Jaarlijks breken ongeveer 17.000 Nederlanders, met name ouderen, hun heup. Naar schatting twintig procent van hen overlijdt binnen een jaar na de fractuur. Om de invloed van een herseninfarct te onderzoeken, keken de Utrechtse onderzoekers naar de gegevens van ongeveer 33.000 patiënten uit PHARMO, een farmaceutische database met medische gegevens van een miljoen Nederlanders.

Van de bijna zevenduizend patiënten uit die database met een heupfractuur had drie procent kort tevoren een herseninfarct gehad tegen slechts 1,5 procent van de 26.000 patiënten zonder heupproblemen. Na een herseninfarct is het risico op een gebroken heup dus met een factor twee verhoogd, concluderen de onderzoekers. Vrouwen jonger dan 71 die recent een herseninfarct hebben gehad, lopen zelfs een vijf keer zo hoog risico.

Patiënten blijken het gevoeligst voor breuken gedurende het eerste jaar na het herseninfarct. Dat komt doordat zij dan vanwege verlammingsverschijnselen wat wankeler ter been zijn. Bovendien heeft een herseninfarct of een beroerte versnelde botontkalking tot gevolg. “Het is daarom belangrijk om snel na een infarct of beroerte maatregelen te nemen om te voorkomen dat patiënten vallen", zegt onderzoeksleider Frank de Vries. Ook het gebruik van botbeschermende medicijnen is aan te bevelen.

De Vries, die in Utrecht met een Veni-subsidie zoekt naar betere en eenvoudiger methodes om de bijwerking van geneesmiddelen te kunnen beoordelen, pleit er voor om zo snel mogelijk na het herseninfarct.de risicofactoren voor fracturen in kaart te brengen. Sinds kort kan binnen een paar minuten een betrouwbare risicoanalyse worden verricht met behulp van de Fracture Risk Assessment Tool (FRAX) op de website van de Wereldgezondheidsorganisatie.

EH

In april van dit jaar loofde Academic Transfer, een vacaturesite voor wetenschappelijk personeel, een bedrag van vijfduizend gulden uit voor een bruikbaar antwoord op de vraag ‘Adviseer minister Plasterk over manieren om excellentie in het hoger onderwijs te stimuleren.’ 98 studenten stuurden een voorstel in en opmerkelijk is dat veel inzenders pleiten voor het belonen van hoge cijfers.

Op dit moment maakt het weinig uit of je een zes of een negen voor een vak haalt, vinden veel deelnemers aan de ‘battle’. Dat stimuleert niet erg om je best te doen voor een hoog cijfer. Dat zou anders zijn als tegenover negens en tienen een beloning zou staan in de vorm van bijvoorbeeld een jaar vrijstelling van collegegeld, een topstage op je vakgebied of voorrang bij het verkrijgen van een uitwisselingsplek aan een gerenommeerde buitenlandse universiteit.

Winnaar van de prijsvraag en de daaraan verbonden eerste prijs van 1500 euro werd de Amsterdamse studente M. van Stam. Zij stelt voor om excellentiepunten in te voeren voor studenten die meer doen dan alleen het studieprogramma volgen. Bij elk vak moet het voor studenten mogelijk worden om een excellentie-project uit te voeren, waarvoor afhankelijk van de omvang punten worden toegekend.

De beste projecten komen in aanmerking voor een twee maal per jaar uit te reiken geldprijs variërend van honderd tot duizend euro. Bepalend voor het winnen van zo’n prijs is niet de omvang maar de kwaliteit van het uitgevoerde project. Van Stam verwijst naar het succes van de Battle of Concepts, waarop haar idee mede is gestoeld.

Ook de op de negende plaats geëindigde Utrechtse student P. Brouwer pleit voor een vorm van beloning voor gemotiveerde studenten. Hij stelt voor om in elke opleiding pluscursussen in te voeren, waarvoor studenten worden geselecteerd op basis van door hen ingediende voorstellen. Succesvolle deelname dient niet alleen te leiden tot een aantekening op het diploma, maar ook tot privileges zoals het toekennen van een gewilde stageplek of financiering van een studiereis.

Het winnende voorstel is door Academic Transfer inmiddels als advies aan minister Plasterk aangeboden. Ook de Nederlandse universiteiten en hogescholen, die onder meer via Yvonne van Rooy (UU) en Geri Bonhof (HU) in de jury waren vertegenwoordigd, krijgen het winnende voorstel toegezonden.

EH

Als orang-oetans een luipaard of een python zien, maken ze met samengeperste lippen een alarmgeluid om het roofdier te laten weten dat dat in de gaten worden gehouden. Veldonderzoek van gedragsbioloog Madeleine Hardus en haar collega‚s laat zien dat sommige orang-oetans hebben geleerd om deze geluiden te veranderen door gebruik te maken van boombladeren.

