Andersdenkende tussen andersdenkenden

Een verfomfaaid figuur stommelt met een joint tussen zijn vingers door de ACU. Hij draagt een wifebeater. Het klassieke witte onderhemd waarin Robert de Niro vrouwen door keukentjes mept in gangsterfilms uit de jaren 80. In de ACU valt dit kledingstuk nogal uit de toon. Overal prijken leuzen tegen het patriarchaat, tegen gendertypering en tegen discriminatie. Te midden van deze anarchistische bar staan een paar nette studenten uit Hong Kong, die eveneens lichtelijk uit de toon vallen.

Vorige maand schreef ik over mijn uitwisselingsreis naar Hong Kong. Deze week zijn de studenten uit Hong Kong op bezoek in Utrecht. We zijn opgedeeld in vier groepjes, die elk door een andere bril de steden bekijken. Mijn groepje focust zich op burgerlijk protest. In Hong Kong bezochten we drie boekwinkels die kritische lectuur over de Chinese politiek verkochten. Twee daarvan waren gesloten, nadat hun eigenaars plotseling ‘verdwenen’. Eentje was wel nog open. Hier stond een dappere vrouw ons te woord, waarbij ze boeken liet zien die haar inmiddels misschien ook hebben doen verdwijnen.

In Utrecht is op bijna iedere lantaarnpaal politiek gemotiveerd protest te zien. Plaksels tegen Zwarte Piet, tegen hoofddoeken, tegen vleesconsumptie en tegen betutteling. ‘Tegen’ is het sleutelwoord. Logisch, het is immers protest. Zodra ik aan de boekverkoopster in Hong Kong denk, voelt het in Utrecht echter te makkelijk om ergens tegen te zijn. Protesteren in een land waar je mag protesteren is net zo rebels als vrouwen slaan in een gangsterfilm uit de jaren ‘80 – je volgt enkel het script. De lat zou hier hoger moeten liggen. Misschien is het in een liberale staat niet genoeg om een protestgroep te beginnen tegen andersdenkenden, maar zijn andersdenkenden binnen een protestgroep minstens zo noodzakelijk.

Terwijl ik door de ACU loop, vraag ik me af hoe ze binnen dit bolwerk van andersdenkenden omgaan met iemand die anders denkt. Stel dat Dick Swaab op een barkruk klimt en verkondigt dat gendertypering kletskoek is - dat de verschillen tussen man en vrouw biologisch te verklaren zijn. Zou zich dan een respectvolle dialoog ontvouwen met de verfomfaaide man in het witte hemdje? Of zou hij zijn wifebeater ter plekke herdefiniëren tot dickpuncher?

Ik word uit mijn gedachten gewekt door Jason, een geschiedenisstudent uit Hong Kong, die me naar een boekenkast in de hoek van de ACU wenkt. Hij wijst naar Het Communistisch Manifest van Marx en De Goelag Archipel van Aleksandr Solzjenitsyn. Het zaad en het arseen van de Sovjet Unie,  gebroederlijk naast elkaar in de kast. Misschien is dit waar we in Nederland naar moeten zoeken. Naar dat wat uit de toon valt, naar de wifebeater in de ACU, naar de andersdenkende tussen de andersdenkenden. Als een liberale staat meer wil zijn dan slechts een wirwar van dictatuurtjes, waarin tegenstanders zo fel worden bestreden als boekhandelaars in Hong Kong, dan is dit onderscheid hierin te vinden.