'Dit jaar moet een hoogtepunt worden'

Musical in stadsschouwburg ter ere van 100-jarig bestaan toneelcommissie UVSV

"En dan is onze bijzonderste deelneemster, de 80-jarige Neps Pameijer, er vandaag jammer genoeg niet", vertellen Lotte Scheffer en Daniëlle Stegeman, respectievelijk fiscus (penningmeester) en ab actis (secretaris) van het huidige bestuur van de toneelcommissie dat dit jaar haar honderdste verjaardag viert. "De lustrummusical wordt gezongen en gespeeld door onze voorgangsters", leggen zij uit. "Iedereen die ooit lid is geweest van het bestuur van de CC, zoals de toneelcommissie in de wandelgangen heet, heeft een uitnodiging ontvangen om mee te doen."

Van die ex-bestuursleden, in UVSV-taal honorairen genoemd, bleken er in totaal 52 te porren voor het project. De bedoeling is dat zij op 18 en 19 mei de Stadsschouwburg, grotendeels gevuld met andere honorairen, plat spelen met de musical Blauwstad, een verwijzing naar de kleuren blauw-wit van de commissie. De uitvoeringen zijn de climax van de activiteiten die zes dagen lang worden georganiseerd rond het lustrum, vertellen de psychologiestudentes Lotte (21) en Daniëlle (24). Al met al dus een ambitieus programma, dat behoorlijk wat blijkt te vergen van het zeskoppige CC-bestuur.

Sherry

"Dit jaar moet natuurlijk een hoogtepunt worden, voor iedereen zit er een flinke druk op", vertelt Lotte. Vrijwel dagelijks zijn de bestuursleden in touw voor de organisatie. "Als ik eerlijk ben, had ik vooraf echt niet gedacht dat het zo heftig zou zijn", aldus Daniëlle. "Maar hoewel we best dipjes hebben gehad, als te veel dingen tegelijk tegenzaten, zijn echte tegenvallers tot nog toe gelukkig uitgebleven."

Nou is het natuurlijk ook niet makkelijk om als bestuur te maken te hebben met vrouwen die niet alleen je voorgangsters zijn geweest, maar soms ook nog eens twee keer je levenservaring hebben. "Het zijn allemaal slimme, ervaren dames, en ze zijn best kritisch. Ze weten wat ze wel en wat ze niet leuk vinden, en ze hebben allemaal verstand van toneel. En dan is het aan ons om te proberen tussen die meningen een gulden middenweg te vinden. Wij moeten de uiteindelijke beslissingen nemen", zegt Daniëlle.

Een van die ervaren deelneemsters is de 52-jarige Carolien Somerwil, het enige erelid van de commissie. "Waarom ik erelid ben? Vanwege mijn enorme verdiensten natuurlijk", lacht ze. "Nee hoor, ik heb gewoon veel liederen en stukken geschreven voor de commissie en de vereniging. En ik heb in de jaren 70 het nieuwe verenigingslied geschreven, toen UVSV en NVVSU fuseerden. Ik was toen zo'n negentien of twintig jaar en dat lied moest iets heel hoogdravends wezen. Eindeloos heb ik in van die liedbundels zitten koekeloeren. Maar omdat ze er genoeg sherry bij leverden, ging het uiteindelijk wel. Ja, dat was nog in de tijd dat iedereen hier sherry dronk."

Somerwil was naar eigen zeggen "fulltime UVSV-ster". "Tja, de gouden generatie, hè? Ik heb heel lang voornamelijk ingeschreven gestaan als studente Frans. Elk jaar sloeg ik hier wel een piano aan gort. Dat waren dan van die brakke dingen, afkomstig uit testamenten. Ik kon me toen niet voorstellen dat het leven niet bedoeld was om alleen maar leuk te zijn. Het was een schok toen ik stopte met studeren. Wat dat betreft heb ik wel compassie met die jonge studentes nu. Die hebben geen tijd om hier een paar jaar flink in de lamp te hangen".

