Beneveld brein draagt roze bril

"Achteraf terugkijkend op je gedrag na het drinken van een hoop alcohol, weet je minder goed wat er is gebeurd, dat is iedereen die wel eens te veel heeft gedronken wel bekend. Dat je niet onthoudt dat je kotsend boven de wc hebt gehangen, is ook heel goed voorstelbaar. Dat wil je je niet zo nodig herinneren, liever denk je aan de leuke gebeurtenissen die eraan vooraf gingen. Dat kan te maken hebben met wat we in de psychologie cognitieve dissonantie noemen, de neiging de negatieve effecten van je gedrag goed te praten en de positieve naar voren te halen."

Klinkt als weinig nieuws. Wat maakt het Britse onderzoek dan interessant?

"Het experiment lijkt het effect van cognitieve dissonantie enigszins uit te sluiten. De onderzoekster werkte met twee groepen. De experimentgroep kreeg een grote hoeveelheid alcohol te drinken en de controlegroep bleef nuchter. Beide groepen liet ze dezelfde emotioneel getinte beelden zien, foto's die de emotie aanspreken. Dat heeft dus minder te maken met je eigen gedrag op dat moment, maar meer met de manier waarop je brein registreert. Vervolgens ging ze na wat de mensen zich herinnerden. Toen bleek dat de experimentgroep de foto's die ze zagen in dronkenschap nauwelijks terug konden halen, terwijl ze juist de beelden die ze zagen vlak ervoor extra goed hadden ingeprent, beter zelfs dan de controlegroep. De conclusie van de psychologe is dat alcohol de herinneringen versterkt aan emotionele gebeurtenissen vóór de echte dronkenschap die meestal positief zijn, en dat de veelal negatieve herinneringen van tijdens je dronkenschap beschadigd raken."

Wat betekent dat voor het effect van alcohol?

"Het is een interessante bevinding omdat die het verslavend effect van alcohol zou versterken. Als de rottigheid en nadelen van te veel drinken heel sterk zijn, dan laat je het de volgende keer wel uit je hoofd om zo dronken te worden. Maar dit afschrikmechanisme werkt niet als de alcohol die negatieve herinneringen verdringt en je vooral de positieve zaken herinnert. Onduidelijk is hoe dit mechanisme tot stand komt, maar dit vind ik ook minder interessant dan het gevolg: de menselijke neiging om het weer te doen."

Zijn er andere onvermoede effecten van alcohol die het gebruik ervan ongemerkt stimuleren?

"Jazeker, wij laten ons erg beïnvloeden door het gezelschap waarin we verkeren. Mijn Utrechtse collega Zeena Harakeh onderzocht dit voor roken, maar het effect geldt evengoed voor drinken. Als je in een omgeving bent waar veel wordt gerookt of gedronken, ga je zelf ook meer roken of drinken. Hierbij speelt imitatiegedrag een belangrijke rol. Vroeger dachten we dat dat kwam door expliciete druk van je omgeving. Vrienden die je drankjes aanbieden en zelfs opdringen, iets waarvan je moet leren er 'nee' tegen te zeggen. Maar inmiddels weten we dat het proces anders verloopt: als je omgeving drinkt, drink je zelf ook meer. Dat hoeven niet eens je allerbeste vrienden te zijn, ook drinkende medestudenten om je heen die je nog nooit hebt gezien stimuleren je eigen alcoholgebruik. Wat het door de Britse onderzoekster gevonden effect betreft, misschien is het interessant eens kritisch naar jezelf te kijken wat er gebeurt als je drinkt, of je bijvoorbeeld ook negatief gedrag verdringt waar je vrienden je later op wijzen. In wetenschappelijk opzicht betekent zo'n experiment met n=1 niet zoveel, maar het kan helemaal geen kwaad je van dit soort mechanismen bij jezelf bewust te zijn."