Diversiteit, pluraliteit, inclusiviteit

Ook binnen de academische gemeenschap is het volgens Annelien Bredenoord belangrijk de verschillen tussen mensen te erkennen om zo impliciete vooroordelen duidelijk te krijgen.

Vorige week keek ik met veel plezier naar Lubach op Zondag. Hij stelde de gebrekkige doorstroom van vrouwen naar topfuncties aan de kaak en opende de website dezemannenkunnengeenvrouwkrijgen.nl

Hoe divers en pluriform is de universiteit eigenlijk, en maakt het wat uit?

Filosofe Hannah Arendt maakt duidelijk dat onze wereld gekenmerkt wordt door diversiteit en pluralisme: ‘niet de Mens, maar mensen bevolken onze wereld’. Zij trok hieruit de conclusie dat we moeten streven naar een politiek van pluraliteit. Vrijheid is daarin een kernwaarde: juist omdat wij allemaal anders zijn, en verschillende opvattingen hebben over het goede leven, is vrijheid belangrijk. Dat geldt des te meer als mensen beslissingen moeten nemen die hun identiteit en persoonlijke leven raken, zoals vaak het geval is in de gezondheidszorg.

Ook in de medische ethiek als academische discipline is mijn vertrekpunt pluralisme. Ik hanteer niet één ethische theorie, zoals het consequentionalisme of de deugdethiek, van waaruit ik al mijn werk verricht, maar ga uit van een eclectische benadering waarin verschillende ethische perspectieven een bijdrage kunnen leveren.

In mijn optiek komt dat de zeer complexe ethische vraagstukken in de moderne (bio)medische wetenschappen beter tegemoet. Bovendien overtuig je als je maar één perspectief hanteert alleen degenen die toch ook al in jouw perspectief geloven.

Zoals ik in m’n vorige column schreef, was ik in december 2015 in Washington op de International Summit on Human Gene Editing, waar we spraken over embryomodificatie. Ik was voorzitter van de sessie over de ethische en maatschappelijke implicaties. Ons panel was zeer divers: een liberale Britse filosoof, een patiënt, een katholiek ethicus, een feministische sociologe, een moeder van een overleden kind, en vele biologen in de zaal. Bereikten we consensus over de ethische aanvaardbaarheid van embryomodificatie? Absoluut niet! Maar in de sessie kwam wel het brede palet van opvattingen en bezwaren aan bod, en de sessie was redelijk inclusief.

Dat laatste is belangrijk omdat we ons zelf vaak helemaal niet bewust zijn van onze vooronderstellingen en uitgangspunten. Juist impliciet hanteren we vaak allerlei vooroordelen en uitsluitingsmechanismen waar we ons misschien helemaal niet van bewust zijn. Het Harvard “Project Implicit” laat dat mooi zien. Het is een van de taken van ethiek om die morele vooroordelen aan de kaak te stellen, want zoals Martha Nussbaum al zei: het kritisch nadenken over emoties en intuïties, en deze omzetten in zinnige argumenten is noodzakelijk om niet in morele vooroordelen te vervallen.

Erkenning van diversiteit en pluralisme betekent erkenning voor de verschillen tussen mensen. Het helpt daarbij als er dan ook echt verschillende mensen samenwerken zodat impliciete uitsluitingsmechanismen naar voren kunnen komen. Dat vergroot de inclusiviteit van je organisatie en dus ook van onze academische gemeenschap. Veel academisch taalgebruik zoals “excellent” wordt eerder met mannen dan met vrouwen geassocieerd; vrouwen denken bij het woord excellent niet meteen aan zichzelf. En bij vele politieke vormen, zoals het debat, voelen mannen zich vaak beter thuis dan vrouwen.

Zet mensen eens aan een ronde tafel in plaats van rechtstreeks tegenover elkaar. Daar komt echt een ander gesprek uit. Diversiteit, pluraliteit, inclusiviteit: zowel voor ethiek als politiek cruciaal.

Diversiteitsblog
Te wit, te Nederlands, te westers, te mannelijk, te elitair, kortom: te ‘ons soort mensen’. Hoe kan de universiteit dat veranderen? Klik hier voor meer verhalen over internationalisering, emancipatie, inclusie en politieke correctheid.