'Als je in slaap valt, word je onder de voet gelopen'
'En voorts ben ik van mening dat de homeopathieverwoest moet worden'. Deze parafrasering van een citaat van deRomeinse staatsman Cato de Oude is de strijdbare leus vandierenarts Sjeng Lumeij. Als bestuurslid van de Vereniging tegen deKwakzalverij bestrijdt hij alternatieve behandelwijzen. "Als dewetenschap te grabbel gegooid wordt, dan moet je uit je ivorentoren komen."
"De veterinaire kwakzalverij steekt overal de kop op: opsymposia, in tijdschriften en ook op de faculteit zelf", verklaartLumeij zijn inzet voor de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Zobehandelde - met instemming van de verantwoordelijke dierenarts -een magnetiseur onlangs een orang-oetang in Ouwehand Dierenpark dieniet lekker in zijn vel zat. Dat is de wetenschap te grabbelgooien, vindt Lumeij, omdat er tussen de reguliere en dealternatieve geneeskunde een principieel verschil bestaat.
"In tegenstelling tot bij de kwakzalverij is de geneeskundegebaseerd op de ratio. De gouden standaard van de geneeskunde is de<I>randomized clinical trial<I>. Therapieen zijn<I>evidence based<I>, of zijn tenminste gebaseerd oprationele overwegingen. Met deze dure Engelse woorden wil Lumeijaangeven dat bijvoorbeeld medicijnen op een zo objectief moeglijkemanier worden getest: een groep patienten krijgt willekeurig eenmedicijn of een placebo toegediend. De behandelende artsen wetenniet wat de patient krijgt waardoor duidelijk wordt of een medicijnwerkt of niet.
In de alternatieve hoek ontbreekt het vaak aan dergelijkeonderzoeken, zegt Lumeij. "Ze nemen hun toevlucht tot misleiding."Als op een homeopathisch middel staat 'draagt bij aan degezondheid van de nieren' dan zegt dat helemaal niets. Hetzelfdegeldt voor de term 'duizenden jaren oud' of 'geen toxischeeffecten'. Het publiek moet door die opmerkingen heen prikken."
Alternatieve geneeskunde voor dieren grenst aan bedrog, vindtLumeij die zich op de faculteit Diergeneeskunde bezig houdt metvooral vogels, maar ook konijnen, knaagdieren, reptielen en wildedieren. Hij gebruikt dan ook een boud Engels acroniem voor allealternatieve behandelwijzen, die onder verschillende namen door hetleven gaan. "De afkorting <I>scam<I> van'<I>supplementary-<I>','<I>complementary-<I>' of '<I>alternativemedicine'<I>, vat het goed samen." Lumeij is niet bang om terpolemiseren. Hij heeft het wetenschappelijk gelijk aan zijn zijde,vindt hij.
Toch is het maar de vraag of kwakzalverij zoals Lumeij dealternatieve geneeswijzen steeds etiketteert, uit te roeien is.Lumeij haalt een powerpoint-presentatie te voorschijn van eenlezing die hij begin volgend jaar op het Spaanse Tenerife gaathouden. Daarin bespreekt hij onder meer de valkuilen inwetenschappelijke onderzoeken. Zo gaan bijvoorbeeld veelaandoeningen na verloop van tijd vanzelf over - ongeacht debehandeling die een arts of dierenarts uitvoert. Vooral bijchronische aandoeningen zoals hoofdpijn of rugpijn treedt dit op.Het natuurlijke beloop van een ziekte kan dus meer lof toezwaaienaan artsen dan gerechtvaardigd is, het heet dan ook wel 'de vriendvan de dokter'. Alternatieve genezers profiteren hier ook vandoordat ongeacht de werkzaamheid van hun therapie er geregeldmensen 'genezen' worden 'dankzij' hun ingrepen, zegt Lumeij.
Lumeij vindt dat meer artsen en dierenartsen lid zouden moetenworden van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. "Als je je als artsalleen maar met je beroep bezig houdt, dan wordt je op een gegevenmoment gerund door de commercie en de politiek. En we moeten alertblijven, want als je in slaap valt, word je onder de voet gelopendoor de alternatieve lobby. Zo is het gevolg van de wet Beroepen inde Individuele Gezondheidszorg, BIG, in de humane geneeskunde datalternatieve genezers vrij spel hebben. Door deze wet is deuitoefening van de humane geneeskunde, met uitzondering van metname genoemde handelingen, niet meer voorbehouden aan artsen. Hetvak is vogelvrij."
