Schitteren door afwezigheid

Was er vorig jaar echt geen gedragswetenschapper uit uw eigen vakgebied te vinden, raadsvoorzitter Phil Heiligers (Psychologie)?

"Nee, we hebben een oproep gedaan, maar niemand reageerde."

Nou ja, je kunt je tijd als druk bezet medewerker natuurlijk ook wel beter gebruiken dan in de medezeggenschap.

"Dat is helaas een argument dat nog wel eens gebruikt wordt. Ik begrijp dat niet zo goed, zeker niet omdat medewerkers in de raad ook met het bestuur over de arbeidsvoorwaarden onderhandelen. Een bedrijf zonder ondernemingsraad, dat kun je je toch niet voorstellen?"

Was het eenzaam, zo zonder psychologen en pedagogen, raadslid Ineke Maas?

"Ach, ons complete faculteitsbestuur bestaat uit gedragswetenschappers, dus dat viel wel mee. Maar als er problemen besproken werden, wisten wij alleen wat er op de werkvloer speelde bij Sociologie, Algemene Sociale Wetenschappen en Culturele Antropologie. Ik miste af en toe inbreng uit ander delen van de faculteit."

Was het niet ook een nadeel dat u nu tegenover de studenten in de minderheid was?

"Tot vorige week zou ik om die vraag gelachen hebben, maar net afgelopen vrijdag hebben de studenten geweigerd om in te stemmen met de master-OER, terwijl wij er als personeelsleden voor waren. Toen speelde de stemverhouding inderdaad een rol."

U heeft nu wel verkiezingen uitgeschreven, Phil Heiligers, maar er stelt zich vast weer niemand kandidaat.

"Dat zal je meevallen, want op dit moment hebben zich al drie kandidaten gemeld. We zijn nu veel gerichter gaan zoeken en dat werkt. Ik hoop zelfs op nog meer aanmeldingen, want eigenlijk horen verkiezingen er natuurlijk gewoon bij."

Waarom heeft u zich kandidaat gesteld, Maarten van der Smagt?

"Ik ben gevraagd. Ik zou zelf niet op het idee zijn gekomen, maar het lijkt me interessant en bovendien mag Psychologie als grootste opleiding natuurlijk niet in de raad ontbreken."

Dan moet u zich afgelopen jaar zonder vertegenwoordigers nogal ongemakkelijk hebben gevoeld.

"Zal ik eerlijk zijn? Het is me vorig jaar volledig ontgaan dat wij niet in de raad vertegenwoordigd waren."

EH

Het is 22 april en sinds een aantal jaren betekent dat: Earth Day. En dit jaar is deze dag nog eens extra bijzonder omdat 2008 het Internationaal Jaar van de Aarde is. Geen mooiere gelegenheid dus om eens uitgebreid stil te staan bij het milieu. In Den Haag wordt de Geotruck van de Universiteit Utrecht de weg op geholpen door milieuminister Cramer, oud-UU'er, en in De Uithof wordt 'bier van het zuiverste water' geproefd tijdens de milieudag Down to Earth.

De organisatie is in handen van het landelijke studentennetwerk voor duurzame ontwikkeling, het Milieuplatform Utrechtse Studenten, de duurzaamheidswerkgroep van de Universiteitsraad en USF Studentenbelangen. Er is een lezing, een infomarkt, een bierproeverij en een film. De opkomst is niet overweldigend maar ook niet heel teleurstellend. Bij de bierproeverij kan er over de belangstelling zeker niet worden geklaagd.

Vanuit het hart van Zuid-Limburg zijn John en Wiebe overgekomen om de studenten uit het hart van Nederland college te geven over het bier van het zuiverste water. Natuurlijk hebben ze ook wat vaatjes meegenomen om de studenten drie verschillende succesnummers te laten proeven.

Voor deze speciale dag is er natuurlijk een bijzondere brouwer uitgekozen. Gulpener brengt sinds 1999 alleen nog maar bier op de markt dat op duurzame wijze tot stand komt. "De consument zal in de toekomst bedrijven steeds vaker afrekenen op hun maatschappelijke houding. Dat wilden we voor zijn", antwoordt John op een waaromvraag van een studentproever. "Maar waarom doet Heineken dat dan niet?" Omdat, denkt John, dat bedrijf te groot en te commercieel is om helemaal over te stappen op duurzame productie. "Onze brouwerij heeft geen aandeelhouders."

