Voor iedereen die ik ben vergeten

Het dankwoord is het meest gelezen onderdeel van het proefschrift. Wouter Marra worstelt er mee. Hoe dank ik mijn begeleider? Heb ik wel iedereen genoemd?
Mijn proefschrift kan bijna naar de drukker. Maar er is nog een laatste horde te nemen: het dankwoord. Ter inspiratie heb ik de afgelopen jaren alle dankwoorden die voorbij kwamen gelezen. Allemaal diep uit het hart, oprecht en eerlijk. En daarom een leuk inkijkje in de persoonlijkheid van de schrijver. Hier volgen een paar voorbeelden en tips voor zowel lezer als schrijver.
De eersten die bedankt worden zijn de begeleiders van de schrijver. Je kunt in dit stuk goed laten zien of je een bescheiden persoonlijkheid hebt: “Zonder jullie wist ik niet waar ik moest beginnen en was het nooit gelukt.”, of juist niet: “Wat fijn dat jullie mij niet in de weg hebben gestaan.” Maar dat laatste kan ook een verkapt verwijt aan gebrek aan interesse zijn.
Ook de band tussen promovendi en begeleider varieert wel eens, regelmatig zie je passages als: “Ik waardeer de vriendschap die we hebben opgebouwd.” Wat minder goede relaties worden niet expliciet genoemd, maar sleutelwoorden zijn: “ondanks onze meningsverschillen…”, of: “Ik moest even wennen aan je…” gevolgd door een eufemistische uitdrukking van iemands persoonlijkheid, bijvoorbeeld “directe (lees: ongenuanceerde) manier van communiceren”.
Vervolgens zijn de collega’s aan de beurt. Dit stuk tekst wordt het meest gelezen, dus zorg ervoor dat hier absoluut geen typfouten in zitten, daar word je onverbiddelijk op gewezen. Een leeswijzer: Als je specifiek wordt bedankt voor een concrete bijdrage, dan zit het wel goed. Maar als je wordt bedankt voor je aanwezigheid, of sta je in een lange alfabetische lijst, dan had je toch beter je best moeten doen voor een ereplekje in het dankwoord. Als je specifiek wordt bedankt voor de constante kwaliteit van je koffiepraat, dan is het tijd eens wat harder te gaan werken.
Je kan ook nog vissen naar een post-doc in je dankwoord, switch hiervoor even heen en weer naar het Engels: “I would like to thank prof. xxx for the fantastic discussions we had during the yyy conference.” Dat is snel verdiend, een paar minuten bij een poster ouwehoeren, en je schopt het zo tot in een dankwoord! Als je het echt niet meer weet, kan je altijd nog de koffiemachine bedanken. Echt waar, het gebeurt!
Vervolgens: vrienden en familie. Ook hier komt weer de persoonlijkheid van de schrijver bloot te liggen. De balans werk-privé is vaak wat verstoord bij promovendi, en in welke mate blijkt al snel: “Lieve vrienden en familie, fijn dat jullie altijd achter mij stonden de laatste vier jaar.”, of een variant op het eufemistische: “Sorry dat ik de afgelopen vier jaar afwezig ben geweest.” Het lijkt niet zo’n groot verschil, beide zijn zinnen van een gedreven wetenschapper, maar bij die laatste gaat het werk toch net iets vaker voor. Dan krijgt het “Voor iedereen die ik ben vergeten.” ineens een andere lading.
Het slot is voor de relaties in de amoureuze sfeer. Meestal worden zij bedankt met krachttermen als rust, liefde en begrip. Maar ik kwam ook een wat praktischere insteek tegen: “Wat fijn dat er elke avond weer eten op tafel stond!” Ja, ook promovendi eten graag thuis.
Waar maak ik me nou zo druk om? Het is maar een dankwoord, dat hele proefschrift is toch al af? Maar het dankwoord is wel het meest gelezen stuk tekst. Want wat doe je als je iemands proefschrift krijgt? Precies, kijken of je genoemd wordt. Ben je jaren aan het zwoegen geweest, kijkt iedereen eerst naar die paar pagina’s. Voor mij is het nu hoog tijd om nog even flink uit te wijden over of het vier fantastische, of verschrikkelijke jaren waren.