Tijdens het overleg met staatssecretaris Bruins legde VVD-kamerlid Arno Visser de schuld van het uitstel eenzijdig bij de koepelorganisaties VSNU en HBO-raad. Die zouden de invoering doelbewust hebben ondermijnd: “De IB-Groep is er klaar voor, het departement ook, de studentenbonden zijn positief kritisch zonder dat ze het met plannen eens zijn. Hulde. Maar de instellingen ontwijken gerichte vragen, willen niet in een begeleidingscommissie en hebben hun administratie niet aangepast.”

Oppositiepartij PvdA steunt Vissers initiatief niet omdat ze getuigen onder ede wil kunnen verhoren, inclusief ambtenaren. Dat kan alleen bij een parlementaire enquête. Maar Visser is dat een brug te ver. Hij vindt een parlementair onderzoek voldoende zwaar: “Als je de juiste vragen stelt, kom je een heel eind.” Visser deed eerder dit jaar parlementair onderzoek naar TBS-klinieken.

Wat voor onderzoek er ook zou komen, het CDA zegt er geen enkele behoefte aan te hebben. CDA-kamerlid Cisca Joldersma wil gewoon door met invoering van de leerrechten per 2008. “We hebben het idee dat er nu pas een einde komt aan de loopgravenoorlog tussen het ministerie van OCW en de instellingen. Als we niet willen dat hogescholen en universiteiten die strijd hervatten moeten we hier ook niet aan beginnen. Iedereen moet aan het werk, en wij moeten het proces scherp in de gaten houden.”

Staatssecretaris Bruins van OCW heeft formeel niets te zeggen over parlementaire onderzoeken of enquêtes, maar liet wel weten dat hij het niet ziet zitten. “Toen we besloten om invoering van leerrechten uit te stellen tot 2008, veranderde de klankkleur van mijn gesprek met de instellingen. Ik werk de komende twee maanden met de koepels aan een plan van aanpak, inclusief het nieuwe automatiseringsprogramma Studielink. Ik zou willen dat ik me daarop kan concentreren. Een parlementair onderzoek zal dat moeilijk maken.”

Het overleg in de Kamer wordt vanmiddag afgerond.

HOP,

Centraal in de discussie stond maandag de door het college van bestuur gekozen top-down aanpak. De keuze om eerst de personele reorganisatie door te voeren en pas daarna met de overblijvende medewerkers de nieuwe ICT-organisatie op poten te zetten, was bedoeld om het personeel zo snel mogelijk zekerheid te geven, bezwoeren de collegeleden van Rooy en Amman de raad. “Dat hoort domweg bij goed werkgeverschap.”

De raad bleef echter bij het al eerder ingenomen standpunt dat eerst duidelijk moet zijn hoe de dienstverlening en infrastructuur op het gebied van ICT eruit zullen gaan zien. Pas daarna kan zinnig worden bepaald welke personele consequenties de reorganisatie moet hebben. De weg die het college heeft gekozen is volgens de raadsleden de omgekeerde weg.

Ook vond woordvoerder Martin van Reeuwijk dat de huidige ICT-ers nauw betrokken moeten worden bij het bepalen van de toekomstige organisatie. Hij adviseerde het college om voor dat doel een regieorgaan in te stellen, dat samen met de directie ICT kan bepalen welke standaarden in Utrecht moeten gaan gelden voor de ICT-dienstverlening.

Volgens de voorzitter van de ad hoc commissie ICT uit de U-raad zal een dergelijke aanpak ervoor zorgen dat de door iedereen gewenste daadkracht samen gaat met het creëren van meer draagvlak dan waarop het huidige plan kan rekenen. “Er moeten knopen doorgehakt worden”, aldus Van Reeuwijk, “maar dat moet wel gebeuren op basis van opvattingen uit de universitaire organisatie.”

Hoewel het college de raad op tal van gebieden tegemoet kwam, werd gaande de discussie steeds duidelijker dat de opvattingen van Van Rooy en Amman met name op het punt van de ‘omgekeerde weg’ principieel van die van de U-raad bleven verschillen. Na een lange discussie besloot de raad daarom negatief te adviseren over het voorliggende reorganisatieplan. Van Rooy deelde de raad daarop mee zich met haar collega’s te zullen beraden op de ontstane situatie. Nog deze week zal het college met een reactie op het uitgebrachte advies komen.

