Het ministerie stond tien jaar geleden samen met de universiteiten in Leiden, Amsterdam, Nijmegen en Utrecht aan de wieg van het International Institute for the Study of Islam in the Modern World (ISIM). Toen vorig jaar de Haagse financiële bijdrage ten einde leek te lopen, besloot Utrecht zich samen met de Amsterdamse universiteit terug te trekken uit het in Leiden gevestigde instituut. Nijmegen nam eerder al eenzelfde stap.

Politieke, wetenschappelijke en maatschappelijke druk heeft minister Plasterk echter overtuigd van het belang van een kenniscentrum over de moderne islam. Volgende week spreekt de minister met de universiteiten over een mogelijke voortzetting van het ISIM.

Volgens de Utrechtse collegevoorzitter Van Rooy willen de universiteiten van Amsterdam, Nijmegen en Utrecht hier alleen over praten als de nieuwe samenwerking de vorm krijgt van een onderzoeksschool. En dus niet van een instituut in Leiden zoals de Leidse universiteit voor ogen staat.

In een virtueel netwerk van onderzoekers ziet Utrechts hoogleraar Martin van Bruinessen echter niet veel. “Het mooie van het ISIM is dat het een fysieke plek biedt met voldoende kritische massa aan onderzoekers die werken vanuit een duidelijk onderzoeksprofiel. Als we met losse clubjes verspreid door het land gaan zitten, dan mis je dat. Geen van de universiteiten kent een vruchtbare onderzoeksomgeving die veel aio’s en postdocs uit het buitenland trekt, zoals het ISIM nu doet.”

Van Bruinessen benadrukt dat het ISIM onlangs door de QANU na een onderzoeksvisitatie als uitstekend is beoordeeld. “Uit een lijst met promoties, onderwijsbijdragen en conferenties en lezingen die ik voor mijn decaan opstelde, blijkt bovendien dat Utrecht financieel en inhoudelijk baat heeft bij het ISIM in de huidige vorm.”

Utrechtse studenten Arabisch en Islam bereiden een brief aan het college van bestuur voor waarin zij pleiten voor voortzetting van de Utrechtse deelname aan het ISIM. De brief zal ondertekend zijn door zo’n vijftig tot zestig studenten.

Met het oog op de nieuwe besprekingen zou de universiteit in Leiden inmiddels achter de schermen werken aan een alternatief plan om zonder de drie partners het ministeriële geld binnen te slepen. Met dat voorstel zou het grootste deel van het onderzoeksprogramma verdwijnen, aldus Van Bruinessen.

Een Leidse universiteitswoordvoerder wenst niet in te gaan op de aankomende besprekingen. Ook het ministerie zegt niets te kunnen zeggen over het standpunt van minister Plasterk.

Na een voorbereiding van bijna een jaar heeft het college van bestuur vorige week definitief vastgelegd waar het tot 2013 met de Universiteit Utrecht naar toe moet. Weliswaar krijgt de Universiteitsraad in december nog een keer de kans om zijn zegje te doen, maar na de discussierondes van de afgelopen maanden lijkt de kans klein dat die bespreking nog tot ingrijpende wijzigingen zal leiden.

De eerdere discussies hebben zich met name toegespitst op de vraag of het begrip universiteit in de visie van het college niet te veel wordt verengd tot ‘internationale toponderneming’, zoals U-raadslid Ruud Abma het elders in dit blad formuleert. In veel commentaren klinkt de vrees dat het nieuwe Plan de UU wel erg ver duwt in de richting van een bedrijf gericht op de efficiënte productie van goed te vermarkten wetenschap en zo hoog mogelijke studierendementen.

Hoewel collegevoorzitter Yvonne van Rooy de raadsleden keer op keer bezwoer dat het begrip ‘ondernemend’ niet te eng moet worden opgevat en dat ook de universiteit anno 2013 nog een ‘academie’ zal zijn, kon zij de scepsis niet wegnemen. Nu kent de UU tegenwoordig een collegiaal bestuur met een belangrijke stem voor de zeven in de ‘academie’ gewortelde faculteitsdecanen. Het zal vooral van hen afhangen of de soep de komende jaren zo bedrijfsmatig gegeten wordt als zij in dit Strategisch Plan wordt opgediend.

