Actieonderzoek leert verpleegkundigen kritisch denken

Centraal in Hoogwerfs staat advanced nurse practice, hetprincipe dat de verpleegkundige op gelijke voet staat met de artsbij de verpleging van een patient. "In Nederland betekent heteigenlijk niets meer dan dat artsen taken afschuiven naarverpleegkundigen vanwege het artsentekort", zegt Hoogwerf. "InAngelsaksische landen zoals Australie en Nieuw Zeeland betekent hetdat de verpleegkundige geleerd wordt kritisch naar de praktijk tekijken."

Actieonderzoek betekent dat kennis vanuit de praktijk ontwikkeldmoet worden. Door de mensen op de werkvloer te betrekken bij hetoplossen van problemen, leren ze kritisch na te denken over deeigen organisatie. Ze zullen daardoor geinspireerd worden tot hetaanpakken van knelpunten.

Een knelpunt in het Nieuw Zeelandse revalidatiecentrum wasbijvoorbeeld het doen van intake-gesprekken. Deze vonden plaats ineen kamer met zes bedden, de gesprekken waren dus 'af te luisteren'door de kamergenoten van de patient. Een duidelijk gebrek aanprivacy. In het actieonderzoek gaven patienten aan dat ze dit nietprettig vonden. De verpleegkundigen besloten toen deintake-gesprekken op een aparte kamer te houden. "Feedback vanpatienten is dus cruciaal."

Een ander voorbeeld was het vallen van ouderen. "Dat werd netjesgeregistreerd", vertelt Hoogwerf. "Mensen vallen, mensen vallen.Maar verder gebeurde er niets mee. Toen zijn we ons gaan afvragen:waarom vallen mensen? Het bleek dat de meeste ouderen vielen omdatze uitgleden als ze op sokken uit bed stapten." Vervolgens kwam ereen nieuwe richtlijn en zette Hoogwerf een bewustwordingscampagneop. In het ziekenhuis hingen grote plakkaten waarop gewaarschuwdwerd voor het gevaar van gladde sokken.

"Na twee tot drie maanden vielen er nauwelijks meer mensen doorhet uitglijden op sokken. Mensen droegen goede schoenen, deoplossing is eigenlijk heel simpel. Maar ook de verpleegkundigenwaren veranderd, die hadden geleerd kritisch na te denken. Hetactieonderzoek had ze geleerd heeft het routinematige werken tedoorbreken. Ze hadden door dat er niet altijd een academicus voornodig is om problemen op te lossen."

Behalve de emancipatie van de verpleegkundige speelt de patientzelf een grotere rol in advanced nurse practice. In plaats van dateen medisch team bedenkt wat er met een patient gaat gebeuren,krijgt de patient een stem. "Meestal zegt iemand dan: ik wil naarhuis", vertelt Hoogwerf. "Daarna moet de patient zich afvragen: watmoet ik doen om weer naar huis te kunnen. Sommigen zijn halfzijdigverlamd of hebben als gevolg van een hersenbloeding een mildcognitive impairment, slechter functionerende hersenen. Samen metde patient stellen de verpleegkundigen en artsen dan doelen. Hetblijkt uit internationaal onderzoek dat de therapietrouw en dequality of life een stuk hoger worden als patienten mogenmeedenken."

Hoogwerf voorziet een florisante toekomst voor actieonderzoek inde verplegende zorg. "In mijn regio, rond Eindhoven, is veelbelangstelling voor actieonderzoek - maar ik doe er dan ook veelpromotie voor! Sinds mensen mijn proefschrift lezen, krijg ik veelaanvragen voor actieonderzoek binnen. Het heeft enorm veelpotentie. Kijk maar naar Engeland, toch niet zo heel ver hiervandaan en toch ook niet met zo'n heel andere cultuur: daar bestaanhele grote instellingen die actieonderzoek doen. Het mooie vanactieonderzoek is dat de resultaten ervan veel blijvender zijn,want je creeert kritische verpleegkundigen."