"Nijs is een lachertje, tralalala", klonk hetdinsdagmiddag meerdere malen uit de monden van meer dan achtduizenddemonstrerende studenten in Amsterdam. Op luidruchtige wijzemaakten zij duidelijk het absoluut oneens te zijn met deaangekondigde bezuinigingen op het hoger onderwijs. Utrecht was metruim duizend studenten goed vertegenwoordigd. Het U-blad volgdedertig enthousiaste leden van de Utrechtse Biologen Vereniging(UBV): "We gaan rellen, rellen, rellen!"
"Zo, zijn we er allemaal klaar voor?", joelt derdejaars studentWilco de Jong om half twaalf dinsdagochtend 12 november al door deUBV-kamer in het Wentgebouw. Hij rent rond met een grote stok inzijn hand, waarmee hij ferme tikken uitdeelt op tafels, stoelen enaf en toe een lichaamsdeel. Biologiestudent Walter van der Heijdttrekt zich niets van hem aan en laat trots de drie spandoeken zien,die UBV-leden maandag speciaal voor de actie hebben gemaakt. Deteksten luiden: 'Van een kale student kun je niet plukken', 'Nijsis niet wijs' en 'schijt aan het beleid'. "Niet zo origineelmisschien", zegt Walter, "maar ze zijn wel heel groot!"
Zwaaiend met de spandoeken roept Walter om half een dat het tijdis voor vertrek. Hij heeft de touwtjes deze dag in handen: "Ikwilde graag met een grote groep naar de demonstratie gaan, omdat jemet drie man nu eenmaal niet veel indruk maakt", legt hij uit. Pere-mail nodigde hij alle biologen uit om samen met het UBV naarAmsterdam te gaan. De verwachting is dat de groep ruim dertig ledenzal tellen: "Het is alleen jammer dat bijna alle eerstejaarsverstek laten gaan, omdat ze vanmiddag een belangrijk practicumhebben", zegt Walter. "Erg lullig van hun docent dat hij dat nietwilde verzetten."
Het ontbreken van de eerstejaars mag de pret voor de overigedemonstranten niet drukken: uitgelaten stappen de UBV-leden de busrichting station in. Waarom gaan zij niet rechtstreeks met debussen die vanaf de Cambridgelaan vertrekken? "Wij reizenprincipieel met het openbaar vervoer", grapt Wilco. "Nee hoor",spreekt Walter hem tegen. "We hadden al om een uur op het stationafgesproken, voor ik wist dat er ook bussen reden. En nu is het eenbeetje laat om dat nog terug te draaien."
Ondanks de vrolijke stemming zijn de studenten zich allemaalzeer bewust van het doel van hun reis: "Het is natuurlijk gezelligom met z'n allen naar Amsterdam te gaan", zegt derdejaars studentePaulien Vermunt. Maar ze benadrukt dat ze vooral naar Amsterdamgaat om te demonstreren: "Ik vind het echt niet kunnen dat hetcollegegeld straks zevenduizend euro per jaar gaat kosten.Onderwijs moet voor iedereen toegankelijk zijn!" Studiegenoot ChrisKlink knikt instemmend: "We moeten vandaag laten zien dat we het erniet mee eens zijn. We gaan een statement maken!"
Eenmaal op het station aangekomen, wordt er bij eenspeelgoedwinkel nog snel een voorraad fluitjes ingeslagen. "Zo kanNijs ons in ieder geval goed horen!" In de trein naar Amsterdam ishet ondanks de ingeschakelde bussen vanaf de Cambridgelaan en hetJaarbeursplein al flink druk. De gesprekken gaan natuurlijk vooralover de demonstratie: "Ik hoop niet dat ze gaan rellen", zegtbiologiestudente Simone Voortman. "Dat heeft namelijk geen enkelezin." De studente is vooral benieuwd naar wat staatssecretaris Nijste zeggen heeft: "Hoe gaat ze in vredesnaam die belachelijkeplannen van haar verdedigen?"
Veel tijd om daarover te filosoferen is er niet, want AmsterdamCentraal is bereikt. "Kom op lui, allemaal lopen naar hetMuseumplein", schreeuwt de Amsterdamse geschiedenisstudente Amber.Ze wil dat de studenten in een lange optocht dwars door de stadlopen. "Dus niet die trams in!" De grote groep uitgelaten studententrekt veel bekijks van omstanders. In de Kalverstraat dreigt ereven een ruzie te ontstaan: "Kijk eens uit je doppen", snauwt eenman verstoord tegen een paar studenten. "Ga naar school! Daarbetalen jullie toch voor?!" Een fluitconcert valt de man ten deel:"Wat een stomme eikel zeg."
Eenmaal op het Museumplein aangekomen zijn de UBV-ledenenigszins verbaasd: "Is dit het museumplein?" vraagt tweedejaarsstudente Sita ter Haar. "Ik dacht dat het een heel groot plein zouzijn. Dit is gewoon een grasveld." Omdat de biologen vrij vroegzijn, moet er nog een uurtje worden gevuld met het schreeuwen vanpakkende kreten. Vooral Wilco is hier goed in: de leuzen "Nijs isniet wijs" en "We gaan rellen, rellen, rellen", worden massaalmeegeschreeuwd. Alleen de literaire leus: "Nijs! Hoer! Nijs!Hoer!", valt bij weinig mensen in de smaak. "Dat vind ik toch neteen beetje te ver gaan", aldus Walter.