EH

Bruins heeft dat gisteravond in een brief aan de Tweede Kamer laten weten. De staatssecretaris baseert zijn besluit onder meer op een onderzoek van adviesbureau CapGemini. De invoering van leerrechten per september 2007 zou te riskant zijn.

Universiteitenvereniging VSNU is blij. “We hebben steeds gezegd dat de invoeringsdatum van 1 september 2007 te vroeg is”, aldus een woordvoerder. “Dus dat het nu een jaar later wordt, is goed nieuws. We zullen er in de tussentijd zeker op terugkomen.”

De universiteiten zijn altijd tegen invoering van leerrechten geweest en hadden een wapenbroeder in de LSVb. “Niemand in het hoger onderwijs was klaar voor leerrechten en we zijn heel blij dat de staatssecretaris dat nu ook inziet”, jubelt voorzitter Irene van den Broek. “We krijgen daardoor meer tijd om studenten voor te bereiden op de nieuwe regels.”

Begin deze maand werd al duidelijk dat ook het politieke draagvlak voor de snelle invoering van leerrechten snel afbrokkelde. Oppositiepartij PvdA haakte af omdat veel instellingen medewerking weigerden en het beloofde digitale administratiesysteem niet gereed was. Ook regeringspartijen CDA en VVD waren kritisch, maar wilden toen nog niet schuiven met de deadline. Wel vroeg CDA-kamerlid Cisca Joldersma om een knelpuntenanalyse waarin de staatssecretaris de problemen rondom de leerrechten op een rij zou zetten. Bruins ging daarop in overleg met de betrokken partijen en trok zijn conclusie.

“Het siert de staatssecretaris dat hij op basis van die analyse voor een nieuwe deadline heeft gekozen. Want het moet wel een goed hanteerbaar systeem zijn”, zegt Joldersma in reactie op de brief. Bang voor afstel van de leerrechten is ze niet. “Er is een zeer breed draagvlak in de Tweede Kamer. Er zijn wat nuanceverschillen tussen de partijen, maar ik ga er vanuit dat we in 2008 met leerrechten werken.”

Als het aan de SP ligt, gaat het hele leerrechtenfeest niet door. Kamerlid Fenna Vergeer: “Er zit geen fatsoenlijke filosofie achter. Eerst wilde de regering leerrechten zodat de studenten konden stemmen met hun voeten. Nu lees ik weer in de teksten van het ministerie dat het zo’n vaart niet loopt met die weglopende studenten en dat het niet de bedoeling is dat instellingen naar elkaars studenten gaan vissen. Bruins wil dus leerrechten invoeren met argumenten die tegen het oorspronkelijke plan pleiten. Ik kan dat niet volgen.”

Overigens wordt de spoedwet die snelle invoering van leerrechten mogelijk moet maken, gewoon volgende week in de Tweede Kamer behandeld. De SP zal dan proberen om het hele document van tafel te vegen. Maar het CDA wil de spoedwet wel degelijk behandelen. Die partij verwacht namelijk dat de conceptwet op het hoger onderwijs waarin de leerrechten een plek hebben ook in 2008 nog niet klaar is. Joldersma noemt deze wet een beetje een “raar document. Zaken als selectie van studenten voor de poort staan er wel in genoemd, maar een standpunt wordt vanwege de lopende experimenten niet ingenomen. Bovendien debatteren we in de Tweede Kamer al volop over de herziening van het keurmerkensysteem in het hoger onderwijs, waar de wet ook niet duidelijk over is. Een volgend kabinet moet er dus heel goed naar kijken.”

In het beoogde leerrechtensysteem, het belangrijkste wapenfeit van voormalig staatssecretaris Rutte, ontvangen hogescholen en universiteiten hun bekostiging voor elk jaar dat studenten bij hen staan ingeschreven. Tegelijkertijd wordt de gesubsidieerde studietijd beperkt: studenten krijgen alleen bekostiging voor de cursusduur. Daarnaast mogen ze twee jaar ‘treuzelen’ tegen betaling van het standaardcollegegeld. Zijn ze dan nog niet klaar met hun opleiding, dan moeten ze een commercieel tarief aan de universiteit of hogeschool gaan betalen.