Behalve door de nadruk op een meer ondernemende organisatiecultuur, kenmerkt het nieuwe Plan zich door een torenhoog ambitieniveau. Gezien de constatering dat de UU al in veel opzichten voorop loopt en bovengemiddeld scoort, zou de vraag kunnen rijzen hoe urgent het nog verder opschroeven van de ambities eigenlijk is. Het is precies die houding die Van Rooy het meest vreest en die zij vaker tegenkomt dan haar lief is.

Als dit Strategisch Plan één centrale boodschap heeft, dan is dat de waarschuwing aan de universitaire gemeenschap om niet zelfgenoegzaam achterover te leunen. Zoals PSV dit jaar ervaart, kan zelfs een kort moment van stilstand ten opzichte van de concurrentie dodelijk zijn. Dat mag de UU niet overkomen, vindt het college. Wie de universiteit op dit moment al knap ambitieus vindt, kan de borst de komende jaren dus nat maken. Bij nader inzien kunnen de eerste vier jaar onder Yvonne van Rooy worden beschouwd als het taxiën naar de startbaan. Pas met dit nieuwe Strategisch Plan is de UU ‘ready for take-off’.

EH

Voor alles moet duidelijk gemaakt worden dat de militant geklede vrouwen, die zich verenigen op de website www.stoerevrouwen.nl, geen protestgroep zijn. “In ieder geval niet zo’n irritante”, licht Anke toe. “Door zowel onze kledingkeuze als ons gedrag proberen we juist stijlvol over te komen.”

Sinds twee jaar probeert de organisatie onder het motto ‘Verbeter de wereld, ga winkelen’ vrouwen bewuster te laten shoppen. Daartoe worden nationale en lokale acties ondernomen. Zo werden er in mei dit jaar zeven grote steden in Nederland bestormd. Tientallen vrouwen, allen in uniform, gingen op oorlogspad en struinden de winkelstraten af op zoek naar winkels waar biologische wijn werd verkocht. Anke: “Met deze kooplegeractie hebben we in cafés, in supermarkten en op terrasjes gecheckt wat het aanbod van biologische wijn is. Dat was er amper.” Het StoereVrouwen leger, dat vooraf een aanvoerder heeft aangewezen, gaat dan niet over tot het trekken van wapens, maar lost de situatie anders op. “De aanvoerder vraagt naar de bedrijfsleider. Wij wijzen deze erop dat we niet kunnen vinden wat we zoeken en vragen hoe dat kan. Na zo’n gesprek, dat veelal veel bekijks trekt, zeker midden in een supermarkt, overhandigen we de bedrijfsleider een lijstje met leveranciers waar goede, eerlijke wijn ingekocht kan worden. Kunnen ze meteen aan de slag.”

Naar eigen zeggen heeft de actie in mei enig effect gesorteerd. Vooral de café-eigenaren hebben goed geluisterd: “Drie maanden na onze zoektocht naar biologische wijn hebben we contact opgenomen met de bedrijven die we destijds opzochten. Een aantal cafés heeft daadwerkelijk iets aan het aanbod gedaan. Ze geven op zijn minst te kennen dat we ze aan het denken hebben gezet.”

Anke heeft zich een jaar geleden aangesloten bij StoereVrouwen. Ze was bezig met het afronden van haar studie culturele en maatschappelijke vorming aan de HU, en was voor haar afstudeerproject op zoek naar ludiek welzijnswerk. “Bij dat woord, welzijnswerk, wordt in eerste instantie gedacht aan buurthuizen of bejaardenopvang. Maar dat is niet mijn ding. Ik wilde iets waar ik trots op kon zijn, iets voor anderen betekenen en waar ik helemaal voor zou gaan. Zo kwam ik bij StoereVrouwen terecht.”