Met Somerwil kwam het, ondanks de nooit behaalde bul, helemaal goed. "Ik schrijf en regisseer nu musicals en toneelstukken voor mijn beroep, voor bedrijven en particulieren." Voor de overige honorairen blijkt het toneel vooral een hobby te zijn gebleven. Zo is de 49-jarige Marjolein Lokerman kinder- en jeugdpsychologe geworden. "Maar toneel speelt nog wel een belangrijke rol in mijn leven, ik ga er altijd graag naar toe. En de ervaring met het schrijven van liedjes is ook altijd goed van pas gekomen voor feestjes en zo". Haar generatiegenoot Cato Hamburger heeft op een andere manier een band gehouden met toneel. "Ik doe de belichting van het leerlingentoneel op de school van mijn kinderen. Ik heb op amateurniveau verschillende cursussen theatertechniek gevolgd en ik heb ook wel eens de belichting gedaan voor een eerder honorairenproject. Maar altijd als hobby, hoor".

Gekakel

Regisseur Victor van Swaay, de enige man in het gezelschap, ziet vooral de voordelen van de ervaring van zijn speelsters. "Ze zijn allemaal muzikaal en heel slim, dus ze pikken het behoorlijk snel op, heerlijk. Maar de massaliteit van dit project is toch wel wat het bijzonder maakt. Die enorme hoeveelheid vrouwen!! En om met Willem Alexander te spreken, daar stap ik dan als een trotse haan doorheen.

"Maar het is elke keer ook weer de kunst om zo'n hele kudde mensen in beweging te krijgen. Het duurt lang voordat iedereen op de vloer staat en geconcentreerd is. Er moet altijd wel iemand naar de wc en het gekakel is soms niet van de lucht. Maar goed, er is ook enorm veel enthousiasme. Ze willen echt iets goeds neerzetten, dus als ik ze eenmaal op gang heb, dan wordt er ook goed gewerkt."

Ook de schrijfster van het zang- en dansspektakel, de 26-jarige Annelien Wiarda, lid van het bestuur in 2002, is tot nu toe tevreden. "Ik zit ook in de cast en dat is soms best lastig, omdat je dan ook ziet wat voor wijzigingen er in mijn stuk worden aangebracht. Maar het begint nu weer als mijn verhaal te voelen."

Wiarda had al ervaring met het schrijven van stukken, door CC en haar studie Film- en Televisiewetenschappen. "Daarvoor heb ik bijvoorbeeld korte scenario's geschreven, maar er werd nooit iets mee gedaan. Het leek me nu heel leuk om iets te schrijven dat ook echt zou worden uitgevoerd." Van stress heeft ze geen last gehad. "Ik werk bij de publieke omroep en had veel vakantiedagen, dus tijd genoeg. Toen ik eenmaal de opzet van het stuk had, ging het schrijven van de teksten eigenlijk vanzelf. Voor de muziek van de liedjes hebben we bestaande nummers gebruikt en mijn voormalige medebestuursleden van CC hebben me geholpen met de liedteksten. Maar verder is het echt mijn tekst en zeggen mensen dat ze ook mijn humor er in herkennen."

Wiarda heeft haar stuk losjes gebaseerd op het verhaal van de The Wizard of Oz. Een Utrechtse studente die heel graag musicalster wil worden, krijgt van haar ouders het advies om gewoon haar rechtenstudie af te maken. Daarna gaat ze op een fictieve reis en krijgt drie reisgenoten die elk ook een carrièredroom hebben. Zo wil de eerste leren zingen, de tweede leren dansen en derde leren toneelspelen. Onderweg komt het viertal allerlei fantasiefiguren tegen en leert de studente een wijze les.

De liedjes komen niet uit deze bekende musical, maar komen overal vandaan. Wiarda: "Het is nog even afwachten hoe de reacties zijn, hè, maar als het zou kunnen zou ik graag vaker scenario's schrijven. Maar het is heel moeilijk om daar je brood in te verdienen, en ik heb nu ook een leuke baan. En hoe dan ook, ik denk dat ik altijd zal blijven schrijven."

