Ingewikkelde liefdes en een traditionele psychologe

De lessen over liefde die een sociaal psychologe in dagblad Trouw geeft, zijn volgens Marco Derks nogal traditioneel. Als het om seks gaat, is er meer dan de keuze tussen een monogame relatie of een eenmalig contact.

In de rubriek Moderne Manieren in dagblad Trouw beantwoordt sociaal psychologe Beatrijs uiteenlopende persoonlijke vragen. Twee mannen van rond de veertig schrijven over obstakels in hun liefdesleven. Beiden krijgen een nogal belerend advies.

Een man van eind dertig heeft vaker vriendschappen met vrouwen waarin sprake is van wederzijdse lichamelijke interesse. Hoewel hij telkens vanaf het begin eerlijk aangeeft geen monogame relatie te zoeken, lopen de vriendschappen uiteindelijk stuk omdat de vrouwen toch meer verwachtingen blijken te hebben.

Beatrijs lijkt er maar weinig van te begrijpen. “U hebt het over friendship with benefits, oftewel vriendschap met seks,” zo begint ze haar reactie. Oftewel, ze reduceert de vriendschappen van de man tot een voorgegeven categorie. Voor dit type vriendschappen geldt volgens haar dat ze onevenwichtig en instabiel zijn. Dat is dan dus volgens haar ook het geval in de vriendschappen die de man aangaat.

Beatrijs vindt de man weliswaar ‘eerlijk’ tegenover de vrouwen die hij ontmoet (tenminste, dat zégt ze), maar niet ‘duidelijk'. De man moet bij het eerste contact niet alleen een “riedel” over zichzelf geven – blijkbaar vermoedt ze dat de man een monoloog opsteekt – maar ook alle mogelijke illusies bij vrouwen wegnemen: niet samenwonen, geen kinderen, geen lange vakanties samen, etc.

Kortom: “De vrouw die na deze opsomming nog ja zegt tegen uw vriendschap-met-seks-voorstel kan geacht worden te weten dat ze op niets extra’s mag rekenen en zal dus ook geen jaloezie vertonen.”

Het lijkt een cynisch voorstel want er is niemand die na zo’n negatieve opsomming (dit wil ik niet, dat wil ik niet) ook maar enige vorm van affectieve relatie wil.

Een man van veertig, die meestal eind twintig geschat wordt, is verliefd op een meisje van zestien dat volgens hem in haar doen en laten een volwassene is en dat ook verliefd is op hem. Maar de ouders blijken not amused.

Beatrijs helpt de man meteen uit de droom: “U kunt wel hopeloos verliefd zijn, maar dit meisje is niet geschikt voor u."Punt. Waarom dan niet? “Ongeacht ieders uiterlijk ligt het heel eenvoudig: een meisje van 16 is minderjarig en daar moeten alle meerderjarige mannen van afblijven, ook als het meisje in kwestie niets liever wil dan juist dat.” Alles wat ze daarna nog zegt – dat het meisje niet rijp is voor “zwaar, seksueel en relationeel gedoe” en dat de relatie ten koste zal gaan van haar contact met familie en vrienden – lijkt niet meer dan een verzameling aanvullende argumenten voor een kwestie die juridisch al beslecht is. Wie daar kritische kanttekeningen bij durft plaatsen lijkt dus te pleiten voor iets dat strafbaar is. 

Het probleem is echter dat een meisje van 16 jaar volgens het Nederlandse recht seksueel meerderjarig is (zie bijvoorbeeld Nederlands Centrum Jeugdgezondheid en Wet & Recht). Daarmee valt de basis weg onder het betoog van de prekende psychologe en kunnen we al die andere tegenwerpingen niet meer als een fait accompli accepteren.

Waar beide mannen tegen aanlopen zijn traditionele, in Nederland gangbare opvattingen over relaties en seksualiteit. Dat er in principe maar twee mogelijkheden voor seksueel contact zijn (binnen een monogame relatie of in eenmalige contacten) en dat lichamelijke intimiteit binnen een vriendschap onmogelijk is. Dat meisjes van 16 bij voorbaat geen volwassen keuzes kunnen maken en dat grote leeftijdsverschillen binnen een seksuele relatie per definitie een probleem zijn.

Natuurlijk is het belangrijk om kritisch te zijn over de rol van macht in relaties. Maar daarvoor hoef je mannen niet bij voorbaat als sekswolven af te schilderen.

Natuurlijk schept ieder contact verwachtingen. Maar laat het gesprek dan gaan over welke verwachtingen je allebei hebt en laat je niet per definitie leiden door maatschappelijke verwachtingen.

“Ik vertrek nu uit je leven, en over een paar jaar kunnen we altijd nog eens kijken wat er van die liefde is overgebleven.” Dat is wat Beatrijs de veertigjarige man adviseert te zeggen tegen zijn zestienjarige vriendin.

“Haal de mythe van de eeuwige, ware liefde maar van stal als zoethoudertje,” zo voegt ze eraan toe. Blijkbaar kan het wel door de beugel om iemand met een mythe af te schepen.