De database: Een kaart van het grondgebruik in Nederland

Harts: "Wij hebben ons onderzoek gedaan in opdracht van de RijksPlanologische Dienst. De RPD wilde weten of er tussen 1990 en 1996sprake is geweest van een toenemende menging van wonen en werken endaarnaast ook of het - midden jaren tachtig ingezette - beleid vande 'compacte stad' effect heeft gehad. Je zou voor dat doelnatuurlijk de bodemkaart van Nederland kunnen gebruiken die het CBS(Centraal Bureau voor de Statistiek) elke drie jaar samenstelt.Maar om de ontwikkelingen goed te kunnen volgen had de RPD behoefteaan een meer gedetailleerde aanpak. Daarom heeft men ons gevraagdom een methode te ontwikkelen om meervoudig ruimtegebruik op eenveel exactere manier in kaart te brengen.

"Als basis hebben we de bodemstatistiek van het CBS genomen. Datis een bestand waarin de ruimte van Nederland in 34grondgebruikscategorieën is verdeeld. In feite is het eenkaart met de contouren van alle verschillende stukken grond inNederland. Het probleem van die kaart is echter dat alleen debelangrijkste functie van een gebied wordt weergegeven. Als eengebied er wordt beschreven als woonwijk, weet je dus niet of er ookbedrijfjes zijn gevestigd en of er veel of weinig groen is.

"Vandaar dat we vervolgens drie andere bestanden hebbengebruikt. Allereerst waren dat gegevens van de PTT, die van elkadres in Nederland weet of het een woning, een bedrijf of eeninstelling is, en tot op zekere hoogte ook wat voor type, in hetgeval van een woning bijvoorbeeld een boot, een flat of een huismet een tuin. Daarnaast heeft de RPD een bestand met gegevens overalle 800.000 bedrijven in ons land, hun lokatie en het aantalpersoneelsleden dat er werkt. Die gegevens waren zowel voor 1990als voor 1996 beschikbaar.

"Tenslotte hebben we gebruik gemaakt van het basisregisterVerkooppunten uit de databank Detailhandel van de RPD. In datbestand kun je alle 175.000 panden in Nederland terugvinden met eenconsument-gerichte functie: winkels, kapperszaken, banken,uitzendbureau's en ga zo maar door. Per pand staat hetvloeroppervlak aangegeven en het soort goederen en diensten datwordt geleverd.

"Met behulp van statistische technieken hebben we al dezegegevens verwerkt tot een nieuwe en veel gedetailleerdere kaart vanhetgrondgebruik in Nederland. We hadden bij wijze van spreken eenkaart per pand kunnen maken, maar om de zaak hanteerbaar te houdenhebben we gekozen voor de 400.000 postcodes als kleinste eenheden.Dat betekent dat onze kaart is ingedeeld in blokjes van 250 bij 250meter, fijn genoeg om een goed inzicht te geven in de ontwikkelingvan het stedelijk gebied in ons land.

"Aan de ene kant blijkt daaruit dat het stedelijk gebiedweliswaar groeit, maar minder dan je op grond van debevolkingstoename zou verwachten. Het 'compacte stad'-beleid heeftdus enig succes. Maar wat de menging van wonen en werken betreft,is er minder goed nieuws. In de stadscentra, waar de menging vanoudsher groot is, lopen de bewoning en de bedrijvigheid terug tengunste van de stadsranden waar wonen en werken juist sterk vanelkaar zijn gescheiden. Er is dus juist sprake van ontmenging. Datis op onze kaart voor het eerst goed zichtbaar geworden."

EH