In situaties van groot gevaar strippen de apen bladeren van een tak en houden deze tussen hun hand en hun mond. De toonhoogte van hun alarmgeluiden wordt hierdoor vier keer zo laag. Omdat een lager geluid meestal duidt op een groter dier, hoopt de orang-oetan zo de roofdieren af te schrikken.

Er is altijd aangenomen dat apen alleen geluiden maken als een reflex. Het onderzoek van Hardus laat echter zien dat orang-oetans wel degelijk een bepaalde controle hebben over de geluiden die ze maken. Dat komt overeen met het idee dat de bladerentechniek is ontstaan als een ontdekking die in een populatie orang-oetans behouden blijft, doordat de dieren het gebruik van elkaar overnemen.

Hiermee geven de resultaten een nieuwe kijk op het cultureel gedrag van de apen en de evolutie van de mens. Hardus: „Het vermogen van mensapen om te communiceren is lange tijd ondergewaardeerd." De Utrechtse studie, die op 5 augustus online werd gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Proceedings of the Royal Society, opent volgens Hardus dan ook nieuwe deuren voor het onderzoek naar de evolutie van taal.

EH (Bron: Perscommunicatie UU)

Tine de Moor (1975) gaat met de Europese subsidie de relatie onderzoeken tussen de economische ontwikkeling in het vroegmoderne Europa en de vorming van instituties gericht op economische samenwerking, zoals gilden. De Belgische historica wil met name weten in hoeverre de veranderingen in demografie en gezinssamenstelling in West-Europa hebben bijgedragen aan het ontstaan van deze instituties.

Een volgende vraag is in hoeverre deze instituties op hun beurt weer hebben bijgedragen aan de economische ontwikkelingen in West-Europa. Is het ontstaan van deze instituties en de rol die zij in het maatschappelijk verkeer speelden, wellicht de reden dat de Industriële Revolutie juist in Europa plaatsvond en niet elders in de wereld, aldus de vraag van De Moor, die in 2006 met Jan Luiten van Zanden het boek ‘Vrouwen en de geboorte van het kapitalisme’ publiceerde.

Zoals het Ublad op 10 juli meldde, ontvingen ook de UMC-onderzoekers Madelon Maurice en Geert Kops in de huidige ronde een ERC Starting Independent Researcher Grant. Deze betrekkelijk nieuwe subsidievorm met een maximum van twee miljoen euro is bedoeld voor jonge onderzoekers die twee tot negen jaar geleden gepromoveerd zijn en die hun potentieel hebben getoond om leiders te worden in hun vakgebied. Volgens een Brusselse woordvoerder hebben nog niet alle domeinen de toekenningen bekend gemaakt. Later dit jaar volgt een overzicht van alle winnaars.

EH

Nee, je hoeft niet binnen te blijven als in jouw introductiegroepje een student gediagnosticeerd is met de Mexicaanse griep en jij nog geen griepverschijnselen vertoond. En je hoeft ook geen UIT-feesten te mijden. Op de zojuist gelanceerde site wordt uitgebreid ingegaan op de griep, de symptomen en preventieve maatregelen. Ook wordt doorverwezen naar verschillende sites van onder meer de gemeente en het RIVM.

Op dit moment hebben officieel 92 mensen de Mexicaanse griep in de provincie Utrecht. Bekend is in elk geval dat drie van hen deze zomer een feest hebben bezocht van studentenvereniging UVSV. Op de site van de gemeente is er voor de bezoekers van deze lustrumfeesten ook specifieke informatie te vinden.

De universiteit heeft inmiddels een crisisteam geformeerd dat bestaat uit mensen van het communicatie servicecentrum, dienstencentrum P&O, FBU security, Directie ICT, Studentenservice, Onderwijs & Onderzoek en Veiligheid & Milieu. De eerste maatregel die is uitgevoerd, is het lanceren van de site. Tegelijkertijd kregen alle medewerkers en studenten van collegevoorzitter Yvonne van Rooy een mail waarin zij hen attent maakt op de site. Ook schrijft zij dat de universiteit maatregelen bedenkt ‘om de vitale processen van de universiteit in stand te houden als eventueel gedurende een langere termijn een groot aantal medewerkers en studenten niet aanwezig kan zijn’.