HOP

Dat concludeert neuropsycholoog Elbert Geuze op basis van onderzoek bij vijftig Nederlandse oorlogsveteranen, waarvan er vijfentwintig lijden aan een posttraumatische stress stoornis (PTSS). Hoewel de onderzochte militaire overeenkomen in leeftijd en in jaar en land van uitzending, vond de onderzoeker in het Militair Hospitaal opmerkelijke verschillen in de MRI-scans van de twee groepen.

Van de veteranen die actief zijn geweest in oorlogsgebieden, lijdt afhankelijk van jaar van uitzending en het oorlogsgebied vijf tot vijftien procent aan PTSS. Die ‘oorlog met zichzelf’ zoals Geuze het in het slotwoord van zijn proefschrift 'The war within' noemt, uit zich onder meer in boosheid, schaamte en gevoelens van machteloosheid. De slaap van militaire met PTSS wordt regelmatig gestoord door nachtmerries. Voor sommigen nemen de problemen zulke ernstige vormen aan dat zij geen andere uitweg meer zien dan zelfmoord.

Geuze, die op dinsdag 24 oktober op zijn studie promoveerde, laat zien dat de problemen van veteranen met PTSS niet slecht ‘hersenspinsels’ zijn. Er is sprake van daadwerkelijke veranderingen in hun hersenen. Zo hebben zij een kleinere hippocampus en een dunnere prefrontale schors dan hun niet-gestresste collega’s. Ook blijkt de neurotransmitter GABA in hun brein minder goed te binden aan zijn receptor. Verder is bij de veteranen de pijngevoeligheid afgenomen en functioneert hun visuele en hun logisch-verbale geheugen slechter.

In zijn slotbeschouwing stelt Geuze dat hij met dit onderzoek alleen een feitelijke stand van zaken in kaart heeft gebracht. Op basis van zijn proefschrift valt niet te zeggen of de geconstateerde veranderingen in de hersenen een gevolg zijn van een traumatische gebeurtenis of dat zij er al waren en de militair in kwestie gevoeliger maakten voor het krijgen van PTSS. Om meer zicht op die kwestie te krijgen, gaat Geuze de komende tijd ook MRI-onderzoek doen naar militairen voorafgaand aan hun uitzending naar een oorlogsgebied.

EH

De SSH hanteert nu een nieuw parkeersysteem. Verkeerd geparkeerde auto’s worden geklemd en auto’s zonder vergunning kunnen vanaf 6 november ook een klem verwachten. Het parkeersysteem gaat niet uit van een parkeerkaart en wordt alleen gecontroleerd aan de hand van het Overzicht Parkeervergunningen Cambridgelaan. Op dit overzicht kunnen vergunninghouders controleren of hun kenteken vermeld staat. Een vergunning kan aangevraagd worden bij SSH Utrecht.

JvG

Doel van de actie is om de nieuwe regels niet te laten botsen met de huidige wet op het hoger onderwijs. De oorspronkelijk gepresenteerde spoedwet was hoofdzakelijk een samenraapsel van artikelen uit de conceptwet WHOO die niet voor september 2007 kan worden ingevoerd. De Raad van State en de Tweede Kamer hadden daar moeite mee, omdat de toekomstige wet uitgaat van een andere bestuursfilosofie: waar de nieuwe wet vooral wijst op de verantwoordelijkheid van instellingen en burgers, is de huidige wet vooral een omgangskader van instellingen en overheid. En dat wringt.

Daarom heeft staatssecretaris Bruins geprobeerd om de tekst zoveel mogelijk in de geest van de bestaande wet te herschrijven. De randvoorwaarden die nodig zijn om invoering van leerrechten per september 2007 mogelijk te maken, passen nu beter. Alle verwijzingen naar de zogenaamde 'zorgplicht' die instellingen naar hun studenten en medewerkers zouden hebben, zijn veranderd.

Enkele details: medezeggenschapsraden krijgen in het nieuwe voorstel van Bruins toch instemmingsrecht op de besteding van het zogenaamde profileringsfonds, waaruit hogescholen en universiteiten bijvoorbeeld extra leerrechten kunnen financieren voor bestuurlijk actieve of briljante studenten. Het onderzoeksrecht voor medezeggenschapsraden heeft de aanpassing van de spoedwet overleefd, net als de regels rondom studiekeuze-informatie.

