Focus en Massa nadert apotheose

Zelden zal een universitair project met meer geheimzinnigheid zijn omgeven dan Focus en Massa, het project dat tot doel heeft om Utrecht van een actueel onderzoeksprofiel te voorzien. Nadat de zeven decanen dit voorjaar een lijst van vijftien potentiële universitaire focusgebieden hadden samengesteld, werd die lijst deze zomer voorgelegd aan een commissie van zwaargewichten onder leiding van universiteitshoogleraar Paul Schnabel. De verwachting was dat het UU-onderzoeksprofiel er kort na de zomer wel zou zijn, maar tot nu toe bleef het stil. De geruchten werden dan ook steeds hardnekkiger dat met name de commissie-Schnabel onverwacht kritisch uit de hoek was gekomen over sommige focusgebieden in de alfa- en Rebo-hoek.

"Geen sprake van", is het korte maar krachtige commentaar van rector-magnificus Gispen. "De commissie was zeker niet kritischer dan wij vooraf verwacht hadden. Men had op elk voorstel voor een focusgebied wel wat aan te merken, maar de opmerkingen waren opbouwend kritisch en hebben er nergens toe geleid dat we focusgebieden moesten opgeven. Het waren suggesties in de sfeer van: 'kun je dit gebied niet beter een andere naam geven?' en 'is de samenstelling van dit gebied wel zo gelukkig?'."

Dat de lijst nog steeds vertrouwelijk is, ligt volgens de rector vooral aan het feit dat er in de toenemende concurrentie om het schaarse onderzoeksgeld overal kapers op de kust zijn. "Wij willen de concurrentie niet eerder dan nodig inzicht in ons nieuwe profiel geven. Als de decanen de definitieve lijst hebben opgesteld, dan willen wij er met één klap mee naar buiten komen: 'Kijk, dit is Utrecht'. Dat moment komt trouwens snel dichterbij. Volgens de huidige planning stelt het college de lijst op 19 december vast. Meteen daarna wordt hij openbaar gemaakt."

Vorige week vrijdag deelde het college de raad in een uitvoerig schrijven mee het omstreden reorganisatieplan ICT niet in te zullen trekken. De raad had daar tijdens haar vergadering van maandag 30 oktober op aangedrongen, omdat zij het niet eens is met de door het college voorgestelde aanpak.

Om het ICT-personeel zo kort mogelijk in onzekerheid te laten, wil collegelid Hans Amman eerst een tamelijk ingrijpende personele reorganisatie doorvoeren. Volgens het plan zal die ingreep de ICT-formatie terugbrengen van de huidige 125 naar ongeveer 80 voltijds personeelsplaatsen. Pas als die operatie is afgerond, kan met de resterende ICT’ers gewerkt gaan worden aan de opbouw van een nieuwe efficiënte organisatie, meent Amman.

De leden van de Universiteitsraad vinden dat het college hiermee voor de verkeerde volgorde kiest. Gegeven de nog zeer globale tekst in het reorganisatieplan over de toekomstige infrastructuur en dienstverlening, kan onmogelijk nu al worden bepaald hoeveel medewerkers er straks daadwerkelijk nodig zijn. Eerst zal er dus over de inhoud meer duidelijkheid moeten komen. Pas dan kan worden bepaald welke personele consequenties dat plaatje zal hebben.

Hoewel de twee partijen tijdens de raadsvergadering van 30 oktober intensief probeerden om nader tot elkaar te komen, bleef de discussie over de volgorde een onoverbrugbare hindernis. De raad besloot vervolgens om het college te adviseren het plan in te trekken, een advies, dat vier dagen later vriendelijk maar beslist door het college terzijde werd geschoven. Wel werd de U-raad uitgenodigd voor nader overleg. Op die uitnodiging is de raad nu dus ingegaan. Dat overleg zal op maandag 20 november in een extra vergadering van de Universiteitsraad plaats vinden.

EH

Van der Heijden (1949) kent de Leidse universiteit goed. Hij werkte en promoveerde er tussen 1978 en 1984 en zegt zich sterk aangetrokken te voelen tot het - in Nederland onderhand unieke - bestuursmodel waarbij een ervaren wetenschapper de universiteit leidt.

Hoogleraar arbeidsrecht Van der Heijden was gedurende vijf roerige jaren rector van de UvA. De universiteit ging een bestuurlijke fusie aan met de Hogeschool van Amsterdam, waar binnen de academie veel weerstand tegen was. Rechtenstudenten protesteerden tegen de massaliteit van hun opleiding. In 2005 bezetten studenten voor de tiende maal in de geschiedenis het Maagdenhuis. Toch wist hij het hoofd prima boven water te houden, zeggen ingewijden.