In de eerste plaats wordt er voor gezorgd dat de energievoorziening, het afvalbeheer en de beveiliging op peil blijven en dat onderzoeksprojecten die een continue bemensing vereisen, worden veilig gesteld. Daarnaast is belangrijk dat de besmettingskans zo klein mogelijk wordt gehouden door onder meer werknemers de kans te bieden thuis te werken indien dat nodig is. Er zal daarom ook extra aandacht zijn voor ICT-ondersteuning. “Ook wordt in de gaten gehouden hoeveel mensen echt ziek worden, zodat bijvoorbeeld de schoonmaak geintensiveerd kan worden”, zegt een woordvoerster van de UU.

Volgende week krijgen alle directeuren het verzoek om de vitale processen van hun faculteit te inventariseren. Dan kan er ook op facultair niveau een ‘pandemieplan’ worden gemaakt.

GK

Op een door de Spaanse onderzoekers opgestelde ranglijst bezet Igitur de tiende plaats. Op een lijst van uitsluitend universiteiten en onderzoeksinstituten eindigt het UU-archief zelfs als derde. Igitur (www.uu.nl/NL/Bibliotheek/igitur/Pages/default.aspx) werd door de Utrechtse Universiteitsbibliotheek in 2004 gelanceerd met twee doelstellingen. Enerzijds fungeert het als digitaal wetenschappelijk archief van onder meer Utrechtse artikelen en proefschriften, anderzijds vormt het een vehikel voor de online publicatie van tijdschriften en boeken.

Bij het beoordelen van wetenschappelijke archieven zijn de onderzoekers van CSIC uitgegaan van de zichtbaarheid en de impact van een archief. Daarbij hebben zij zich gebaseerd op vier indicatoren: het aantal pagina’s dat werd gevonden door de vier grootste zoekmachines Google, Yahoo, Live Search and Exalead, het aantal externe links bij die zoekmachines naar documenten in het betreffende archief, het aantal in pdf-vorm beschikbare documenten en het aantal recente documenten uit het archief in Google Scholar.

Die berekening levert Igitur tussen de universiteiten en onderzoeksinstituten een derde plaats op achter het Franse ‘Institut National de Recherche en Informatique et en Automatique Archive Ouverte’ en ‘Smithsonian/NASA Astrophysics Data System’ uit de VS. Andere Nederlandse verzamelingen in de top vijftig zijn het proefschriftenarchief van de Rijksuniversiteit Groningen en de digitale archieven van Twente (35) en Leiden (47).

Als ook andere archieven in de beoordeling worden betrokken, zakt Igitur naar plaats tien. Het allerbeste archief ter wereld is volgens de Spaanse onderzoekers het Social Science Research Network. Het in Utrecht veel gebruikte PubMed Central komt op een vierde plaats. De Spaanse onderzoekers beoordelen overigens ook de websites van universiteiten. Ook op die lijst komt de UU (met wereldwijd een 79e en in Europa een 13e plaats) als beste Nederlandse universiteit uit de bus.

EH

Zie voor de complete rabglijsten: repositories.webometrics.info/

Genomineerd in de categorie scriptieprijs zijn Remco Hoendervoogt, Gerhard Bos en Elisabeth de Bruijn.

Remco (faculteit Geowetenschappen) heeft experimenten gehouden om verschillende rivierpatronen na te bootsen om te zien of een dergelijk patroon te beïnvloeden is. Gerhard (Geesteswetenschappen) hield de ideeën over vrijheid van filosoof Kant tegen het licht. En Elisabeth (ook Geesteswetenschappen) keek naar de geschreven en gesproken taal in de Middeleeuwen in het gebied tussen de Maas en de Rijn, een gebied waar Nederlands en Duits vaak in elkaar overliepen.

Genomineerd in de categorie Bijzondere Verdiensten is onder andere Marijke Dijkstra, masterstudente Klinische en Gezondheidspsychologie. Zij is voorgedragen door atletiekvereniging Phoenix. Marijke is de trekker van het vijfjarige project Colours of Athletics om allochtone jeugd te laten deelnemen aan atletiek.

Zij neemt het op tegen Charlotte Wijs, masterstudent Fiscaal Recht die zich inzet voor ontwikkelingshulp. Ze is actief voor het World Food Programme in Malawi en is bezig met een project ter voorkoming van tienerzwangerschappen in Guatemala. Charlotte is voorgedragen door de vakgroep Fiscaal Recht.

De derde genomineerde in deze categorie is Seren Dalkiran, bachelorstudent Liberal Arts & Sciences van het UCU. Zij is door het UCU voorgedragen vanwege haar brede maatschappelijke inzet. Zo heeft zij de stichting Verdwaalde Gezichten mede opgericht die zich inzet voor mensenrechten van vooral vrouwen en jongeren. In 2007 kreeg Seren al de Echo-award voor allochtoon toptalent.