De Tweede Kamer heeft Bruins gevraagd zich te concentreren op regelgeving die te maken heeft met de invoering van de leerrechten. Hij geeft daaraan deels gehoor: de invoering van een tweejarige hersteltermijn voor instellingen die niet voor accreditatie in aanmerking komen is geschrapt. Het plan om studenten die hun Nederlandse opleiding vanuit het buitenland volgen niet langer te bekostigen, is in het kader van fraudebestrijding gehandhaafd. Voor de in het buitenland woonachtige studenten van de Open Universiteit is nog geen oplossing.

De LSVb laat in een eerste reactie weten blij te zijn met het instemmingsrecht op het profileringsfonds. Bestuurslid Inger de Bruin is minder enthousiast over de in de wet voorgestelde benoemingsprocedure voor de Raden van toezicht. "Die worden straks benoemd door instellingen zelf, wat kan leiden tot 'bevriende' raden. Wij willen dat medezeggenschapsraden in elk geval één toezichthouder kunnen benoemen, en vinden eigenlijk dat de minister verantwoordelijk moet zijn voor de RvT-voorzitter."

Of Bruins de spoedwet maandag door de Kamer krijgt, is twijfelachtig. De linkse oppositie is tegen en de kleine christelijke partijen zijn ook niet enthousiast. Coalitiepartijen CDA en VVD hebben begin deze maand al laten weten dat ook zij een zorgvuldige invoering van leerrechten belangrijker vinden dan de invoeringsdatum van 1 september 2007.

(HOP)

De wachtlijst voor studentencomplex De Warande - waar zo'n 850 studenten kunnen wonen - wordt alsmaar korter en is op het moment zeven maanden. De SSH vreest zelfs leegstand als de animo onder kamerzoekers blijft teruglopen voor haar complex in Zeist. Omdat de vraag naar onderdak voor buitenlandse studenten juist groeit, wil de SSH 50 kamers voor buitenlandse studenten inrichten - een fenomeen dat in andere complexen al bestaat.

Aanvankelijk hoopte de huisvester om in totaal vijf 10-eenheden leeg te maken voor de 50 studenten, maar daar wilden de bewoners van de Warande niets van weten. Volgens de voorzitter van het woonbestuur van de Warande Jeroen van Wolffelaar, was de termijn waarin de bewoners moesten verhuizen te kort en woog de SSH-vergoeding niet op tegen de rompslomp. Intern doorschuiven bleek ook niet populair. Vandaar dat de SSH besloot om de eerste vijftig leegkomende kamers te reserveren.

"Voor het beheer van de kamers was het gemakkelijk om ze in vijf eenheden onder te brengen", zegt woordvoerster van de SSH Karin Smeets. "Maar omdat de bewoners dat niet wilden, besloten we gemengde groepen te maken. De eerste vijftig leegkomende kamers worden dus ingericht als short stay verblijf: het gaat om buitenlandse studenten die er altijd korter dan een jaar zullen wonen. Soms krijgt een eenheid dus te maken met drie buitenlandse studenten in een jaar, soms met één."

Doordat de SSH de eerste vijftig kamers zelf invult, kan het voorkomen dat er in één eenheid meer dan de helft van de bewoners short stay wordt. Daar vrezen de bewoners van de Warande wel voor, zegt Jeroen, maar een grotere zorg is dat de bewoners hun tijdelijke huisgenoot niet zelf mogen uitkiezen. "Daardoor weet je niet of de buitenlandse student in de groep past."

Karin Smeets zegt dat hospiteren geen recht is. "Het is een gunst waar wij als SSH natuurlijk ook baat bij hebben, want het is goed voor het sociale gevoel in de groep. In dit geval wijken wij dus van die gewoonte af, dan kan voor de bewoners even slikken zijn."

