je van één onderwerp heel veel weten, of moet je juist een allrounder worden? Jildou Fabriek, zelf studente Taal- en Cultuurstudies, vindt beide opties belangrijk. Binnen haar brede opleiding, wil ze zich toch specialiseren in haar hoofdrichting.
Taal- en Cultuurstudies, noch Liberal Arts and Sciences is een opleiding voor studiekiezers die nog even niet weten wat ze willen doen. In de faculteitsraadvergadering bij Geesteswetenschappen van eind juni werd dit standpunt onderschreven. Als ervaringsdeskundige bij de eerste opleiding kan ik niet anders dan dat eveneens beamen: weet je nog niet waar je heen wilt? Je zou verzuipen in het cursusaanbod.
De opleidingen TCS en LAS bieden de mogelijkheid om respectievelijk uit het brede cursussenpalet van de faculteit dan wel de hele universiteit te kiezen. Studenten zijn zelf verantwoordelijk voor hun vakkenpakket en de labels die ze daaraan hangen. Door middel van een hoofdrichting, die ruim een derde beslaat van de hele bachelor, wordt de student tevens in een disciplinaire richting geduwd, om zo uiteindelijk genoeg kennis opgedaan te hebben voor een masteropleiding.
Het lijkt me de vraag of je daarmee het keuzemoment voor een vakgebied verlegt. Studenten weten uiteraard niet vanaf dag één bij welke hoofdrichting ze belanden, maar worden al in de zomervakantie gedwongen na te denken over hun studiepad. Niet iedereen zal hier even bewust keuzes maken, maar die verantwoordelijkheid komt uiteindelijk ongetwijfeld aan het licht.
Naarmate mijn bachelor vordert, voel ik me meer en meer een specialist binnen mijn hoofdrichting. Wanneer iemand me vraagt of ik me uiteindelijk liever voor een disciplinaire opleiding had ingeschreven, antwoord ik echter nee. Het geesteswetenschappelijke pad dat ik met een aantal omwegen en sluiproutes heb bewandeld de afgelopen jaren, zou ik voor geen goud in willen leveren voor een hoofdweg. Ik zou misschien andere cursussen of volgordes gekozen hebben, maar juist de keuzevrijheid, de kijkjes in verschillende groepen en de relaties die ik zo kon leggen binnen mijn hele curriculum zijn voor mij erg waardevol en maken mijn programma uniek.
Van alles een beetje weten of van één ding heel veel? Deze laatste optie lijkt uit te sterven voor studenten. Landelijk is er een duidelijke trend zichtbaar van het sluiten van disciplinaire opleidingen en komen grote brede alternatieven als paddenstoelen uit de grond. Een gevolg van vraag en aanbod: financiële tekorten, teruglopende studentenaantallen en een maatschappij die vraagt om multi-inzetbaarheid dwingen universiteiten hun bachelorlandschap te herzien.
Gelukkig heeft deze trend bij onze universiteit geen navolging. Het is nog steeds mogelijk om losse talen te studeren in Utrecht. Ook opleidingen als muziekwetenschappen, taalwetenschappen en religiestudies vallen binnen de bachelormogelijkheden: een goede zaak. Zowel breed als smal georiënteerde wetenschappers zijn nodig. Bij TCS en LAS schuif je aan bij disciplines, juist dat is de kern van de opleiding. Zo vullen vastbijters en rondkijkers elkaar aan, om gezamenlijk tot nieuwe inzichten te komen en te zorgen voor behoud van het vakgebied.
Ik voel me een geesteswetenschapper met een focusgebied, en me daardoor verantwoordelijk voor het behoud van het geheel. Studenten TCS en LAS als ambassadeurs van de verzameling: eigenlijk best speciaal.