KADER

Grote namen maken deel uit van geschiedenis CC

Concordia Crescamus is de toneelcommissie van UVSV. De bestuursleden van de commissie schrijven, produceren en regisseren elk jaar de liedjes en stukken voor de eerstejaars, en voor bijvoorbeeld het eenakterfestival of het cabaret. Ieder lid van UVSV kan auditie doen voor stukken van de CC. Daarnaast is het bestuur elk lustrumjaar verantwoordelijk voor de productie van een honorairenstuk, een stuk waarin ex-leden van het bestuur kunnen meespelen.

Samen met Annelien Wiarda heeft Edith Taal, lid van het CC-bestuur in 1987, zich in het kader van het lustrum verdiept in de geschiedenis van de toneelcommissie, die in februari 1907 door vijf UVSV-sters werd opgericht als Comedieclub 'Concordia Crescamus. CC was toen een vereniging waar UVSV-sters lid van mochten worden indien zij over voldoende talent beschikten. Dit konden zij aantonen tijdens het zogenaamde 'Proefspel' voor eerstejaars. De kandidates mochten daarvoor zelf een komediestukje uitzoeken en opvoeren, waarna de succesvolsten werden gevraagd lid te worden van CC. Aan talent ontbrak het kennelijk niet, gezien de ledengroei van dertig in 1908 tot 123 in 1914.

Begin jaren 90 werd de toneelvereniging vooral gevraagd door besturen en subgezelschappen om vieringen op te luisteren met declamaties of een toneelstuk. Een topjaar was 1928. Het stuk Astrid onder regie van de beroemde Albert van Dalsum, kreeg lovende kritieken. De directie van de Stadsschouwburg was zo onder de indruk dat CC voortaan bij elke voorstelling gebruik mocht maken van elf luxe parterreplaatsen, tegen de prijs van een derderangs amfiplaats.

Over de naoorlogse jaren van CC spraken Wiarda en Taal met de oudste actieve honorair, de nu 80-jarige Neps Pameijer. Zij werd in 1945 als studente Rechten lid van UVSV. CC had in die periode vooral een educatieve waarde, aldus Taal. Zo organiseerde de commissie culturele avonden 'tot meerdere ontwikkeling van eerstejaars'. Ook werden regelmatig declamatiewedstrijden en voordrachten georganiseerd. Deze voordrachten gingen over bijvoorbeeld een populaire schrijver of een toneelstuk.

Vanaf de jaren zeventig ontstond de traditie van de honorairenmusicals. Zo krijgen ex-bestuursleden iedere vijf jaar de kans om mee te doen aan een stuk en elkaar weer te zien en te spreken. Dat dertigers vaak ontbreken, heeft volgens Taal te maken met hun leeftijdsfase, waarin zwangerschappen, kleine kinderen en drukke carrières een rol spelen. Pameijer heeft aan alle honorairstukken meegedaan. De eerste werd geschreven door Carolien Somerwil, en geregisseerd door Adelheid Roosen. De CC heeft daarna weinig meer van deze illustere honorair vernomen, evenals van een andere beroemd ex-lid, prinses Irene.

Het soort stukken dat de commissie voortbrengt, blijkt afhankelijk van de tijdgeest en van het aanwezige talent in het bestuur, aldus Taal. "Dat er in de jaren 70 veel zelfgeschreven musicals werden opgevoerd, had toen vooral te maken met het opvallende talent van Carolien Somerwil. In mijn tijd, de jaren 80, voerden we vooral al bestaande toneelstukken uit. Zware kost, zoals Shakespeare en Oscar Wilde, maar ook eigentijdse toneelschrijvers. Musicals zag je in die tijd ook nauwelijks in de theaters. Nu zie je bij CC juist weer een hausse aan musicals, maar vooral ook cabaret. Dat is nu overal populair."