De buitenlandse studenten zijn in Zeist echter bij de meeste bewoners welkom, zegt Jeroen die zelf al ruim vier jaar met plezier in de Warande woont. "Het is een mooie aanvulling op het bewonersbestand en het brengt extra leven in de brouwerij." (GK)

Met zijn negatieve reactie wijst de raad de concessies van de hand waartoe het college van bestuur vorige week op de valreep bereid bleek. De voornaamste toezegging van het college in de nu al maanden durende discussie over de toekomst van de universitaire ICT betrof het aantal dépendances van het nieuw te vormen Service Centrum in De Uithof. Hoewel collegelid Amman lange tijd vasthield aan maximaal één dépendance (in de binnenstad), toont het college zich nu bereid om ook in De Uithof naast het Service Centrum zelf nog twee dépendances in te richten.

Tijdens een opnieuw druk bezochte bijeenkomst van ICT-medewerkers met de commissie-ICT van de U-raad werd die toezegging vorige week echter unaniem als onvoldoende bestempeld. Kern van de kritiek van de aanwezigen was en bleef dat in het plan te veel is gekozen voor een top-down benadering. Daar komt bij dat men het oneens is met de keuze om in het plan al uit te gaan van een reductie van het aantal personeelsleden zonder dat duidelijk is hoe de nieuwe organisatie eruit zal gaan zien. Het uitgangspunt dat de reorganisatie op jaarbasis drie miljoen aan besparing moet opleveren, wordt volgens de aanwezigen in dit plan bovendien onvoldoende hard gemaakt.

Volgens zowel de raadscommissie als de aanwezige ICT’ers zou het een goede zaak zijn als er een overlegorgaan zou komen met alle op de universiteit aanwezige ICT-expertise. Dat overlegorgaan zou vervolgens in overleg met de ICT-directie moeten bepalen hoe een nieuwe organisatie eruit moet gaan zien. Pas daarna kan sprake zijn van een reorganisatie in formele zin, aldus de aanwezigen, die overigens onderstreepten niet tegen een efficiencyslag in de ICT te zijn.

Deze week schaarde de volledige Universiteitsraad zich achter het door de vergadering ingenomen standpunt. Aanstaande maandag zal dat tijdens de maandelijkse plenaire vergadering van de U-raad inzet zijn van de discussie van de raad met het college van bestuur.

EH

'The Elvis in me' toont twee Nederlandse Elvis fans die op geheel eigen wijze hun fan zijn uiten en beleven. Rogier van Luiken (34) is al fan sinds zijn tienerjaren en werkt naast zijn baan als impresario onder meer als woordvoerder van de fanclub It’s Elvis Time. Frank Antheunis (39) is eveneens sinds zijn tienerjaren fan en sinds twintig jaar Elvis imitator met optredens op onder meer Lowlands.

De drie studenten — Janina Pigaht, Franka Meijer en Ellis de Rover — houden bij de presentatie van de documentaire korte referaten over hun ervaringen bij het maken van de film. Tot slot is er een discussie met Femke Niehof (die als antropologe afstudeerde op de Elvis fancultuur), Renée van der Grinten (creatief producent documentaire bij productiebureau Lemming Film) en docent-onderzoeker Eggo Müller.

AH

'The Elvis in me', Wetenschappelijke presentatie op 1 november, 20.00 uur. Toegang: € 3,50.
Locatie: U-theater Studio T, Kr. Nieuwegracht 20
Reserveren voor 30 oktober via TheElvisInMe@gmail.com

De twee prijzen zijn toegekend aan Paul Boelen van Sociale Wetenschappen voor zijn boek ‘Complicated Grief. Assessment, Theory and Treatment’. En aan Tassilo Erhardt van Geesteswetenschappen (musicologie) voor zijn studie ‘A Most Excellent Subject. Händels Messiah im Licht von Charles Jennens’ theologischer Bibliothek’.

De Stichting Praemium Erasmianum kent jaarlijks maximaal vijf studieprijzen toe voor bijzondere dissertaties op het gebied van de geesteswetenschappen en de maatschappij- en gedragswetenschappen. Belangrijk criterium voor de bekroning is de interdisciplinaire benadering en het bredere belang van het boek voor andere disciplines.

In 2006 zijn 22 proefschriften voorgedragen. Daaruit zijn vijf winnaars geselecteerd. Behalve de twee voor Utrecht zijn er nog twee studieprijzen gegaan naar de VU in Amsterdam en eentje naar Leiden.

De voorzitter van de Stichting Praemium Erasmianum, D. Rinnooy Kan, zal de studieprijzen op vrijdag 15 december uitreiken in Amsterdam.

AH