De Tweede Kamer typeerde die uitspraken als weinig verheffend, ongelofelijk en onverstandig, maar de coalitie hield haar de hand boven het hoofd. Daarom kwam het ontslag voor minister Van der Hoeven als een 'donderslag bij heldere hemel'.

Nijs haalde zich de woede van haar minister op de hals, omdat zij haar betichtte van politieke spelletjes en verdeel- en heerstactieken. Naar eigen zeggen had Nijs met het gesprek juist willen aantonen dat de werkrelatie met de minister goed is. "In het beeld dat in het interview wordt geschetst, herken ik me niet en daar distantieer ik me van", aldus Nijs, die toegaf dat het interview onverstandig en onhandig was.

Voor coalitiepartijen CDA, D66 en Nijs' eigen VVD bleek die verklaring voldoende om Nijs de hand boven het hoofd te houden, maar behalve de oppositiepartijen waren ook CDA en D66 kritisch. Ondanks het feit dat de oppositie zich beperkte tot een motie van treurnis, die vandaag in stemming zou worden gebracht, heeft Nijs nu dus besloten om de eer aan zichzelf te houden en op te stappen.

Inmiddels circuleert in politiek Den Haag de naam van VVD-Tweede-Kamerlid Clemens Cornielje als haar opvolger. Ten tijde van de formatie van het kabinet Balkenende II was hij de voornaamste kandidaat voor de post; toch koos de VVD toen opnieuw voor Nijs.

Cornielje was vanaf 1994 tot en met het eerste kabinet Balkenende de specialist voor 'Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen' van de VVD-fractie. Vanaf 2002 is hij voorzitter van de Vaste Kamercommissie OCW.

Als Cornielje dit keer wél gevraagd wordt staatssecretaris te worden, is het nog maar de vraag of hij toe zal happen. Hij kan zijn kruit ook droog houden. Cornielje is net 46 jaar oud en kan dus ook in een volgend kabinet minister worden.

HOP

Het negatieve beeld dat Nederlanders en West Europeanen vaak hebben van immigranten, als zouden die een bedreiging vormen voor de eigen cultuur, heeft weinig te maken met eigenwaarde of het belang dat men zou hechten aan de eigen nationale groep. De werkelijke reden is sociaal conformisme: iedereen houdt zich bij voorkeur aan de in Nederland gangbare regels.

Bij een steekproef van tweeduizend personen onder de Nederlandse bevolking zijn drie experimenten uitgevoerd om het effect vast te stellen van de sociale druk op de opinie van mensen die erg hechten aan sociaal conformisme. Wie meer hecht aan conformisme zal sneller meegaan met de geopperde mening, ongeacht of deze negatief of positief over minderheden is.

De kans is dus groot dat politici die een meer positief oordeel over immigranten propageren, die zich inzetten voor een tolerant klimaat en die dit als een Nederlandse regel weten te vestigen, navolging vinden.

Louk Hagendoorn deed zijn onderzoek samen met Paul Sniderman, hoogleraar politieke wetenschappen aan Stanford University in de Verenigde Staten.

AH

Het artikel in Mens en Maatschappij is integraal te lezen op www.mensenmaatschappij.nl

In november 2003 kreeg de Stichting OER te horen dat het college van bestuur had besloten de subsidie per september 2004 stop te zetten. Volgens het college waren met name de onderzoeken op de afzonderlijke faculteiten door de 21 OER-redacties overbodig omdat de opleidingscommissies van de opleidingen zelf dit werk al zouden uitvoeren. De door het OER-bestuur uitgevoerde universiteitsbrede onderzoeken dubbelden met de Studentenmonitor, aldus het college.

Het OER-bestuur heeft er alles aan gedaan om de beslissing van het college ongedaan te maken, en belegde daarvoor onder meer een hoorzitting. Dit mocht niet baten, totdat in februari de optie van samenwerking met USP en Studentenmonitor zich aandiende.

Dit betekent wel dat aanstaande donderdag 10 juni het allerlaatste OER-katern als bijlage bij het Ublad verschijnt. Om dit feit te gedenken is er in het Ruppertgebouw een expositie ingericht die een overzicht geeft van 15 jaar OER.

AH

In een brief aan de Tweede Kamer beschrijft staatssecretaris Nijs de taakopdracht van de commissie 'Ruim baan voor talent' onder leiding van oud-minister van Justitie Benk Korthals.

Komend studiejaar zal deze commissie universiteiten en hogescholen stimuleren met initiatieven te komen, als voorbereiding op experimenten in de twee daarop volgende studiejaren. Dit najaar wil Nijs een 'experimenteerwet' indienen in de Tweede Kamer, die de experimenten van 2005 tot 2007 een wettelijke basis moeten geven.

Na deze experimenteerfase wil Nijs uiterlijk in 2007 de definitieve aanpassingen van de wet in werking laten treden. Dan moet ook de nieuwe wet op de studiefinanciering ingaan, die de financiële toegankelijkheid voor studenten moet waarborgen. Die harde voorwaarde stelde de PvdA in de aangenomen motie die aandrong op brede invoering van selectie aan de poort.