Rinze Benedictus
Alternatieven
Dierenarts dr. Vera Baumans is oud-voorzitter van de groephomeopathisch werkende dierenartsen en was tot dit jaar organisatorvan het keuzevak 'alternatieve geneeswijzen' bij de faculteitDiergeneeskunde. Zij is het niet eens met Lumeij's principieleafwijzing van alternatieve geneeskunde. "In de diergeneeskundeworden talloze therapieen toegepast die niet wetenschappelijkonderbouwd zijn. Slechts een procent is gebaseerd op<I>randomized clinical trials<I>. In enkelemeta-analyses van onderzoeken wordt geconcludeerd dat homeopathiemeer doet dan een placebo alleen, maar dat het onduidelijk is hoehet zou moeten werken. Zolang we het werkingsmechanisme van dehomeopathie en acupunctuur (nog) niet hebben opgehelderd, is het opzijn minst kortzichtig om niet open te staan voor nieuwe fenomenen.In biomedisch onderzoek zijn zoveel nieuwe dingen ontdekt die menjaren geleden nooit voor mogelijk had gehouden."
Lumeij is niet overtuigd. "De onderzoekers op wie Baumans doelt,geven de homeopathie het voordeel van de twijfel zonder hiervoorgoede argumenten te hebben: 'At the moment the evidence of clinicaltrials is positive but not sufficient to draw definitiveconclusions because most trials are of low methodological qualityand because of the unknown role of publication bias...'. De auteursmenen dus ondanks onvoldoende methodologische kwaliteit van derandomized clinical trials die zij in hun meta-analyse hebbenbetrokken positieve conclusies te mogen trekken."
De twee zijn het ook oneens of de studenten Diergeneeskundekennis moeten nemen van alternatieve geneeswijzen. Zo is Lumeijzeer tevreden over het afschaffen van het keuzevak 'alternatievegeneeswijzen' omdat "in de praktijk het vak overgenomen bleek tezijn door homeopaten die onderwijs geven in de homeopathie. Ikschrok ervan toen ik eens gastcollege moest geven: ik trofgelovigen aan! Bij zo'n vak zitten natuurlijk de studenten die tochal 'de neiging hebben tot', maar ze waren volledig geindoctrineerd,ze slikten alles voor zoete koek."
Hoewel het keuzevak is geschrapt, verdwijnt de alternatieverichting niet uit het curriculum. Baumans: "Het bestuur van defaculteit is van mening dat kennis van en opinievorming overalternatieve geneeswijzen voor studenten diergeneeskunde wenselijkis, omdat ze daar later als dierenarts mee geconfronteerd worden.Daarom is besloten dat in het nieuwe curriculum het vakgeintegreerd wordt in het reguliere curriculum. In de diversedisciplines dienen alternatieve geneeswijzen aan de orde tekomen."
Lumeijs kijk op de koerswijziging is anders. "Alternatievebehandelwijzen dienen inderdaad op een zeer kritische wijze aan deorde te komen. Het is echter gebleken dat een voortdurende controlevan het faculteitsbestuur noodzakelijk is om te voorkomen datveterinaire studenten worden geindoctrineerd door praktischebeoefenaars van homeopathie. Daarom is de verantwoordelijkheidgelegd bij diverse disciplines."
De decaan van de faculteit Albert Cornelissen ligt het standpuntvan het bestuur toe:
"Elke diergeneeskundestudent moet kennis hebben van alternatievegeneeswijzen. Hij moet aan clienten kunnen uitleggen waarinalternatieve geneeswijzen afwijken van de gewone diergeneeskunde.Het keuzevak als apart vak is opgehouden te bestaan. We wilden nietdat studenten alleen op basis van persoonlijke interessekennisnamen van alternatieve geneeswijzen. Het onderwerp is nuondergebracht bij verschillende vakken in het reguliere curriculum.We willen niet doceren in alternatieve geneeswijzen maar docerenover. Binnen de staf verschillen de meningen over de beslissing,maar een meerderheid van de staf vond dat het keuzevak niet voldeedaan de onderwijsdoelstelling."