Op 3 december zal Anke tijdens Studium Generales Let’s do lunch haar toehoorders vertellen over het praktisch idealisme van de bewust-winkelende-vrouwen. “Daarbij zal ik me mede richten op hoe je de decembermaand duurzaam in kunt gaan.” Wil ze ons beroven van alle gezelligheid en cadeaus die het Sinterklaasfeest en Kerst met zich meebrengen? “Natuurlijk niet. Het is niet onze bedoeling om mensen met een chagrijnig gezicht aan het kerstdiner te laten plaatsnemen. Sterker nog, wij zeggen: geniet van het leven, maar niet ten koste van natuur, dier en mens. Koop de kerstcadeaus dus niet bij Xenos of Blokker, daar is het beleid met betrekking tot duurzaamheid totaal niet te vinden. Maar zoek een fairtradewinkel op. Ook bij Novib kun je allerlei mooie en eerlijke cadeaus vinden. Tips voor groene, eerlijke cadeaus vind je overigens op onze site.”

De kerstdis in huize Purmer zal hoe dan ook niet uit kalkoen bestaan: Anke is naar eigen zeggen al sinds de basisschool vegetariër. Op jonge leeftijd dus al idealist? Vooral praktisch idealistisch, net als de organisatie waar ze deel van uit maakt: “Ik vond vlees al niet zo lekker. Toen vertelde iemand van de scouting me tijdens het eten van kip alles over legbatterijen. Dat heeft grote indruk op me gemaakt. Sindsdien heb ik vlees gelaten voor wat het was.”

Toch is Anke niet heilig; ook zij zondigt wel eens. Ze is vooral niet trots op de lange vliegreizen die ze dit jaar maakte om op vakantiebestemmingen te geraken.

“Ik heb dit jaar al drie keer het vliegtuig gepakt. Een keer naar Nieuw-Zeeland en twee keer naar Portugal. In december vlieg ik ook nog eens naar Thailand: al die CO2-uitstoot is natuurlijk niet eenvoudig ongedaan te maken. Daar voel ik me wel schuldig over.”

Tot slot: wat te doen met stoere mannen? Anke geeft aan dat StoereVrouwen het cliché van de shoppende vrouw uitbuit. “Maar mannen zijn heus welkom. Sterker nog; in mei heeft er tijdens onze kooplegeractie een man meegelopen, met de voeten in roze hakschoenen en een roze baret op het hoofd. Ja, ik geloof wel dat ie van jongens houdt. Maar dat maakt natuurlijk niets uit.”

Het ontbreekt volgens Kessels op dit moment met name aan een duidelijke, op de universitaire strategie gebaseerde visie over wat de UU met haar communicatie beoogt. De nieuw te vormen directie moet die visie gaan ontwikkelen. Ook de communicatie met de alumni, nu nog in handen van het Universiteitsfonds, moet wat het college van bestuur betreft onder regie van de nieuwe directie gaan plaatsvinden.

Marsha Tatipikalawan, tot augustus van dit jaar hoofd corporate communicatie bij Deloitte Nederland en eerder op projectbasis werkzaam bij de universiteiten van Amsterdam en Leiden, is gevraagd om komend voorjaar als interim-directeur Communicatie een bij deze doelstelling passende organisatie op te bouwen. Zij volgt de huidige CSC-directeur Monique Jipping op, die per 1 januari 2009 een functie buiten de universiteit aanvaardt.

In een toelichting maakte directeur Erwin Vermeulen van de Universitaire Bestuursdienst duidelijk dat er vooralsnog niet wordt gedacht aan een formele reorganisatie. Ook is er geen sprake van een beoogde bezuiniging. Vermeulen benadrukte dat de communicatieafdelingen van de faculteiten zelfstandig zullen blijven en geen deel van de nieuwe directie gaan uitmaken.

Plasterk wilde de gezichtsbedekkende kleding aanvankelijk alleen verbieden in het basis- en voortgezet onderwijs. In het hoger onderwijs studeren volwassenen, zei hij, en die moeten er samen uitkomen. De instellingen hebben genoeg mogelijkheden om de boerka zelf te verbieden, als ze daar behoefte aan hebben.

Maar parlementariërs van linkse en rechtse partijen maakten eendrachtig gehakt van Plasterks nuance, ook zijn eigen PvdA. Hoe moet het dan met mondelinge tentamens? Hoe moet een pabo-student in een boerka stagelopen? Dus komt het verbod er alsnog.