Het eerste biertje staat op tafel. "Dit is Limburgs Land Pilsner", zegt John niet zonder trots. "Het heeft het EKO- en het HIER-keurmerk. Dit is het eerste klimaatneutrale bier van Nederland." Goedkeurende blikken alom. "Smaakt goed", "ruikt lekker", "bijzonder", "kun je de olijven nog even doorgeven?". "Hoezo klimaatneutraal?" Aha, een kritische vraag. "We werken samen met boeren om de hoek die ecologische gerst en hop verbouwen", legt John uit. Daarnaast plant Gulpener een bos aan in Limburg waar later in gewandeld mag worden, geeft het bedrijf afnemers van het bier een lichtreclame met zonnepaneel en recyclet het glas en etiketten. Bovendien krijgt elke medewerker 100 euro om een goed doel te sponsoren. Vragende gezichten. John: "Bedrijfsfilosofie. Wij willen dat alle medewerkers betrokken zijn bij de doelstellingen van het bedrijf." En dan het beste nieuws. "Dit is een lichtverteerbaar biertje. Je kunt er dus meer van op."

Een mooi bruggetje om het tweede biertje te laten aanrukken. De kenners: "lekker kruidig", "ook vijf procent". Hier en daar wat moeilijke gezichten. "Eigenlijk lust ik geen bier." Twee jongens laten een briefje achter naast hun glas: "zo terug". Ze halen een gezonde maaltijd uit het Educatorium voor bij het gerstenat. John vraagt enthousiast wie weet welk bier dit is. "Ja, ja wit bier, heel goed." "Ook klimaatneutraal?" "Deels biologisch, we streven ernaar om al het bier biologisch te brouwen, maar er zijn nog niet voldoende EKO-grondstoffen." Het wordt rumoerig in de Salon van Parnassos. Twee biertjes tegen etenstijd na een lange duurzame dag, is voor menig student te veel van het goede. Lichtverteerbaar betekent niet dat het bier niet zwaar kan vallen. John moet zijn studenten even tot de orde roepen, want de antwoorden op de vragen zijn voor iedereen interessant.

John geeft een hint: "Het is een biertje van dit jaargetijde." "Lentebok", roept een studente meteen. Dat willen anderen pas toegeven na het proeven. Hoewel, er haken steeds meer deelnemers af. De meiden die geen bier lusten, stappen maar eens op. Anderen schuiven het glas door: "Ik moet nog naar yoga." "Hm", zegt de kenner, "ook niet heel zwaar." "Nee", beaamt de andere kenner die al een kwartier verhalen over sterke biersoorten uitwisselt. "Ook rond de vijf procent." "Acht procent", roept John enthousiast. "De brouwer vond hem wat laf en wilde hem wat pittiger maken en schoot een beetje door." De kenners blozen lichtelijk. Dan nog maar eens proeven, moeten ze denken. Ze zetten het glas aan de lippen.

GK

Een enzym uit de Japanse paddenstoel Maitake heeft de Utrechtse hoogleraar massaspectrometrie Albert Heck op het spoor gezet van een revolutionaire nieuwe methode om eiwitten te identificeren. Dat meldt de website van het online weekblad Nature Methods.

Eiwitten spelen een cruciale rol in biologische processen zoals groei, differentiatie, ziekte en gezondheid, van elk levend organisme. Om de werking van eiwitten in cellen grootschalig te onderzoeken moeten zij eerst worden geïdentificeerd. Dat gebeurt onder meer in het in Utrecht gevestigde Netherlands Proteomics Centre door ze met behulp van enzymen in kleine stukjes te knippen. Een analyse van die stukjes in een massaspectrometer levert van elk eiwit een unieke 'vingerafdruk' op. Die leidt door een vergelijking met een database van alle genen van de betreffende dier- of plantensoort tot identificatie van het betreffende eiwit.

Voorwaarde voor gebruik van deze methode was tot nu toe dat het genoom van het betreffende organisme bekend was. Niet alleen is dat voor bijvoorbeeld de avocado en de struisvogel nog niet het geval, ernstiger is dat in de cel lang niet in alle gevallen sprake is van een '1 op 1-relatie' tussen eiwit en genoom. Daardoor was het tot nu toe onmogelijk om sommige eiwitten die een rol spelen bij het ontstaan van ziekten als kanker en diabetes, goed te identificeren. Onlangs ontdekte Heck echter dat een enzym uit de Maitake (de dansende paddenstoel) het eiwit op zo'n manier 'verknipt' dat alle elektrische lading in de te bestuderen stukjes aan één kant zit. In de massaspectrometer leidt dit tot zulke eenvoudige 'vingerafdrukken' dat de betreffende eiwitten nu ook zonder informatie over het genoom, geïdentificeerd kunnen worden. Met name voor het onderzoek naar de oorzaak van genoemde ziekten is dit volgens Heck een belangrijke doorbraak.