Deze zes studenten zijn door een jury geselecteerd uit 33 voorgedragen studenten. Twintig kwamen in aanmerking voor de scriptieprijs en 13 voor maatschappelijke verdiensten. Om voorgedragen te worden voor de scriptieprijs moet het werkstuk minimaal zijn beoordeeld met een 8,5. Voor de andere categorie kan je ook pas worden voorgedragen als je goede studiepunten behaalt.
De winnaars krijgen een onderscheiding (een replica van de sol) en elk een cheque ter waarde van 1500 euro. De prijzen worden voor de tweede keer uitgereikt en zijn in het leven geroepen door de universiteit om topstudenten in het zonnetje te zetten.

GK

Meest opmerkelijk zijn de cijfers voor de Universiteit van Amsterdam met op dit moment al 8312 aanmeldingen, bijna anderhalf maal zoveel als exact een jaar eerder. Groningen en Maastricht mogen blijkens de cijfers eveneens rekenen op een forse toename van het aantal eerstejaars. Ook in Utrecht is sprake van groei, al blijft die met ruim vijfhonderd op een totaal van zevenduizend aanmeldingen aan de bescheiden kant.

Aan de UU mag vooral de faculteit Geesteswetenschappen zich in een groeiende belangstelling verheugen, zo blijkt uit de cijfers. Naast het steeds populairder wordende Liberal Arts and Sciences kunnen ook Engels, Theaterwetenschap, Wijsbegeerte, Communicatiewetenschap en Portugees een groter aantal eerstejaars verwachten. Andere Utrechtse opleidingen die op een stevige groei mogen rekenen zijn Economie, Informatiekunde, Sociale Geografie, Milieu-maatschappijwetenschap en Sociologie.

Slechts vier Utrechtse opleidingen noteren sterk tegenvallende aanmeldingen, te weten Onderwijskunde, Godgeleerdheid, Italiaans en Farmacie. Overigens blijkt keer op keer dat de werkelijke instroom van eerstejaars op 1 september vaak stevig afwijkt van eerdere prognoses.

EH

Dat de angst terecht is, bleek vorige week voor de Utrechtse rechtbank. Toen stond een huisjesmelker terecht omdat hij twee studenten op de Eisenhowerlaan in Kanaleneiland met geweld uit hun kamer wilde zetten. Een van hen had met succes de te hoge huur aangevochten en maakte aanspraak op een verlaging van bijna 300 euro per maand.

De huisbaas pikte dit niet en bedreigde de bewoners. Een van de studenten kreeg klappen met een stuk hout van de zojuist ingetrapte slaapkamerdeur. Het Openbaar Ministerie eiste twee jaar celstraf, waarvan zes maanden voorwaardelijk.

Volgens voorzitter Gerard Oosterwijk van de studentenvakbond LSVb komen verscheidene keren per maand telefoontjes binnen van studenten die problemen hebben met hun huisbaas. Meestal gaat het om geschillen over de hoogte van de huur of achterstallig onderhoud.

"Zodra ze daarover beginnen, zijn er maar weinig verhuurders die vriendelijk blijven. Vaak laten studenten het erbij. Maar dat politie en justitie er nu iemand voor vervolgen, is een goed signaal naar studenten dat ze vooral aangifte moeten doen als gedrag van huisbazen niet door de beugel kan.''

(AD/UN)

Vanwege die grote belangstelling heeft de organisatie besloten om in augustus een dagelijkse lunchrondleiding te houden. Op weekdagen om half één en in de weekends om één uur kan een groep van maximaal vijftien bezoekers aan zo’n rondleiding deelnemen. De wandeling staat onder leiding van een van de studenten kunstgeschiedenis die bij de expositie is betrokken. De voertaal is Nederlands. Voor groepen kan op aanvraag een groepsrondleiding worden georganiseerd.

Bezoekers kunnen zich overigens ook laten informeren door de zeer vermakelijke audiotour voor kinderen, die op www.airpressure.nl/extra’s kan worden beluisterd. Via die door kinderen ingesproken toelichting op de werken krijgt de bezoeker niet alleen aardige weetjes (‘de geëxposeerde drol werd in natura geproduceerd door de hond van McCarthy’), maar ook pittige opinies (‘Amerikanen eten vooral heel veel en heel ongezond’) voorgeschoteld.

Er bestaat overigens een kans dat bezoekers niet alle werken te zien krijgen. Bij de kans op harde wind wordt een aantal uit voorzorg omlaag gehaald. De laatste keer dat dat gebeurde, was op donderdag 30 juli. De laatste stand van zaken is te vinden op www.airpressure.nl/nieuws.

EH