Controle Tweede Kamer op rijksuitgaven schiet tekort

Hoewel de Tweede Kamer volgens de wet het laatstewoord heeft over de uitgave van 's rijks financiën, komt daarin de praktijk weinig van terecht. Het budgetrecht van hetparlement vertoont een aantal forse hiaten en de Kamer heeft deafgelopen twintig jaar verzuimd om die te dichten.

Nieuws
Uitgave: Uitgave 21
Jaargang: Jaargang 31
on 03/02/2000

Die conclusie trekt dr. Goos Minderman in het proefschrift'Tweede Kamer en Rijksfinanciën' waarop hij deze week inUtrecht promoveerde. Minderman, die sinds 1986 op de ministeriesvan Financiën en van Onderwijs werkzaam was, noemt in zijnboek twee hoofdoorzaken voor het falen van het parlement.

In de eerste plaats ontbreekt het de Tweede Kamer naar zijnmening aan bevoegdheden op een aantal essentiëlebeleidsterreinen. Zo stelt zij weliswaar de jaarlijkse begrotingvast, maar heeft zij geen zeggenschap over de meerjarencijfers, dietoch voor een niet onaanzienlijk deel bepalen hoe jaarbegrotingeneruit zien. Ook bijzondere uitgaven zoals de Nederlandse afdrachtaan de Europese Unie en de storting van geld in de beleidsreservevan minister Zalm worden door de regering gedaan zonder dat hetparlement daarin gekend wordt. En over de 200 miljard die jaarlijksworden uitgegeven door zelfstandige instellingen zoals de politieen de universiteiten, heeft de Kamer ook al niets te zeggen.

Maar daar komt bij dat het parlement zich de afgelopen twintigjaar nou ook niet bijster heeft ingespannen om wat aan dezeongewenste situatie te doen. Dat komt volgens Minderman overigensmede doordat de diverse regeringen in die periode meer nadruk zijngaan leggen op budgetdiscipline. Regeerakkoorden worden de laatstetijd steeds bindender en ministers verdedigen de compromissenwaarop het regeringsbeleid is gebaseerd zo heftig, dat Kamerledenmaar zelden in staat zijn om bressen in die verdediging teschieten.

"Ik heb dit boek niet geschreven omdat ik vind dat het op ditmoment een Janboel is. Maar de bestaande situatie zou in andereomstandigheden wel tot misstanden kunnen leiden", aldus depromovendus. "Belangrijker is echter dat ik het gewoon niet in eendemocratie vind passen dat zoveel belangrijke besluiten buiten hetparlement om worden genomen. Het meest kwalijk vind ik dat erzoveel geld naar zelfstandige instellingen zoals de universiteitengaat zonder dat de Kamer enig zicht heeft op wat ermee gebeurd. DeKamer zou toch op zijn minst één keer per jaar moetenbeoordelen of al dat geld goed besteed wordt, bijvoorbeeld doorhetjaarverslag van die instellingen goed te keuren? Neem depolitie. Die klaagt al jaren over geldgebrek, maar onlangs ontdektede Rekenkamer dat men intussen twee miljard had gespaard inallerlei vage potjes. Het is toch te gek dat zulke dingen kunnengebeuren zonder dat de Tweede Kamer daar ook maar iets vanweet?"

EH