Arwen Josemans, voorzitter van de centrale studentenraad van de UvA, is “compleet verrast” door Van der Heijdens vertrek en betreurt het. Hij maakt zich zorgen over het dreigende gebrek aan ervaring in het UvA-bestuur dat sinds het vertrek van collegevoorzitter Sijbolt Noorda dit najaar is aangevuld met Karel van der Toorn en Paul Doop.

HOP

Dat staat te lezen in een manifest dat “de jongeren van Nederland” vandaag in Den Haag hebben aangeboden. Ze zijn blij met de aandacht voor onderwijs in de verkiezingsprogramma’s, maar vinden dat het onderwijs te weinig aan bod komt in de feitelijke campagne.

Een verhoging van de studiefinanciering ligt volgens studentenbonden ISO en LSVb voor de hand, omdat de kosten van levensonderhoud, bijkomende studieuitgaven en de huren de laatste jaren flink zijn gestegen.

Maar er is meer: studenten die noodgedwongen een schakelprogramma moeten volgen omdat de inhoud van de voltooide bacheloropleiding onvoldoende past bij de gekozen masteropleiding, vallen vooralsnog buiten de bekostiging. Daar moet verandering in komen, aldus ISO en LSVb.

Ten slotte willen ze dat de overheid zorgt voor meer studiekeuze-informatie. “Het initiatief voor uitbreiding ligt nu bij een speciale stuurgroep”, legt ISO-voorzitter Sebastiaan den Bak uit. “Daar zitten onder meer de studentenbonden in en de koepelorganisaties HBO-raad en VSNU. De overheid moet er op toezien dat die operatie slaagt.” De bonden vinden dat instellingen bijvoorbeeld informatie moeten verstrekken over het opleidingsniveau van hun docenten en over de hoeveelheid studenten die ze moeten bedienen.

FNV Jong en scholierenorganisaties LAKS en JOB (beroepsonderwijs) zijn medeopstellers van het manifest. Zij willen meer medezeggenschap en invloed bij de evaluatie van docenten. “Alleen leerlingen weten hoe het eraan toegaat in een klas. Leerlingen moeten vanaf de sollicitatie betrokken worden bij de beoordeling. Bij structureel niet functioneren moet ontslag mogelijk zijn.”

Het manifest is inmiddels aan de politieke partijen overhandigd. In het Haagse perscentrum Nieuwspoort namen onder anderen D66-lijsttrekker Alexander Pechtold en VVD-minister Rita Verdonk (vreemdelingenzaken en integratie) een exemplaar in ontvangst.

HOP

Knoops is in Nederland vooral bekend als advocaat in ondermeer de Deventer moordzaak, maar is ook al jaren actief voor de grote tribunalen voor Joegoslavië, Sierra Leone en Ruanda.

Volgens Knoops heeft hij de uitnodiging uit Irak waarschijnlijk vooral te danken aan het feit dat hij ook als adviseur betrokken was bij een proces voor het Amerikaans Hooggerechtshof tegen de regering Bush. Daarbij werden de praktijken in Guantanamo veroordeeld.

De Utrechtse hoogleraar zegt het verzoek serieus in overweging te nemen, al denkt hij dat het juridisch lastig wordt om de doodstraf voor Saddam nog te voorkomen in hoger beroep.

XB

Dat blijkt uit antwoorden van studenten met een functiebeperking in de nationale studentenenquête van het onderzoekscentrum CHOICE. De onderzoekers hebben de resultaten vervat in een rapport voor het expertisecentrum Handicap + studie.

Voorlichting is de achilleshiel van het gehandicaptenbeleid in het hoger onderwijs. Die krijgt landelijk een 5,7. Eindhoven en de Erasmus Universiteit Rotterdam krijgen er zelfs een onvoldoende voor. Maar de docenten zijn redelijk begripvol: daar geven de studenten landelijk een 6,9 voor. Aan de universiteit zijn ze gemiddeld iets positiever dan in het hbo.

Met een 7,3 scoort Wageningen net als vorig jaar hoogst van allemaal. Tilburg en Eindhoven komen daarentegen dankzij afronding op een 6,0 uit. In Maastricht zouden docenten iets meer begrip voor de handicap mogen opbrengen, vinden de studenten: met een 6,3 zitten de zuiderlingen ver onder de begripvolle docenten van de Vrije Universiteit (7,7) en Wageningen (7,6).

