Fysieke aanwezigheid niet nodig bij college hersenontwikkeling
Een muisstille collegezaal. Een docent die de boel kraakhelder uitlegt. Inge Razenberg steekt veel op van dit college van Pedagogische Wetenschappen, maar had er niet haar bed voor hoeven uitkomen.
| Naam hoorcollege | Opvoeding en Ontwikkeling 1 |
| Studie | Pedagogische Wetenschappen |
| Niveau, hoeveelstejaarsvak | 1, verplicht eerstejaarsvak |
| Waar | Educatorium, Theatron |
| Datum en duur | Dinsdag 11 december, 11:00 – 12:50 |
| Docent | Lex Wijnroks |
| Aantal studenten die vak volgen | 280 |
| Aantal aanwezige studenten | 80 |
| Voertaal | Nederlands |
Ik heb nog nooit zo’n muisstille collegezaal meegemaakt als vandaag. Het enige geluid dat klinkt, is het zachte tikken op laptops van studenten die aantekeningen maken. Er zitten maar weinig studenten in deze veel te grote collegezaal en iedereen die er zit, wil hier ook echt zitten.
Dat er zo weinig studenten zijn, komt doordat het college wordt gefilmd. “Studenten kunnen ook lekker thuis kijken”, zegt docent Lex Wijnroks met een zekere spijt in zijn stem. Liever had hij gehad dat de hele zaal vol zat. “Want vanaf huis kun je geen vragen stellen.”
Geen facebook-tijd
Dit college Opvoeding & Ontwikkeling gaat over de ontwikkeling van de hersenen en Wijnroks geeft met zijn college een welkome, heldere toelichting op hoofdstuk 5 uit het boek dat zó warrig is dat zelfs de docent het niet altijd begrijpt. Met behulp van een uitgebreide PowerPoint met veel illustraties jaagt Wijnroks er in deze krappe twee uur ontzettend veel informatie doorheen. Wil je alles meekrijgen, dan heb je geen tijd voor Facebook.
Theoriën
Bij een college over de hersenontwikkeling is het nature-nurture debat niet te omzeilen. Wijnroks zet twee theorieën tegen elkaar af. De deterministische theorie (nature) gaat ervan uit dat het brein een statisch iets is en dat hersenontwikkeling is vastgelegd in de genen. Bekendste aanhanger van deze theorie: Dick Swaab, van het boek Wij zijn ons brein. De tweede theorie gaat ervan uit dat het brein plastisch is en gedurende je hele leven blijft veranderen, afhankelijk van de dingen die je in je leven meemaakt (nurture).
Zoals te verwachten na lezing van de cursusomschrijving betoogt Wijnroks dat er meerdere factoren zijn die een rol spelen bij hersenontwikkeling. Zo geven deterministen toe dat het brein niet helemaal statisch is: als er iets kapot gaat in de hersenen, kan dat ook weer helen. Aanhangers van de ervaringstheorie geven toe dat het brein niet helemaal plastisch is, omdat er gedurende je leven specialisatie optreedt, waarbij sommige hersengebieden meer ontwikkeld zijn en blijven dan andere gebieden.
Aantal vragen: 0,0
Dit college biedt veel kansen voor een uitgebreide discussie over nature vs nurture. Zo stelt Wijnroks weliswaar dat beide theorieën belangrijk zijn, maar de meeste van zijn voorbeelden illustreren de ontwikkeling van het brein door ervaring. Voor discussie hierover is helaas geen ruimte. Wijnroks heeft duidelijk voor een andere, pragmatische aanpak gekozen: de stof uit het boek verduidelijken. Hartstikke nuttig, maar minder interessant dan een goed wetenschappelijk debat.
Niet dat de studenten een dergelijk debat lijken te missen. Ondanks alle discussiepunten blijft de vragenteller op nul staan. Het tentamen halen, daar gaat het om. Bijzaken als een eigen mening formuleren zijn even niet aan de orde. Mogelijk dat hierbij ook de alles registrerende camera een rol speelt…
Use-it-or-lose-it
Toch is blijven denken belangrijk, toont Wijnroks aan. Zo stelt de use-it-or-lose-it theorie dat synaptische verbindingen (verbindingen in de hersenen) weer zullen verdwijnen als daar geen gebruik van wordt gemaakt. Het is dus belangrijk dat je je hersenen input blijft geven, zegt Wijnroks, en dit kan je hele leven nog. “Je maakt bijvoorbeeld nieuwe synaptische verbindingen aan als je nieuwe woorden leert voor je tentamen.”
Nieuwe woorden zijn er genoeg: radiale cellen, neuroblasten, dorsaal, ventraal enzovoorts. Ook bevat dit college weer leuke weetjes. Zo wist ik niet dat je huid en hersenen vanuit dezelfde cellaag ontwikkeld worden. En dat een baby zichzelf langer kan vermaken als zijn beentje met een touwtje verbonden is aan de mobiel boven het bed: beweegt hij zijn beentje, dan beweegt de mobiel en heeft hij weer wat om naar te kijken.
Eindoordeel
Bij dit college was fysieke aanwezigheid geen meerwaarde. Wijnroks legt helder uit maar de vragen waarop hij had gehoopt, zijn niet gesteld. Een wetenschappelijke discussie kwam niet van de grond en de studenten waren zo stil en gefocust dat het sociale aspect ook geen reden van gewicht lijkt te zijn om naar De Uithof te komen. Lekker in bed blijven liggen dus, laptopje erbij en kijken maar. Helaas mag het opgenomen college niet in zijn geheel op internet worden geplaatst. Het bleek technisch niet gemakkelijk een fragment er uit te knippen.