Om half vier gebeurt er eindelijk iets op het podium. "Welkomstudenten", roept Noortje van der Meij, voorzitter van deLandelijke Studenten Vakbond (LSVb). Een luid gejuich klinkt vanuitde nog steeds groeiende menigte studenten. "Geweldig dat julliehier allemaal zijn om te protesteren tegen die ordinairebezuinigingen!" Luid geklap. "Differentiatie van collegegeld isbelachelijk. Iedereen moet kunnen studeren!" De rest van haartoespraak is nauwelijks te verstaan. De microfoons lijkt uit testaan: "Zei je wat, Noortje?" roept Wilco in een poging grappig tezijn. Verstoord kijkt een meisje hem aan: "Ik probeer dit tevolgen. Kun je even stil zijn!?"
Na Van der Meij krijgt Paul van der Heijden het woord. Wat derector magnificus van de Universiteit van Amsterdam te zeggenheeft, is voor de mensen op het Museumplein een raadsel.Staatssecretaris Nijs staat namelijk inmiddels ook op het podium,wat een luid boe-geroep tot gevolg heeft. Snel geeft Van derHeijden de microfoon over aan de demissionaire staatssecretaris."Geef haar een kans om te zeggen wat ze wil", propt Van der Meijnog snel even tussendoor. "Allemaal even stil zijn! Jongens, evenrustig nu! Laat mevrouw Nijs zeggen wat ze te zeggen heeft!"
De herhaalde verzoeken om stilte hebben geen nut. De studentenjoelen gewoon door. Ze zingen: "Het is stil aan de overkant, het isstil aan de overkant!" Wanneer een paar rotte tomatenstaatssecretaris Nijs op een haar na missen, grist de voorzittervan de LSVb de microfoon weer uit haar handen: "Ophouden nu, andersgaat ze weg!" Nijs besluit de herrie te negeren en babbelt vrolijkverder. "Ze kan net zo goed niks zeggen", concludeert Chris."Niemand verstaat iets." De studenten hebben ondertussen hetvolgende lied ingezet: "Nijs is een lachertje, tralala." Destaatssecretaris geeft het op: onder luid gejuich verlaat zij hetpodium.
De organisatie van de actie vindt het tijd dat de studenten watenergie kwijtraken, voor ze verder gaan met het programma: "Tijdvoor een rondje stad! We zien jullie hier straks weer terug!" Degeplande route loopt niet door de drukke straten, maar dooropgebroken woonwijken. Het kan de studenten weinig schelen: erwordt gezongen, gedanst, gezwaaid naar mensen achter ramen ennatuurlijk ook heel veel geschreeuwd. "Geweldig, datsaamhorigheidsgevoel", zegt student Harrie Vos. "Ik lach mehelemaal slap. En het heeft nog nut ook, want ik zie overalcamera's en fototoestellen. Er is echt enorm veel aandacht van demedia. Dat is een goede zaak."
Na een uur rondsjokken heeft UBV-lid Eveliene Schuller het welgehad. De koude wind snijdt door haar jas en ze moet naar hettoilet. Ook de andere leden vinden het welletjes. Als er eengebakkraam in zicht komt, worden er grote zakken met oliebollen enblikjes cola ingeslagen "Lekker", geniet Eveliene, terwijl depoedersuiker door de lucht vliegt. "Dat had ik echt nodig. Maar ishet nu nog ver lopen?" De studente moet nog even doorbijten, wanthet Museumplein komt pas drie kwartier later weer in zicht. Op hetpodium speelt de band Chrystal Dream: "Ik ben hier toch zeker nietop een popfestival? Weg met dat bandje! Laat het debatbeginnen!"
Als de <I>debaters<I> een kwartier laten het podiumbetreden, is een groot deel van de studenten al vertrokken. Alleende echte bikkels staan nog te koukleumen in het halfdonker. "Het isnu in ieder geval verstaanbaar", zegt Walter. "Alleen niet zointeressant." Tichelaar (PvdA), Rosenmoeller (GroenLinks), VanBommel (SP), d'Hondt (universiteitsvereniging VSNU), Van der Meij(LSVb), Joldersma (CDA) en Mulder (Platform 12november) reageren opvijf stellingen, waaronder: Mag een gebrek aan geld een rol spelenbij de studiekeuze? Door een rood of groen bordje op te houden,kunnen ze duidelijk maken of ze het wel of niet eens zijn met destelling.
"Wat een zouteloos gedoe", reageert Sita. "Die stellingen zijnwel erg algemeen. Het is logisch dat die politici zeggen dat ze hetniet eens zijn met besluiten die slecht zijn voor het hogeronderwijs. Beetje te makkelijk hoor." Ook de andere UBV'ers zijnniet onder de indruk: "Laten we naar de treinen gaan, voor hetstraks heel erg druk wordt", stelt iemand voor. Al snel zijn allebiologen van het veld verdwenen. Op het podium wordt nog watdoorgebabbeld, maar van een verhit gesprek is geen enkel momentsprake. "Gezapig", is de mening van de Nijmeegse student Victor."Ik had gehoopt dat dit een inhoudelijke discussie zou worden. Maarniets van dat."
Met een uitgebreid dankwoord neemt rector magnificus Paul vander Heijden afscheid van de nog overgebleven studenten: "Ik hoornet dat er vandaag tienduizend studenten waren. Een overweldigendeopkomst! Bedankt!" Het grasveld loopt leeg. Op het station en in detrein richting Utrecht is het een drukte van belang. Op de grondzit derdejaars student filosofie Robbert Koot: "Ik vond het eengeslaagde actie. De boodschap is luid en duidelijk overgekomen. Endat zonder rellen, ingrijpen van de politie of wat dan ook." Vondhij het niet jammer dat het inhoudelijk wat oppervlakkig was? "Ach,het debat was wat zwak", geeft hij toe. "Maar het feit dat ertienduizend studenten aanwezig waren, maakt veel goed. Daar kunnenpolitici niet zomaar overheen stappen, toch?"
Fleur Baxmeier