Alleen begrijpen de universiteiten en hogescholen niet waarom. “Het is symboolpolitiek”, zegt voorzitter Doekle Terpstra van de HBO-raad. “Het biedt een oplossing voor een probleem dat niet bestaat. Studenten dragen geen boerka, en anders komen we er in een gesprek wel uit.”

Zo reageert ook universiteitenvereniging VSNU: “Het verbod lost niets op, want er is geen probleem.”

Maar de VVD vindt juist de symboliek van het verbod belangrijk. “Wij zouden de boerka het liefst helemaal verbieden”, zegt de woordvoerder van partijleider Mark Rutte, “omdat die symbool staat voor de onderdrukking van de vrouw. Wat dat betreft zijn PvdA en CDA een beetje hypocriet, want een algemeen boerkaverbod steunen zij niet.”

Er zijn overigens al een paar instellingen die de boerka hebben verboden, zoals de Erasmus Universiteit. Aan de Vrije Universiteit zijn gezichtssluiers, maar ook naveltruitjes uit den boze.

HOP

Het leeuwendeel van de vergoedingen in het hoger onderwijs ging de afgelopen jaren naar werknemers die een belastbaar jaarinkomen onder de 75 duizend euro hadden. In 2005 gaf een aantal Nederlandse universiteiten opmerkelijk veel geld uit aan ontslagvergoedingen. De in reorganisatie gewikkelde TU Delft spande de kroon met 32,5 miljoen euro. Toch verdienden maar vijf van de in totaal 160 ontslagen werknemers – exclusief ontvangen pensioenvergoedingen – boven de norm.

De nieuwe regel geldt alleen als de kantonrechter over een ontslagzaak moet oordelen. Er is geen maximum als er een sociaal plan overeengekomen is bij reorganisaties of collectief ontslag. Als in Delft alles via de kantonrechter was gelopen en deze de betaling van één jaarsalaris had gelast, dan had de universiteit krap 1,2 miljoen euro minder hoeven uitkeren.

De Universiteit van Amsterdam zou in dat geval voor 5,1 miljoen aan gouden handdrukken hebben gegeven in plaats van 5,8, de Rijksuniversiteit Groningen vijf in plaats van 5,8 miljoen, de Universiteit Maastricht vier in plaats van 4,4 miljoen en de Universiteit Utrecht 5,2 in plaats van zes miljoen. Volgens deze steekproef zouden de universiteiten onder de nieuwe regeling ongeveer zeven procent minder hebben betaald.

De precieze formulering van het wetsvoorstel, dat voor advies bij de Raad van State ligt, is nog niet bekend. Wel staat volgens het ministerie van Sociale Zaken vast dat de kantonrechter net als nu van het maximum kan afwijken als werkgever of werknemer iets te verwijten valt.

HOP

Vanaf eind januari is de Rotterdamse metro niet langer toegankelijk voor mensen zonder ov-chipkaart. Dat levert problemen op voor studenten van buiten de regio-Rijnmond. “Anders dan studenten die in Rotterdam wonen of studeren, hebben die vaak nog geen tijdelijke chipkaart”, liet Wimar Hebels van de LSVb in een overleg met ambtenaren van OCW weten. “Ze kunnen weliswaar een gratis dagkaart krijgen, maar die zijn in heel Rotterdam moeilijk te krijgen.”

Deze week praat de LSVb met de RET over aanpassingen, dus kozen de ambtenaren van OCW waarmee de bonden gisteren overlegden, milde bewoordingen. “De ov-chipkaart is nog volop in ontwikkeling. Maar als de LSVb lobbyt voor betere dienstverlening, dan hebben ze daarbij uiteraard de steun van het ministerie.”

Probleem is vooral dat het met de distributie van ov-studentenchipkaarten niet erg opschiet, terwijl de pasfoto’s daarvoor al twee jaar geleden moesten worden ingeleverd. “We hebben meermalen bij staatssecretaris Huizinga van Verkeer geklaagd, maar vinden er geen gehoor”, aldus Hebels.