EH

Hartspiercellen

Willekeur

Onderzoeksfinancier NWO maakt volgens een rapport van het Rathenau Instituut geen onderscheid tussen goede en geweldige pers. De beste afgewezen onderzoekers hadden meestal invloedrijkere publicaties op hun naam staan dan de winnaars van de subsidierondes, zo ontdekten de Rathenau-onderzoekers uit een analyse van de resultaten van recente NWO-rondes in de Maatschappij- en Gedragswetenschappen. Menig verliezer kreeg tijdens de NWO-procedure bovendien betere beoordelingen van de externe deskundigen dan de winnaars. De onderzoekers Loet Leydesdorff en Peter van den Besselaar bekeken zowel subsidieaanvragen van gepromoveerde wetenschappers als van jonge, veelbelovende onderzoekers. In het eerste geval zou de kwaliteit van het voorstel de doorslag moeten geven. In de Veni-ronde voor jonge onderzoekers zou de kwaliteit van de onderzoeker zwaarder moeten wegen. "Onze analyses ondersteunen dit niet", schrijven de onderzoekers, die de willekeur van de procedure opvallend noemen. (HOP)

Willekeur

Onderzoeksfinancier NWO maakt volgens een rapport van het Rathenau Instituut geen onderscheid tussen goede en geweldige wetenschappers. De beste afgewezen onderzoekers hadden meestal invloedrijkere publicaties op hun naam staan dan de winnaars van de subsidierondes, zo ontdekten de Rathenau-onderzoekers uit een analyse van de resultaten van recente NWO-rondes in de Maatschappij- en Gedragswetenschappen. Menig verliezer kreeg tijdens de NWO-procedure bovendien betere beoordelingen van de externe deskundigen dan de winnaars. De onderzoekers Loet Leydesdorff en Peter van den Besselaar bekeken zowel subsidieaanvragen van gepromoveerde wetenschappers als van jonge, veelbelovende onderzoekers. In het eerste geval zou de kwaliteit van het voorstel de doorslag moeten geven. In de Veni-ronde voor jonge onderzoekers zou de kwaliteit van de onderzoeker zwaarder moeten wegen. "Onze analyses ondersteunen dit niet", schrijven de onderzoekers, die de willekeur van de procedure opvallend noemen. (HOP)

De onrust over de sombere financiële vooruitzichten van de UU kwam deze week tot uiting in intensief bestuurlijk overleg over de Kadernota 2009. In die universitaire 'voorjaarsnota' wordt traditiegetrouw aangegeven op hoeveel financiële speelruimte faculteiten en diensten de volgende jaren mogen rekenen. Uit het lange uitblijven van de nota was al duidelijk geworden dat het college van bestuur dit jaar grote moeite heeft om de eindjes aan elkaar te knopen. In een bijeenkomst met de decanen is dat bevestigd.

Hoewel tot nu toe officieel geen mededelingen zijn gedaan, spreken welingelichte bronnen over donkere wolken aan de horizon die een desastreus onweer bevatten. De voornaamste oorzaak is de vorig jaar aangekondigde overheveling door minister Plasterk van honderd miljoen euro van de universitaire budgetten naar dat van onderzoeksorganisatie NWO. Maar ook het feit dat zowel de loon- als de prijscompensatie waarschijnlijk achterwege zullen blijven, bezorgt collegelid Hans Amman hoofdpijn.

Een jaar geleden sprak zelfs de doorgaans voorzichtige Amman over 'licht aan het eind van de tunnel'. Inmiddels is echter duidelijk dat de UU niet aan nieuwe bezuinigingen kan ontkomen. Het collegelid benadrukt dat het om tegenvallers gaat die een half jaar geleden niet konden worden voorzien. Om de problemen het hoofd te bieden wilde het college de faculteiten voor 2009 een korting van naar verluidt twintig miljoen euro opleggen. Vooral voor de faculteiten Rebo, Geestes- en Bètawetenschappen, bij wie het water nu al aan de lippen staat, zou een dergelijke ingreep rampzalige gevolgen hebben. Vandaar dat de decanen deze week hebben aangedrongen op een heroverweging.

Naar hun mening dreigt het college de problemen te eenzijdig naar de faculteiten door te schuiven. De decanen vragen met name om een temporisering van het even ambitieuze als dure huisvestingsprogramma. In een poging om tot een oplossing te komen is nu afgesproken dat de verschijning van de Kadernota die aanvankelijk voor volgende week was gepland, tot eind mei zal worden uitgesteld. In de tussentijd zullen alle partijen nagaan welke mogelijkheden zij hebben om extra inkomsten te genereren of uitgaven te schrappen.

EH

RvV

GK

Gezamenlijk werd besloten er een Project Krant van te maken met bachelorstudent Joeri Nortier en masterstudent Chantal Groothengel als hoofdredacteuren. Veertig studenten gingen onder hun daadkrachtige leiding op pad om geo-alumni te interviewen over hun carrière. Ook moesten de studenten proberen via de verkoop van advertenties of op andere manieren inkomsten voor het project te genereren.

Dinsdag konden Joeri en Chantal hun krant vol interviews trots ten doop houden in de wetenschap dat ook de financiële doelstelling, net aan, was gehaald. Heeft dit project ze ervan overtuigd om nu ook zelf ondernemer te worden? Met de krant in haar hand lacht Chantal om deze vraag. "Eerst maar eens de master afmaken. Dan zie ik wel verder."

EH