De lingua franca wordt Engels
De lingua franca wordt Engels
De voertaal voor bachelors zal in het algemeen het Nederlands zijn, die van masters Engels. Het Engelstalige onderwijs neemt daarmee een grote vlucht. De één is voor de ander tegen. De studentenvakbond LSVb is een opponent van het verplichte Engels: "We krijgen er veel klachten over. Het gaat ten koste van de kwaliteit van het onderwijs."
De universiteiten willen zoveel mogelijk buitenlandse studenten aantrekken. De Vrije Universiteit (VU) noemt als bijkomend argument, dat ze ook voor de Nederlandse studenten de lat hoog wil leggen.
Aan de universiteit van Leiden wordt Engels in principe de voertaal voor de masters, tenzij het Nederlands aantoonbaar nodig is. In Wageningen zijn alle masteropleidingen al Engelstalig, op de Erasmus Universiteit wordt het driekwart, in Utrecht bijna de helft. De Utrechtse 'Dean of International and Educationale Affairs' Van Himbergen stelt deze week in U-Magazine dat er een groot enthousiasme is bij UU-opleidingen om Engelstalige masterprogramma's in te richten.
Bij de bacheloropleidingen is het Engels vooralsnog een uitzondering, zoals de VU die de variant bedrijfswetenschappen uitbouwt tot een volwaardige Engelstalige bacheloropleiding. En er zijn natuurlijk de Engelstalige University Colleges in Utrecht en Maastricht.
De vraag rijst of de opmars van het Engels doorzet tot het oude ideaal van Ritzen is bereikt. De Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) breekt in het rapport 'Nederlands, tenzij' een lans voor het Nederlands in de geestes-, gedrags- en maatschappijwetenschappen. Maar het advies roept ook het Engels uit tot de nieuwe mondiale 'lingua franca', de taal van de wetenschap. Eeuwenlang was die taal het Latijn, later publiceerden wetenschappers vooral in het Duits en Frans.
De KNAW pleit daarom voor tweetaligheid. "Studenten in het hoger onderwijs moeten zich goed kunnen uitdrukken in de formele taal van de wetenschap. Dat geldt evengoed voor het Engels als voor het Nederlands."
Tweetaligheid als nastrevenswaardig compromis in de taalstrijd? Niet als het gaat om de voertaal. De KNAW pleit voor het Nederlands als de voertaal van alle bacheloropleidingen en van die masteropleidingen 'die inhoudelijk de Lage Landen raken'. Daarvoor dragen de wetenschappers praktische argumenten aan. Zij stellen dat onderzoek naar de kwaliteit van het Engels als instructietaal bij ervaren docenten in technische disciplines een verontrustend beeld opleverde: "Ervaren Nederlandse docenten moeten, als zij in het Engels doceren, ongeveer vijftien procent kwaliteit inleveren." Met andere woorden: met het steenkolen-Engels van de meeste Nederlandse docenten gaan veel nuances verloren. Bovendien zou Nederlandstalig onderwijs voor een betere aansluiting tussen hoger onderwijs en samenleving zorgen.
Als het advies wordt opgevolgd, lijkt er in hoog tempo een taalkundige waterscheiding te ontstaan tussen de bachelor- en masteropleidingen: Ba wordt 'Nederlands, tenzij' en Ma 'Engels, tenzij'. Bestuurslid Arno Schrauwers van de Stichting Natuurlijk Nederlands (SNN) is weliswaar blij met het KNAW-advies het Nederlands op te waarderen tot erkende wetenschapstaal, maar hij betreurt het dat er alleen naar de alfa- en gammawetenschappen is gekeken, en niet naar de exacte studies. De SNN overweegt juridische stappen tegen de TU Delft, die veel opleidingen alleen in het Engels aanbiedt. Daarnaast werken de taalverdedigers aan een petitie aan het parlement. "De Kamer heeft na de rel met Ritzen bij wet bepaald dat het Nederlands de taal van instructie en examens in het hoger onderwijs moet zijn. Uitzonderingen daarop zijn mogelijk, maar mogen niet de regel worden."
De landelijke studentenbond LSVb laat actie op dit terrein voorlopig over aan de lokale bonden, met name in Wageningen en Delft. Voorzitter Noortje van der Meij juicht de internationalisering toe, maar ziet verplicht Engels als een toenemend probleem. "We krijgen er veel klachten over. Het gaat ten koste van de kwaliteit van het onderwijs." Oplossingen heeft ze niet meteen voorhanden. "Je kunt je wel voorstellen dat je de studenten op grotere opleidingen splitst in Nederlands- en Engelstalige groepen."
De Delftse studentenbond VSSD heeft het college van de TU Delft enthousiast gemaakt voor bijscholing van docenten. Om de aandacht op het probleem te vestigen en meer ideeën te inventariseren, organiseert de VSSD in mei een discussieavond met een ludiek wedstrijdelement. Nicole de Klein: "We verzamelen uitspraken met steenkolen-Engels. De docent met de meeste op zijn naam wordt dan uitgeroepen tot 'worst teacher', waarbij 'worst' op z'n Nederlands wordt uitgesproken." Ze heeft al een aardige binnen: 'I hate you all very welkom'.
HOP, Onno van Buuren/XB