Wat zijn de grenzen van mijn expertise?

“Collega, hou je bij je leest.” Dat fluisteren door collega’s, elke keer als er een professor of andere wetenschapper bij een opinieprogramma aanschuift om daar al het wereldnieuws te duiden. Wetenschappers mogen niet buiten de paden van hun expertise treden.

En inderdaad, het is potsierlijk om zo’n alwetende prof (vaak een ‘superstar scientist’) te zien orakelen; een schouwspel dat doet denken aan de grumpy old men van de Muppets. 

Maar als we als wetenschappelijke gemeenschap willen dat we alleen binnen onze expertise aan public engagement doen, moeten we ons wel eerst de vraag stellen: hoe definiëren we dan die expertise? Waar liggen de grenzen van onze expertise?

Om voor mezelf te spreken: afhankelijk van wie ik voor me heb introduceer ik mezelf als oceanograaf, klimaatfysicus, natuurkundige, of simpelweg wetenschapper. Ik voel me comfortabel bij alle vier die titels.

Dus waar trek ik dan de grens van mijn expertise? Is dat het onderwerp waarop ik gepromoveerd ben? Al het onderzoek wat ik in mijn carrière heb gedaan? Of alleen maar mijn onderzoek van de laatste vijf jaar? 

Dat lijken me wel heel nauwe definities van expertise. Kan dan niet wat ruimer en inclusiever? Bij Scientists 4 Future, een groep wetenschappers die “actief streven naar een sterker antwoord op de klimaat- en ecologische noodsituatie”, vindt men dat elke wetenschapper expertise heeft op klimaat, omdat de klimaatcrisis zo ongeveer elk aspect van de samenleving treft. 

Ik ben er nog niet uit wat de beste definitie van de grens van expertise is, maar voorlopig gebruik ik deze: alle onderwerpen waarover ik comfortabel college zou kunnen geven aan eerstejaars studenten.

Deze werkdefinitie komt voort uit het idee dat, als ik iets aan studenten durf uit te leggen, ik het toch ook aan het brede publiek of journalisten zou moeten kunnen vertellen? Want is spreken in de media nou echt heel anders dan praten tegen studenten?

Maar los van de definitie van de grens van expertise, is er één onderwerp waar we als wetenschappers in ieder geval allemaal over kunnen communiceren: de wetenschap en de wetenschappelijke methode zelf. We kunnen en moeten vertrouwen hebben in hoe wetenschap werkt, en moeten dus altijd pal staan voor wetenschap in het algemeen. Laten we elkaar daarom niet teveel vliegen afvangen en wat minder de maat nemen als het om public engagement gaat. Want hoe meer collega’s zich uiten in het publieke debat, hoe minder afhankelijk we zijn van die paar superstar scientists.

Hoogleraar Erik van Sebille is klimaatwetenschapper en blogt regelmatig voor DUB over de wetenschap. Het standpunt van de schrijver is niet per definitie ook het standpunt van DUB.