Alleen door Nijs aangewezen opleidingen mogen experimenteren. Ze moeten een 'erkende evidente meerwaarde' hebben en de commissie gaat de staatssecretaris melden of dat ook werkelijk zo is. Als voorbeelden van criteria voor meerwaarde noemt Nijs, naast de eerder genoemde 'extra's', de kwaliteit van docenten, de verbinding met zwaartepunten in onderzoek, combinaties van leren en werken, en het profijt dat de opleiding de student op de arbeidsmarkt oplevert.

Er komen ook experimenten met financiële prikkels voor studenten. Daarvoor zal samen met de HBO-raad en de VSNU een beperkt aantal opleidingen worden uitgezocht. Die richten zich op sectoren met grote tekorten op de arbeidsmarkt of die zeer belangrijk zijn voor de kenniseconomie.

Nijs wil dat de commissie Korthals ook een publieke rol gaat spelen. Zo moet de commissie discussiebijeenkomsten organiseren, bijvoorbeeld rond de experimenten, en uitgroeien tot een expertisecentrum voor toelatingsvraagstukken.

HOP

Naar aanleiding van het Nieuwe Revu-interview zou Van der Hoeven dit weekeinde bij premier Balkenende langs zijn geweest om een eventueel vertrek van Nijs te bespreken. Op de site van OCW blijkt echter dat Van der Hoeven de excuses van de staatssecretaris heeft aanvaard. Ze gaat er van uit dat dit soort interviews in de toekomst niet meer voorkomt. Hoe de Tweede Kamer over de kwestie oordeelt moet nog blijken.

Nijs doet zeer kritische uitspraken in het interview. Hoewel ze op de website van het ministerie schrijft dat ze wilde benadrukken dat haar werkrelatie met Van der Hoeven in orde is, verklaart ze in Nieuwe Revu onder meer dat de slechte relatie met de minister aanleiding is geweest voor de aanschaf van een interactief managementprogramma, dat de werkverhouding tussen Van der Hoeven en Nijs moet helpen verbeteren. De staatssecretaris zegt tegen Nieuwe Revu dat dit tot op heden niet is gelukt.

Het incident tussen de bewindslieden staat niet op zich. Tijdens het eerste kabinet-Balkenende kwam het al tot een stevige botsing tussen Nijs en Van der Hoeven, toen die de plannen van Nijs om tweede en derde studies niet meer te bekostigen zonder overleg naar de prullenmand verwees. Van der Hoeven maakte dit bekend via de Volkskrant, vlak voordat de onderwijsbegroting in de Tweede Kamer werd behandeld. De staatssecretaris kwam hierdoor tijdens het debat zwaar onder vuur te liggen, maar mocht aanblijven. Waarschijnlijk alleen omdat Balkenende I op dat moment al een demissionaire status had.

ondanks de excuses van Nijs hebben GroenLinks en de PvdA aangedrongen op een spoeddebat. Om die reden was Nijs disndag 8 juni niet aanwezig in Utrecht bij een debat met een aantal europarlementariërs.

HOP/JR

Dat blijkt uit onderzoek van de Rijksuniversiteit Groningen. Onderzoeker Margo Brouns benaderde alle met lof gepromoveerden van de RUG uit de periode 1985 tot 2000 en onderzocht hun carrière. De groep bestond uit 221 mannen en 38 vrouwen. In de exacte hoek blijken vrouwen een achterstand te hebben.

De uitkomst van het onderzoek kan niet door verschillen in kwaliteit tussen de mannen en vrouwen worden verklaard. Het gaat tenslotte om de groep die de aantekening 'cum laude' heeft gekregen. De mannen en vrouwen zijn dus ongeveer even bekwaam.

Ook aan de ambitie kan het niet liggen, want de vrouwen zijn net zo ambitieus als de mannen. De helft van de vrouwen wil hoogleraar worden. Ze zijn ook bereid hard te werken. De meerderheid werkt meer dan veertig uur in de week.

Zelfs gezinsperikelen kunnen het verschil niet verklaren. De ambitieuze vrouwen hebben volgens het onderzoek minder vaak een partner en minder vaak kinderen. Maar als ze toch kinderen hebben, dan blijken die nauwelijks effect te hebben op het functieniveau van hun moeders. De veronderstelde 'carrièreschade' door kinderen lijkt dus beperkt te zijn.

In de hoek van de alfa- en gammawetenschappen is er opmerkelijk genoeg helemaal geen carrièreverschil tussen mannen en vrouwen die met lof zijn gepromoveerd. Vooral exacte en medische vrouwen stoten hun hoofd tegen het glazen plafond.

HOP

Centraal in het onderzoek, waarvoor Sinninghe Damsté (1959) werd beloond met de ‘Nederlandse Nobelprijs’, is de analyse van organische resten in afzettingsgesteenten, de zogeheten chemische fossielen. Met behulp van de gegevens uit dat onderzoek heeft de Utrechtse deeltijdhoogleraar moleculaire paleontologie de afgelopen jaren belangrijke bijdragen geleverd aan de reconstructie van het leven en het klimaat op aarde in pre-historische tijden.

