Christoph Hendrik Diederik Buys Ballot (1817 - 1890)
'Die altijd weet, van waar het waait, maar met geen wind ter wereld draait... Die hoe het buldert en tempeest, altijd bewaart een effen geest... Wiens naam, geprezen en beroemd, zoover de wind waait wordt genoemd.' Zo ging het feestrijm dat tijdgenoot en theologie-collega Nicolaas Beets maakte ter gelegenheid van Buys Ballots veertigjarige ambtsjubileum als professor. Dat feest in 1887 werd gevierd met huldigingen en toespraken in het gebouw voor Kunsten & Wetenschappen op de Mariaplaats, met een receptie ten huize van de jubilaris en met een diner in Hotel les Pays Bas (nu: Broers aan het Janskerkhof), waarbij ook de burgemeester aanzat.
Direct na zijn promotie in 1845 werd Buys Ballot benoemd tot lector in de geologie en de mineralogie en een jaar later in de theoretische scheikunde. Weer twee jaar later werd hij hoogleraar wiskunde, terwijl hij tussendoor nog colleges sterrenkunde verzorgde. In 1867 tenslotte werd hij hoogleraar fysica. Een wetenschappelijke omnivoor, dus, hoewel hij niet elk vak met dezelfde hartstocht beoefende. Het twintigjarig professoraat in de wiskunde bijvoorbeeld beschouwde hij als verloren tijd. Uiteindelijk was het de meteorologie waarmee deze Zeeuwse domineeszoon uit Kloetinge faam verwierf. Zijn naam is onlosmakelijk verbonden met de meteorologische wet die aan de basis ligt van elk weerkaartje: "Staande met de rug naar de wind, bevindt het lagedrukgebied zich op het noordelijk halfrond links van de waarnemer en het hogedrukgebied rechts van hem."
De wet was gebaseerd op veel waarnemingen en het daarop volgende cijferwerk. Theoretiseren deed Buys Ballot evenmin als experimenteren - ook al was hij de grondlegger van het fysisch laboratorium aan de Bijlhouwerstraat. Tellen, dat was zijn grootste kracht. Zijn nalatenschap bestaat vooral uit waarnemingsreeksen van neerslag, temperatuur, luchtdruk, wolkvorming of wind, en niet uit de interpretatie daarvan. De inspiratie voor deze manier van werken had hij opgedaan bij zijn leermeester Richard van Rees, die weerkundige waarnemingen verrichtte op de Smeetoren en de Domtoren.
Buys Ballot was een verdienstelijk fluitist, en zocht zijn vertier voorts in schaken, wandelingen, paardrijden of op zijn landgoed 'De Delle' op de Veluwe, waar een koepel hem uitzicht bood op de sterrenhemel. Als student bracht hij menig uurtje door in de sociëteit van het Corps, waarvan hij achtereenvolgens preses, senator, assessor en ab-actis was. Als hoogleraar bracht hij veel tijd door in zijn gezin waarvoor hij een grote genegenheid toonde. Wellicht vanwege de onfortuinlijke start van zijn huwelijksleven. Zijn eerste vrouw stierf vlak na de geboorte van zijn tweede kind en spoedig nadien stierf ook het eerste kind. Na vijf jaar hertrouwde hij, waarna hij nogmaals vader werd van vier kinderen.
Zijn grootste nalatenschap is het KNMI, waaraan hij ook nogal wat privé-geld spendeerde. Bedoeling van dit meteorologisch instituut was om zoveel mogelijk weerkundige data te verzamelen; in eerste instantie uit Nederland en uiteindelijk uit de hele wereld. Daarvoor richtte hij in 1873 het Internationaal Meteorologisch Comité op, waarvan Buys Ballot de eerste voorzitter was. Door de zo verkregen en via de pas uitgevonden telegraaf verzamelde data te vergelijken, zou het mogelijk moeten zijn de 'wedervoorzegkunde' te verbeteren - waarmee bijvoorbeeld boeren, zeevaarders en dijkwachters zeer bediend waren.
Met dit profijt van zijn onderzoek wist hij ook de regering in het KNMI te interesseren. In 1853 bezocht de minister van Binnenlandse Zaken J.R. Thorbecke sterrenwacht Sonnenborgh, de thuisbasis van Buys Ballot. "Binnen een kwartier uur tijds vatte Zijne Excellentie de betekenis van onze onderneming en gaf mij een crediet." Een jaar later was het KNMI een feit.