Discipline, toezicht en straf
Elk studentenhuis, maar mijn studentenhuis in het bijzonder stikt van de systemen waar bewoners zich aan dienen te houden. Bij ons thuis is er een biersysteem, een kattenvoerrooster met luciferdoosjes, een plantenzorgrooster met luciferdoosjes, een inkooplijst en natuurlijk een schoonmaakrooster met boetesysteem. De daadwerkelijke uitvoering van de systemen wisselt; sommigen zijn traditioneel (schoonmaakrooster en inkooplijst), anderen zijn simpel, maar elegant (de luciferdoosjes) en eentje is complex, maar eindeloos amuserend (het biersysteem).
Ons biersysteem is niet de traditionele afstreeplijst, maar bestaat uit een beeldscherm en een klein toetsenbord. Bij het pakken van een biertje hoort iedereen zijn eigen biermuziek. Wanneer ik op het knopje met ‘Mathijs’ druk, schalt ‘DEUTSCHLAND’ van Rammstein door de woonkamer. Een grote verbetering ten opzichte van het vorige geluid, ‘Krokobil’ van Yellowclaw. Na drieëntwintig biertjes sta je rood en moet een nieuw kratje worden ingevoerd. Momenteel is het biersysteem gecrasht. Vorige week heeft iemand namelijk geprobeerd om mijn biermuziek te vervangen door de volledige overwinningsspeech van Thierry Baudet, alle eenentwintig glorieuze minuten. Totdat het is opgelost moet ik als een plebejer afstrepen met pen en papier.
Op het keukenkastje in de gemeenschappelijke ruimte zitten zeven luciferdoosjes geplakt, een voor elke dag van de week. De schuifjes zitten nog in de doosjes en op de twee uiteinden van de schuifjes staat een ‘O’ voor ‘ochtend’ en een ‘A’ voor ‘avond’. Op zondagavond worden alle schuifjes opgesteld zodat alleen de ‘O’ te zien is. Degene die onze kat ‘s ochtends als eerste eten geeft, zet het schuifje op ‘A’. Als Io ‘s avonds te eten heeft gehad zet je het schuifje terug zodat beide letters niet te zien zijn. Zo weet je voor elke dag van de week of de kat voldoende eten heeft gehad. De luciferdoosjes zijn inmiddels zo oud dat ze bijna uit elkaar vallen. Ze hebben immers al vrij lang geholpen onze kat in leven te houden. Afgelopen maand is Io 17 jaar oud geworden.
In een studentenhuis is er geen leidinggevende die anderen aan hun taken houdt. Veel studentenhuizen hebben überhaupt geen duidelijke hiërarchie. Wanneer iemand zich opwerpt als huisbaas (lees: schoonmaaknazi) leidt dit vaak tot spanningen. Om dit te voorkomen moet er sprake zijn van horizontale macht. Verticale macht is hiërarchisch: een superieur vertelt zijn onderlingen wat ze moeten doen. Horizontale macht - een term bedacht door de filosoof Michel Foucault - is niet verbonden aan een persoon die boven anderen staat, maar aan een regelstructuur. Mensen voelen zich geroepen om hun taken uit te voeren door middel van impliciete sociale druk, niet door expliciete bevelen. Het is bevorderlijk voor de huiselijke sfeer als iedereen ongevraagd doet wat zij moet doen. De oplossing wordt geboden door de horizontale macht die een studentensysteem uitoefent.
Als ik op een zondagavond chagrijnig de keuken sta te dweilen, erger ik me aan het schoonmaakrooster, maar niet aan mijn huisgenoten. Ik denk dat studentenhuizen met een meer hiërarchische structuur, corporale huizen bijvoorbeeld, minder gebruik maken van systemen en boetes. Als het vanzelfsprekend is dat je luistert naar de huisoudste, zal een opdracht of correctie van die huisoudste geen ruzie veroorzaken. Maar in studentenhuizen waar men op gelijke voet staat, zorgt de horizontale macht voor rust, reinheid en regelmaat.