Een eigen huis, en altijd iemand in de buurt

Marjolein Versteeg

Hoogleraar demografie Pieter Hooimeijer kreeg vorig jaar de vraag van de SSH en de gemeente Utrecht of hij studenten had die het kamertekort in de stad wilden onderzoeken. Gijs en Eveline bleken meteen enthousiast dit in het kader van hun master Stadsgeografie te doen. Het afgelopen jaren namen de twee studenten de huidige en de gewenste woonsituatie van de Utrechtse student en starter nauwkeurig onder de loep.

Begin april stuurden ze een digitale enquête naar alle studenten van de Hogeschool Utrecht en de Universiteit Utrecht. Daarnaast benaderden ze Utrechtse starters op de woningmarkt, door een verkorte enquête naar ingeschrevenen bij Woningnet en alumni van de UU te sturen. Bij het verzenden van de enquête kregen Eveline en Gijs hulp van verschillende studentenbalies. Die stuurden de enquête in een massamail naar hun studenten. "De dag dat de enquête uitging, was behoorlijk spannend. Zouden we al reacties krijgen? Toen we na een paar minuten in onze server keken bleek deze al bijna overbelast te zijn, we hadden al honderden reacties gekregen!", vertelt Gijs. Eveline: "Misschien kwam het ook omdat we onder de inzendingen een laptop en iPod zouden verloten. Hoe dan ook, het was geweldig om te zien dat zoveel studenten de moeite namen om het in te vullen." Gijs vervolgt: "De Utrechtse studentenpopulatie telt zo´n 61750 studenten, en we hebben in totaal 6791 ingevulde enquêtes terug gekregen. Dat is ongeveer 11 procent en daar zijn we zeker niet ontevreden over".

Een kamer op het Domplein

"Over de invulling van de enquêtes hebben we lang en goed nagedacht, vooral omdat we zoveel mensen wilden benaderen", vertelt Gijs. "Wat we bijvoorbeeld heel belangrijk vonden, is dat we de respondenten reële vragen zouden stellen waar alleen een reëel antwoord op mogelijk is. Als we bijvoorbeeld de vraag zouden stellen 'Waar zou je het liefste willen wonen?', had waarschijnlijk bijna iedereen 'een kamer op het Domplein' geantwoord. Dat is dus niet realistisch." Gijs legt uit: "We hebben daarom woonbeelden geschetst van kamers en zelfstandige huurwoningen op een bepaalde locatie met een bepaalde prijs en een bepaalde grootte, waarbij de respondent kon aangeven of hij een kamer of een huurwoning zoekt en vervolgens op welk aanbod hij in zou gaan. Op die manier kon een zogenaamde acceptatiehiërarchie worden opgesteld."

Een opvallende conclusies uit het onderzoek is dat studenten meer behoefte hebben aan een zelfstandige huurwoning dan aan een kamer. Ruim 2500 kamerbewoners zouden hun kamers zó inruilen voor een zelfstandige huurwoning, en hebben daar maximaal 440 euro voor over. Een zelfstandige huurwoning in De Uithof hoeft echter niet zo nodig van de respondenten, daar wonen studenten klaarblijkelijk toch nog liever gezellig op een kamer met gedeelde faciliteiten.

Ton Jochems, directeur van de SSH, gelooft echter niet zo in die laatste uitkomst: "Misschien dat studenten die wat verder gevorderd zijn in hun studie niet van een kamer in de stad naar een kamer in De Uithof willen verhuizen. Maar de zelfstandige eenheden in De Bisschoppen zijn zeer populair. Zeker omdat ze financieel aantrekkelijk zijn. Ze kosten namelijk, na aftrek van huurtoeslag, ruim tweehonderd euro voor een ruimte met eigen douche, toilet en keuken. Het nieuwe studentencomplex Casa Confetti in De Uithof, met 257 zelfstandige huurwoningen en 120 kamers, kunnen we dan ook met gemak drie keer verhuren."

Kamernood blijft

Waar de SSH wel van schrok is het feit dat de absolute kamernood, ondanks het bouwen van nieuwe studentencomplexen en in weerwil van andere berichten in de landelijke media, maar minimaal is afgenomen. In 2002, de vorige keer dat een dergelijk onderzoek werd gehouden, zochten 2030 studenten nog een kamer tegenover een huidig kamertekort van 1935 kamers. Een logische verklaring is dat het aantal Utrechtse studenten in de afgelopen vijf jaar met ruim tienduizend studenten is toegenomen. Maar Jochems wanhoopt niet: "Tegenover dit nauwelijks geslonken theoretische tekort, staat de drastisch gedaalde wachttijd voor een kamer op één van de grote SSH-complexen. Die wachttijd is namelijk in vier jaar tijd verminderd van twintig naar twaalf maanden. Dat wijst gelukkig wel degelijk op effect van onze bouwproductie." Uit het onderzoek blijkt overigens dat studenten die een studentenkamer zoeken vooral kamers accepteren in de studentencomplexen Tuindorp-West, Cambridgelaan en IBB, waarbij dat laatste complex veruit het populairste is.

Eveline en Gijs concluderen aan het eind van het onderzoek dat als er 2500 zelfstandige huurwoningen voor (afgestudeerde) studenten worden gebouwd, er ongeveer 1500 kamers vrijgemaakt kunnen worden. Veel afgestudeerden blijven namelijk na hun studie plakken in hun studentenkamer, omdat er onvoldoende doorstroommogelijkheden naar zelfstandige huurwoningen zijn. Jochems laat weten deze suggestie serieus te nemen: "In de komende periode van vier jaar gaan we meer nadruk leggen op zelfstandige woningen voor afgestudeerden. We hebben meer dan vierhonderd woningen voor afgestudeerden in de planning. Ook voor studenten bouwen we inmiddels vrijwel uitsluitend zelfstandige woningen, bijvoorbeeld op de Yavaridreef in Overvecht en Casa Confetti in De Uithof."

NOOT:

Op donderdag 4 oktober wordt het onderzoek officieel gepresenteerd aan de SSH, de gemeente Utrecht en andere geïnteresseerden. Je kunt het hele onderzoek ook nalezen op http://woononderzoek.geo.uu.nl