De ontdekking van Sinninghe Damsté van grote aantallen nieuwe organische zwavelverbindingen in zowel sedimenten als aardolie zorgde ervoor dat de bestaande theorieën over de wereldwijde koolstofkringloop en zwavelcyclus moesten worden herzien. Ook zijn ontdekking dat archaea ofwel oerbacteriën net als planten groeien op CO2 had gevolgen voor de bestaande theorie over de koolstofkringloop.

Sinninghe Damsté, die voor vier dagen in de week is verbonden aan het Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee op Texel, is sinds de introductie van de Spinozapremie in 1995 de zesde Utrechtse winnaar. Ronald Plasterk en Frits van Oostrom kregen de premie voordat zij naar Utrecht kwamen. Naast Sinninghe Damsté vielen dit jaar ook de Groningse chemicus Feringa, de Leidse pedagoog Van IJzendoorn en de Amsterdamse sterrenkundige Van der Klis in de prijzen. De winnaars krijgen elk anderhalf miljoen euro, te besteden aan onderzoek naar keuze. De officiële uitreiking van de premie en het Spinozabeeldje vindt plaats op 3 november 2004.

EH

Eerstejaars studenten die voor 1 februari van het studiejaar stoppen
met hun opleiding, zien hun prestatiebeurs omgezet in een gift.
Daarvan maken jaarlijks 3700 mensen gebruik, wat OCW ongeveer twee miljoen euro kost. Nijs wilde graag dat ook deze stoppers de geïnde beurs terugbetalen, maar de Kamer denkt daar anders over en wil de februaristakers niet met een lening opzadelen. Regeringspartij CDA diende hiertoe vorige week een amendement in dat op voldoende steun kon rekenen.

De propedeuse geldt niet langer als afrekenmoment. Tot op heden is
het zo dat een student de prestatiebeurs voor het eerste studiejaar ziet veranderen in een gift zodra hij zijn 'p' binnen heeft. Voortaan geldt dat de prestatiebeurs pas wordt omgezet in een gift als de hele opleiding is afgerond.

HOP

Het ene onderzoek gaat in op de vraag in hoeverre de benoemingen van hoge ambtenaren tot stand zijn gekomen, en of de toelagen, bonussen en onkostenvergoedingen op een juiste manier zijn toegekend en afgehandeld. OCW laat dit onderzoek uitvoeren door een extern bureau. Daarnaast inventariseert de Algemene Rekenkamer de toelagen bij OCW, en worden deze gecontroleerd op rechtmatigheid. Ook houdt de organisatie het financiële beheer kritisch tegen het licht.

Met de onderzoeken wil minister Van der Hoeven de Tweede Kamer laten zien dat ze de klachten serieus neemt. In de brief die de oppositiepartijen ontvingen, werd een zeer negatief beeld geschetst van de bestuurscultuur op het departement waarin topambtenaren ‘graaien uit de ruif van miljoenen euro’s van gemeenschapsgeld’. Ambtenaren die zich tegen deze praktijken hebben verzet, zouden van het departement zijn verdwenen.

De Tweede Kamer liet weten geschokt te zijn door de brief; er gaan al stemmen op voor een parlementair onderzoek. Hoewel ook minister Van der Hoeven ‘onaangenaam verrast’ was, ziet haar eigen CDA nog geen aanleiding voor een dergelijk onderzoek.

HOP

In het voormalige KPN-kantoor aan het Merwedekanaal hebben de bewoners onder deskundige begeleiding zelf douches en keukens geplaatst en grote ruimtes opgedeeld in meerdere kamers. Het studentencomplex voldoet nu aan de veiligheidsvoorschriften van de brandweer. De kamers variëren in oppervlakte van 11 tot 41 vierkante meter. De bewoners genieten in ruil voor hun bijdrage aan de verbouwing een extra huurkorting. De gemeente heeft met een lening van 250.000 euro deze tijdelijke herbestemming (voor minstens 3 jaar) mede mogelijk gemaakt.

STW is een ideële organisatie zonder winstoogmerk en bestaat uit jonge mensen die iets concreets willen doen aan de kamernood, die in Utrecht is geraamd op een tekort aan 2000 kamers. STW denkt via tijdelijke huisvesting in slooppanden en kantoren ongeveer 700 jongeren aan onderdak te kunnen helpen. Tevens wil de stichting haar initiatief landelijk verbreden.

Wethouder Van Kleef verrichtte woensdag de openingshandeling. Hij beklemtoonde dat voldoende en goede studentenhuisvesting voor Utrecht van strategisch belang is. "De economische groei en welvaartsproductie in onze regio hebben we in belangrijke mate te danken aan de aanwezigheid van een topuniversiteit en onze hoogopgeleide beroepsbevolking", aldus Van Kleef.

AH