In 2006 zei 6,3 procent van de ondervraagde studenten een functiebeperking te hebben. Meer dan de helft daarvan heeft last van dyslexie (leesstoornis) of dyscalculie (rekenstoornis). Bijna één op de acht noemt psychische problemen. Het percentage gehandicapten verschilt per opleiding, maar nergens zakt het onder de drie procent.

HOP

Plasterk, die ook wel genoemd wordt als kandidaat-minister voor de PvdA, vindt dat het platform een belangrijk signaal heeft afgegeven dat je moet waarderen. Vooral het feit dat er meer geld is vrijgemaakt voor research and development vindt de ontwikkelingsgeneticus — verbonden aan het Hubrecht Lab in De Uithof— , positief.

Wel noemde hij op de alumnibijeenkomst in het Academiegebouw op 3 november het Innovatieplatform door zijn aard en opzet "een onderhandelingscentrum”. Maar gelukkig is het meeste onderzoek “beleidsresistent”, aldus de Volkskrant-columnist die Plasterk óók is, zodat ook “de sleutelgebiedenbenadering” van het platform niet negatief hoeft door te werken.


AH

De Partij van de Arbeid ziet weinig in het plan. Niets tegen stagairs, maar die bieden geen structurele oplossing, meent de partij. Al jaren zeggen deskundigen dat er een lerarentekort aankomt. Volgens de huidige voorspellingen zou het grootste gat in het jaar 2010 geslagen worden: de komende jaren gaan veel babyboomers met pensioen en de aanwas van nieuwe leraren is onvoldoende.

Overigens stelde het Ublad enige weken geleden studenten bij de poll op deze site de vraag of ze graag les willen geven aan middelbare scholieren. Slechts 37 procent zei dat te willen; 63 procent van het totaal aantal stemmers van 362 voelde er niets voor.

HOP / AH

In een uitgebreide brief geeft het college twee hoofdredenen voor het niet opvolgen van het raadsadvies. In de eerste plaats wordt gevreesd dat de alternatieve aanpak waarop de raad aandringt, op zijn best pas op lange termijn tot besparingen zal leiden. Dat is bestuurlijk niet verantwoord, schrijft het college.De nijpende financiële situatie van de UU en de relatieve Utrechtse achterstand voor wat betreft de modernisering van de ICT voorzieningen en de ondersteuning, laten een dergelijk weg niet toe.

Als tweede hoofdreden om het advies van de raad niet op te volgen noemt het college zijn verantwoordelijkheid tegenover het zittende ICT-personeel. Het is niet verantwoord om de periode van onzekerheid voor de gebruikers in de universiteit, maar vooral ook voor de betrokken ICT medewerkers, langer te laten duren dan nodig. Bovendien kan van het personeel niet worden gevraagd om mee te werken en te denken in een proces van standaardisatie en besparing, als niet duidelijk is hoe het personele traject eruit ziet.

In de brief, waarin de raad overigens een compliment krijgt voor de constructieve en zakelijke manier waarop het overleg is gevoerd, bevestigt het college nog eens de al tijdens de raadsvergadering van 30 oktober gedane toezeggingen. Zo zal de expertise van ICT-medewerkers in de projectorganisatie worden ingeschakeld, komt er een klankbordgroep van ICT-medewerkers, studenten en docenten om toezicht te houden op de standaarden voor de dienstverlening, en krijgt het nieuw te vormen ICT Service Centrum naast de hoofdvestiging in De Uithof, drie geografisch gespreide ondersteuningsunits.

In zijn brief verzoekt het college de Universiteitsraad om op korte termijn aan te geven of zij gebruik wil maken van het reglementaire recht om nader te overleggen over deze reactie op haar advies. Als de raad dat wenst, zal dat op korte termijn gebeuren in een extra Universiteitsraadsvergadering.

EH

In een kort toespraakje hield de voormalige UU-studente haar gehoor voor dat in het partijprogramma van GroenLinks meer geld voor onderwijs wordt gereserveerd dan in de plannen van welke andere partij dan ook, zelfs meer dan voor het klimaat, het andere speerpunt van de partij.

Gedurende het daaropvolgende vragenhalfuurtje werd het Halsema door de aanwezige studenten niet erg moeilijk gemaakt. De vragen beperkten zich tot informatie over het partijprogramma van GroenLinks. De korte bijeenkomst in een winderige Uithof eindigde met het uitdelen van ‘energy drinks’ onder het motto: Balkenende 4? Ik heb er de kracht niet meer voor. Onder het toeziend oog van twee cameraploegen stapte Halsema daarna weer in de campagnebus, waarna de karavaan verder trok.

EH / JdV