Bacterie steelt resistentie
Tot grote verrassing van Utrechtse wetenschappers is in hetAcademisch Ziekenhuis een Staphylococcus aureus-bacterie, deziekenhuisbacterie, resistent geworden tegen gangbare antibiotica.Camiel Wielders en collegas van het Onderzoeksinstituut voorInfectieziekten en Immuniteit troffen de resistente bacterie aan ineen baby van enkele dagen oud die longproblemen had en daarom werdbeademd.
Een risico van beademen is dat door het inbrengen van slangen inde longen, bacterien het lichaam binnendringen. Het was dan ookniet helemaal onverwacht dat het jongetje een infectie vanStaphylococcus aureus-opliep. Nadat de baby twee maanden behandeldwas met het antibioticum methicilline, bleek de bacterie niet meergevoelig te zijn voor het medicijn. De ziekenhuisbacterie of mrsa(methicilline resistente Staphylococcus aureus) was een feit. Deartsen waren gedwongen over te schakelen op het zware antibioticumvancomycine. Dit laatste redmiddel verdient niet de voorkeurvanwege zijn bijwerkingen, het is onder meer giftig voor delever.
Merkwaardig genoeg had de ziekenhuisbacterie zijn gevaarlijkeresistentie ontwikkeld terwijl de baby in totale isolatie lagstandaardprocedure bij een Staphylococcus aureus-infectie. Doorcontact met de buitenwereld te voorkomen, hopen artsen dat debacterie zich niet verspreidt noch dat hij resistentie oppikt uitzijn omgeving. Want dat is wat veel bacterien doen:antibiotica-resistentie overnemen van andere bacterien. Zij doendat door stukken DNA te stelen waar de genen op liggen die zorgenvoor de resistentie.
Maar omdat de baby in het AZU geboren was en verstoken was vancontact met de buitenwereld moet de ziekenhuisbacterie deresistentie-genen hebben gestolen van een bacterie die al in debaby leefde. Promovendus Camiel Wielders, onderzoeker aan hetOnderzoeksinstituut voor Infectieziekten en Immuniteit, vond datStaphylococcus epidermidis, een onschuldige bacterie die bij allemensen op de huid leeft zonder ooit een infectie te veroorzaken,'ook' de resistentie met zich meedroeg. De genen zitten bij deonschuldige bacterie op een mobiel stuk DNA waar allerleiverschillende resistentie-genen naast elkaar liggen. Deziekenhuisbacterie heeft dat mobiele stuk DNA gestolen van S.epidermidis, concludeerde Wielders na DNA-onderzoek in hetmei-nummer van het medisch-wetenschappelijke tijdschrift 'TheLancet'.
Wielders: Dit betekent dat we Nederland niet mrsa-vrij kunnenhouden. Tot nu toe dacht men dat van de mrsa-bacterie slechts nkloon bestond, die zich over de wereld verspreidde. Nu blijkt dusdat mrsa in het ziekenhuis kan ontstaan.
Bovendien, zo waarschuwt Wielders, is het slechts een kwestievan tijd voordat ook vancomycine-resistente bacterien in Nederlandopduiken. In Japan zijn deze al beschreven. Dat is bijzondergevaarlijk omdat de bacterien deze resistentie heel makkelijkuitwisselen dankzij de mobiele stukken DNA. Alsvancomycine-resistentie eenmaal in zon mobiel element zit, danzitten we zonder antibiotica.
Zo ver is het nog nt niet, maar veel antibiotica zijn in hetziekenhuis al niet meer bruikbaar. Deze uitgerangeerde medicijnenworden gebruikt in de veehouderij. Boeren voeren varkensantibiotica onder andere om de mestproduktie te verminderen. Doorop zon losse manier met antibiotica om te springen, ontwikkelenbacterien snel resistentie tegen deze medicijnen. Dat is geenprobleem, vinden velen, want boeren gebruiken immers slechtsverouderde antibiotica. Dat argument is onzin!, stelt Wielders metkracht. Doordat bacterien alle resistenties bij elkaar geharkthebben op mobiele DNA-elementen, bevorder je met verouderdeantibiotica ook resistentie tegen nieuwere antibiotica.
Wielders ziet het somber in voor de huidige antibiotica. Alleverschillende antibiotica zijn variaties op hetzelfde thema, zeverhinderen de bacterie een beschermende celwand aan te leggen.Doordat bacterien hun resistentie-genen bundelen en uitwisselen,ontwikkelt resistentie zich sneller dan nieuwe antibiotica. Heteinde van de werkzaamheid van antibiotica is in zicht.
RB