Bouw een valorisatievrije Ivoren Toren
Campuscolumnist Ruud Schotting maakt zich sterk voor valorisatievrije wetenschap. De ivoren toren moet terug, en wel op de Utrechtse campus in de Uithof.
Ik zet mijn reputatie op het spel, maar ik wil nu toch wel bekennen dat ik ontzettend blij word van die zogenaamde 'nutteloze' wetenschap. Ik doel dan op wetenschap die ons verrijkt zonder dat er ook maar één euro aan te verdienen valt. Hoezo valorisatie van de Algemene Relativiteitstheorie? Financieel zijn we niks wijzer geworden van deze theorie, maar intellectueel wel.
De Laatste Stelling van Fermat is ook zo’n prachtig probleem. Fermat schreef in de kantlijn van een boek dat hij een heel elegant bewijs had gevonden voor een interessant, maar volstrekt nutteloos probleem. Hij gaf aan dat die kantlijn te klein was om het bewijs op te schrijven. Wat was zijn probleem? Hij nam de stelling van Pythagoras a2+b2=c2. Voor deze vergelijking zijn gehele getallen a, b en c te vinden waarvoor dit correct is. Denk aan a=3, b=4 en c=5. Fermat stelde in 1637 dat als we de kwadraten in de stelling van Pythagoras vervangen door een geheel getal groter dan twee, er NOOIT een combinatie van gehele getallen a, b en c te vinden is die voldoet aan die vergelijking. Probeer zelf maar!
Een kinderlijk simpel probleem eigenlijk en geheel nutteloos, maar wel van een wezenloze wetenschappelijke pracht! Duizenden wiskundigen hebben hun tanden in dit probleem gezet. Niemand kwam met de perfecte oplossing, altijd was er wel weer een klein foutje. Een plus moest een min zijn…
In 1993 presenteerde Professor Andrew Wiles, na zeven jaar solitair onderzoek op de zolder van zijn huis, een bewijs. Helaas weer met een klein foutje. Het jaar daarop repareerde hij het foutje en was het bewijs van de laatste stelling van Fermat geleverd. Het paste niet in de kantlijn van een boek, nee het was een artikel van 108 bladzijden met de meest krankzinnige en ingewikkelde wiskunde. Wat zijn we nu als kenniseconomie opgeschoten met dit prachtige bewijs: U raadt het al, geen ene donder! En dat vind ik echt heel erg prettig. Niks geen valorisatie.
Soms lees ik de krant met rode konen. Mijn hart gaat dan sneller kloppen. Dat gebeurde in januari 2014 toen de Kwaliteitskrant meldde dat een volstrekt onbekende Russische wiskundige het bewijs heeft geleverd voor de Navier-Stokes vergelijkingen. Deze vergelijkingen worden gebruikt om de stroming van lucht rond (Russische gevechts)vliegtuigen uit te rekenen en de waterbeweging rond tankers in kaart te brengen.
Niemand weet zeker of de berekeningen het juiste antwoord geven… Het wiskundige bewijs is nog niet geleverd. En nu is daar dus die Rus Mukhtarbay Otelbayev. Een man naar mijn hart! Hij heeft een artikel geschreven van honderd bladzijden, in het Russisch. Ik hoop zo dat hij geen foutjes heeft gemaakt en dat we weer met volle teugen kunnen gaan genieten van de oplossing van opnieuw een volstrekt zinloos wetenschappelijk probleem. Ik kan niet wachten! Ik zie het wel somber in: ik heb nu al een hele tijd niks meer van die Mukhtarbay Otelbayev en zijn artikel gehoord!
Zou het geen idee zijn om de valorisatievrije wetenschap in Utrecht ook (weer) een plaatsje te geven. In een klein, nieuw en schattig (crèmewit) gebouwtje ergens in de Uithof dat we dan ‘De Ivoren Toren’ zouden kunnen noemen. Liefst midden in het Science Park. Waar nagedacht mag en kan worden over volstrekt zinloze, maar wel heel prachtige wetenschappelijke problemen. Problemen waar we niet rijker, maar wijzer en blijer van worden. De Top Sector van de UU! En dat Robbert Dijkgraaf daar dan de directeur van wil worden. Of wellicht zouden we Maarten van Rossem eens kunnen polsen voor die post? Die heeft immers ook iets met de Slimste Mens.