Hoe ik omga met commentaar op mijn proefschrift

De rode trackchanges lijken in aantal meer dan de originele tekst. Maar, het zijn volgens Wouter Marra vaak de losse opmerkingen die bij het commentaar op het proefschrift voor het meeste denkwerk zorgen.
Rond de kerst zou ik wel even mijn proefschrift afmaken. Vlak voor de kerst ontving ik nog wat commentaar van mijn begeleiders, een Word-bestandje barstensvol track-changes en opmerkingen. Zo’n document vol rood doorhaalde tekst met bijna meer opmerkingen dan originele tekst is even slikken, maar het viel reuze mee. Na ruim een dag gewerkt te hebben was ik er wel doorheen. Het track-changesdocument was lekker opgeruimd, met hier en daar nog een tekstballontje met wat los commentaar.
‘Komt wel’, had ik steeds bij die losse opmerkingen gedacht. Maar juist de opmerkingen waar ik mijn hoofd nog niet over wilde breken waren de lastigste. De opmerkingen waar mijn begeleiders geen enkele suggestie voor konden bedenken, waren voor mij natuurlijk ook breinbrekers. Een opmerking als ‘wat bedoel je hiermee’ resulteerde in enkele nieuwe alinea’s vol grondige uitweidingen om mijn punt duidelijk te maken. Meestal bleek achteraf dat een paar woorden opheldering genoeg was, en de nieuwe teksten verdwenen vervolgens weer. En een korte, heldere opmerkingen als ‘ref?’ staat garant voor een uren durende zoektocht naar een geschikte literatuurreferentie.
Goed, ik sloeg me er doorheen. Nieuwe versie, nieuw commentaar. Ik heb inmiddels geaccepteerd dat nieuw commentaar eerder commentaar vaak tegenspreekt. Geen ontkomen aan, dit is blijkbaar onlosmakelijk verbonden aan academisch schrijven, discussie om de discussie. Ik zie het positief: tegenstrijdig commentaar is hét teken dat de meningen convergeren. Niet meer doorgaan, het is goed zo!
Maar de meest venijnige opmerkingen waren de suggesties die niet eens in een tekstballonnetje in Word te plaatsen waren. Deze waren verdekt opgesteld in de begeleidende e-mail tussen lovende woorden. ‘Alle relevante informatie staat in sectie 2, erg goed, maar het staat wat door elkaar’, een correcte opmerking en ogenschijnlijk eenvoudige op te lossen, dacht ik. Maar al snel bleek dat het omgooien van mijn zorgvuldig opgebouwde kaartenhuis van alinea’s heel wat voeten in de aarde had. Ik heb me er drie dagen in vastgebeten.
Revisies zijn een essentieel onderdeel van het schrijven van een tekst, en ik zie commentaar ook heel graag tegemoet. Het is altijd goed bedoeld, en het wordt er beter van. Laat je niet misleiden door volledig rode documenten, daar sla je je zo doorheen. Maar pas op voor de kleine en terloopse opmerkingen, die houden je even bezig.