Het congres als politiek toneelstuk

Er zijn opvallend veel wetenschappelijke congressen in Istanbul, ontdekte Frank van Eekeren. Een strategie van de overheid om het geschonden blazoen op te poetsen. Moet je daar als wetenschapper aan meedoen?
De beste manier om het vakantiegevoel vast te houden is … het boeken van een nieuwe reis. Daarom is het werken aan de universiteit zo aantrekkelijk: er is altijd wel een congres te vinden op een aantrekkelijke locatie. De academische kennis moet toch regelmatig worden uitgewisseld en waarom dan niet in een zonnig land, een prachtige stad, of een combinatie van beide?
Lange tijd vermoedde ik dat het wetenschappelijk is vastgesteld dat kennisuitwisseling het best verloopt op exotische locaties. Maar na het zien van een overzicht van sportcongressen – waarin ik beroepshalve bovenmatig geïnteresseerd ben – begin ik sterk te twijfelen of dat het belangrijkste motief is. Er vinden dit jaar namelijk opvallend veel conferenties plaats in Istanbul. Dat lijkt me geen toeval.
Wellicht, zo bedenk ik me, is de plotselinge drift om congressen te organiseren te verklaren uit de diep gekoesterde wens van Turkije om een betere plek op het politieke wereldtoneel te verwerven. En juist dat verlangen heeft deze zomer een stevige optater gekregen. De onlusten op het Taksim-plein en het Ergenekon-proces, waarin tientallen politieke tegenstanders van de huidige regering gemuilkorfd werden, waren geen opvoeringen die passen in een democratische rechtsstaat. Misschien, zo zullen de Turkse machthebbers hebben gedacht, kunnen we hier intellectuele voorstellingen tegenover zetten, zodat de spotlights op het moderne Turkije komen te staan.
Hooggeleerden met invloed in de sportwereld zijn daarbij helemaal van harte welkom. Want Turkije wil de Olympische Spelen van 2020 organiseren, als bewijs dat het een prominente plek op de bühne van het wereldtoneel verdient. Maar in de strijd om de Spelen staat Istanbul momenteel achter op de concurrenten Madrid en Tokio, vanwege het slechte imago van de Turkse sport. Ga maar na: Op het recente WK atletiek waren 31 Turken geschorst wegens dopinggebruik en in het voetbal zijn omkoopschandalen schering en inslag. Met zo’n reputatie staan sporters niet te springen om naar Istanbul af te reizen. Gelukkig voor de Turken zijn sportbestuurders vaak nog wel te porren voor een chique congres met interessante sprekers uit de wetenschap. En wie weet, leidt een prettig bezoekje aan de Bosporus uiteindelijk wel tot extra stemmen voor Istanbul 2020.
Kortom, het grote aantal congressen in Istanbul lijkt mij geen toeval. Het is politieke strategie - van de Turkse overheid wel te verstaan, niet van de onderzoekers. Zelf heb ik geen belang bij het ondersteunen van dit politieke toneelstuk. Toch heb ik, vanwege het wegebbende vakantiegevoel en vanuit grote nieuwsgierigheid, snel een reis naar een van de congressen geboekt, inclusief hotel aan het Taksim-plein. Dat wordt vast een leerzame voorstelling.