De zaak van de carbacholtabletten

Het gebeurt niet elke dag dat een oratie van een nieuwehoogleraar de aanwezigen op het puntje van hun stoel krijgt. Maarmedisch toxicoloog prof.dr. Jean Savelkoul had daar deze week in deAula van het Academiegebouw met een paar klassiek aandoendemisdaad-verhalen weinig moeite mee. Niet verbazingwekkend trouwensvoor iemand die gif als werkterrein heeft en die zijn publiek methet voorbeeld van de acuut opgenomen patiënt duidelijk maaktehoezeer het werk van een toxicoloog soms lijkt op dat van eendetective.

Uit de symptomen van de patiënt-in-kwestie hadden de artsennamelijk opgemaakt dat er sprake moest zijn van vergiftiging meteen zogeheten acetylcholine. Maar uit niets bleek dat depatiënt die stof ook echt had binnengekregen. Wel ontdekten deartsen dat één van de twee kinderen van de man een halfjaar geleden was overleden na een aantal soortgelijke aanvallen,maar zonder dat toen een duidelijke doodsoorzaak wasvastgesteld.

Reden genoeg om de huisarts te bellen. Die vertelde dat de vrouwdes huizes op recept van de uroloog regelmatig tabletten carbacholin zijn apotheek kwam halen, een op acetylcholine lijkende stofwaarvan de aanwezigheid in het lichaam niet kan worden aangetoond.De artsen roken onraad en schakelden de officier van justitie in.In overleg met de huisarts werd besloten om mevrouwcarbacholtabletten te bezorgen die voorzien waren van sporen vanhet wel aantoonbare indium en bismuth. Zolang de man in hetziekenhuis bleef, gebeurde er niets, maar hij was nog niet thuis ofer trad een nieuwe aanval op. Toen in het maagspoelsel van de manindium en bismuth werd aangetroffen, was de zaak duidelijk en konmevrouw wegens poging tot moord in de kraag worden gegrepen.

Savelkoul, die enige jaren geleden meewerkte aan een onderzoeknaar de gezondheidseffecten van de ramp in Tsjernobyl op bewonersvan de stad Gomel in Wit-Rusland, behandelde woensdag ook een grootaantal andere problemen waarbij chemische stoffen op de een ofandere manier een effect op het lichaam hebben. Naast deBijlmerramp kwamen in zijn verhaal uiteraard ook dioxinekippen enCoca-Colaflesjes voor, waarbij hij de provocerende stellinglanceerde dat uitgaande van de teverwachten blootstelling aandioxines beter alle sigaretten uit de schappen van de winkelskunnen worden verwijderd dan alle kippen.

De nieuwe hoogleraar wees op de noodzaak van meer informatieover het reëel aanwezige risico op vergiftigingen in geval vanmilieuproblemen, en pleitte in dat verband voor de inrichting vaneen Utrechtse onderzoekschool Risk Assessment Sciences. In zo'nonderzoekscombinatie zou niet alleen het risico van chemischestoffen voor de gezondheid moeten worden onderzocht, maar zou ookhet effect van blootstelling aan fysische, biologische enpsychische factoren aan bod moeten komen.

EH