Overigens is het pragmatisme van de LSVb opmerkelijk: formeel heeft de studentenbond het vertrouwen in de ontwikkeling van de ov-chipkaart opgezegd.

HOP

Bij calamiteiten kan daardoor een zeer gevaarlijke sitiatie ontstaan, zo schrijft de gemeente aan eigenaar Hoek.

Volgens het bestemmingsplan is op het terrein alleen een dienstwoning toegestaan en geen studentenhuis. Hoek is zich echter jarenlang van geen kwaad bewust geweest. “We hebben dat pand medio jaren ’90 gekocht. Sindsdien verhuren we het aan studenten. Nooit iets van de gemeente gehoord. Vier weken geleden ziet een ambtenaar ineens ‘studentenhuis’ op de brievenbus staan en breekt de pleuris uit”, zegt Hoek verontwaardigd.

Vijf bewoners hebben inmiddels andere woonruimte gevonden. Uiterlijk 1 december zijn die weg. “De resterende twee bewoners willen niet weg. Ik heb ze al meerdere vervangende woningen aangeboden, maar ze weigeren steeds. Nu dreigt een het te gaan kraken. Ik weet niet wat ik er mee aan moet. Ik kan ze niet zomaar op straat zetten natuurlijk”, zucht Hoek.

Een van de twee overgebleven bewoners zegt nauwelijks te kunnen functioneren van de stress. “Hoek helpt ons gelukkig, maar de gemeente Maarssen snap ik niet. Via burgerzaken hadden ze op de hoogte kunnen zijn van het feit dat hier studenten gehuisvest waren. Nu moeten we op stel en sprong weg. Lekker zo met de feestdagen op komst. Ik hoop dat de gemeente ons helpt.”

Maar dat zit er niet in. Maarssen zegt geen vervangende woonruimte te kunnen bieden en wettelijk verplicht te zijn op te treden. Gevolg kan zijn dat bewoners (tijdelijk) geen onderdak hebben. Maar de veiligheid van de bewoners is volgens Maarssen belangrijker dan een dak boven het hoofd.

AD/UN

Plasterk stuurde onlangs een brief naar de Tweede Kamer waarin hij liet weten dat studenten die de komende drie jaar meer verdienen dan 13.200 euro per jaar straks niet langer de kosten van hun OV-kaart hoeven te vergoeden. Dat scheelt studerende grootverdieners dus 947 euro per jaar. Alleen het bedrag boven de bijverdiengrens wordt nog teruggevorderd.

Daarmee gaat een lang gekoesterde wens van de studentenbonden in vervulling: vooral voor studenten die een paar euro over de limiet gingen, was de regeling ierg zuur. Tijdens het officiële overleg met de bonden kreeg de minister gisteren nog wel het verzoek om de voorlichting wat verder uit te breiden.

De belangenorganisaties complimenteerden de minister verder met de snelheid waarmee de dienstverlening van beurzenverstrekker IB-Groep is verbeterd. “Maar we hopen wel dat de IB-Groep de correspondentie een beetje moderniseert. De kans dat een enveloppe zoek raakt in een studentenhuis is vrij groot. Met een simpele e-mail is dat probleem opgelost”, aldus de studentenvertegenwoordigers.

HOP

Tegen het ANP zei Kraneveldt: “In de klas en op het schoolplein moet open communicatie gewaarborgd zijn. Je moet elkaar recht in de ogen kunnen kijken. Dat geldt ook voor het hoger onderwijs.”

Zij botst met haar eigen minister, want Plasterk wil een uitzondering maken voor hogescholen en universiteiten. Daar studeren volwassenen en die moeten er samen uitkomen, vindt hij. De instellingen hebben bovendien genoeg mogelijkheden om de boerka zelf te verbieden, als ze daar behoefte aan hebben.

De Kamer vergadert vandaag over gezichtsbedekkende kleding in het onderwijs. Eerder hadden de hogescholen en universiteiten al laten weten dat ze geen behoefte hebben aan een verbod.

Overigens zijn er wel instellingen die de boerka hebben verboden, zoals de Erasmus Universiteit. Aan de Vrije Universiteit zijn gezichtssluiers en naveltruitjes uit den boze.

HOP