Een presentje voor de spreker

SIB: een kwart eeuw discussie en lol

Inge Razenberg

De Studentenvereniging voor Internationale Betrekkingen Utrecht bestaat dit jaar 25 jaar. Reden voor een feestje. En hoe kunnen de jeugdige idealisten van 'de SIB' dat beter vieren dan met een congres over de vrede? Twee weken geleden ontmoetten leden en oud-leden elkaar tijdens A Struggle for Peace, een bijeenkomst over vrede, veiligheid en ontwikkeling. Het Ublad vroeg vier prominente SIBbers hoe het de vereniging is vergaan tussen de eerste lezing in 1982 en deze grote happening rond het Domplein.

Een rood kabinet

Toen in 1982 de Utrechtse vleugel van de SIB opgericht werd, bestonden er al vestigingen in andere universiteitssteden. De allereerste SIB-afdeling in Nederland begon in 1947 met de vorming van een wereldregering voor ogen. Dat ideaal was begin jaren tachtig achterhaald. "Wij streefden naar verbroedering tussen de volken", vertelt Vivien Hertogh die in het tweede bestuur van de Utrechtse afdeling zat. "We wilden gewoon meer te weten komen over mensen in andere culturen. Dit probeerden we te bereiken door middel van buitenlandse reizen, lezingen en werkgroepen over specifieke onderwerpen zoals Oost-Europa."

Die drang naar meer kennis over anderen komt voort uit het idealisme van de SIBbers, volgens Nils de Mooij die in 2002 in het bestuur zat. "Je ziet dat idealistische tijdens lezingen. Het eerste uur zit iedereen braaf te luisteren naar wat de spreker te vertellen heeft, maar daarna barst de discussie los. En daarbij wordt zo'n meneer of mevrouw nog wel eens behoorlijk gevild." Yvonne Donders was rond 1994 actief binnen de vereniging en plaatst de meeste SIBbers in de hoek van D66, PvdA en GroenLinks. "In mijn tijd waren de meningen binnen SIB niet zo extreem verdeeld." Volgens Nils is er wel wat veranderd: "SIB is politiek neutraal, iedereen die lid wordt, heeft een eigen mening." Huidig voorzitter Ben Govers sluit zich daar bij aan, al geeft hij toe dat de SIBbers wel nog steeds aan de linkerkant van het politieke spectrum zitten: "Tijdens een van onze borrels hebben we onderzocht wat iedereen zou gaan stemmen, daar kwam toch een behoorlijk rood kabinet uit."

Japanners onder de douche

Waar tegenwoordig de vaste lezing op dinsdag de manier is waarop de 250 SIB-leden hun kennis over andere culturen uitbreiden, kan Vivien zich vooral de buitenlandse reizen naar het Oostblok tijdens de laatste jaren van de Koude Oorlog herinneren. "Mijn eerste reis was de Hongarijereis. Er ging echt een wereld voor me open toen ik in dat land kwam. Die mensen daar bleken ook gewoon mensen te zijn en met dezelfde problemen te zitten." De tweede reis die Vivien maakte, organiseerde ze zelf en voerde naar de DDR. "De Muur stond er nog en het westen en oosten mengden niet echt: we moesten in hotelletjes slapen die speciaal voor buitenlanders waren."

Naast die buitenlandse reizen maakte Vivien ook nog een uitwisseling met Japan mee: "Dat was me wat, toen die Japanners naar ons toekwamen. Die studenten waren echt gewend aan een strak dagritme en wij waren degenen die ze moesten vertellen wat ze moesten doen. Als we dat niet deden, bleven ze met gemak een uur onder de

In de latere jaren van SIB werden er minder uitwisselingen georganiseerd. De aandacht ging vooral uit naar de sprekers voor de lezingen. Yvonne kan zich het lef van de SIBbers die de gastsprekers moesten regelen nog goed herinneren: "Ik vind het fascinerend wat we allemaal voor elkaar kregen: een conferentie in het Vredespaleis en altijd grote sprekers, terwijl die niet eens betaald kregen. Er kon amper een reiskostenvergoeding vanaf. Maar we hadden het lef steeds weer gewoon die telefoon te pakken om ministers en andere hoge piefen te bellen."

Een Femke of een Van Rossem

Aan de sprekers op het congres te zien, heeft de huidige SIB-generatie dat lef nog steeds. Terwijl Jan Pronk in de aula van het Academiegebouw voor zo'n 250 geïnteresseerden de situatie in Soedan schetst, spreekt in een andere zaal de directeur van het NOS Journaal over de 'stille rampen' waar de media geen aandacht aan schenken. Twee jaar geleden begonnen de SIBbers met de organisatie van hun congres, vertelt Ben. "Om het congres bekendheid te geven, hebben we een uitgebreid pr-plan gemaakt." Dat heeft geholpen, ongeveer 550 mensen zijn gekomen om Jan Pronk, Femke Halsema, de directeur van Amnesty International en nog vele andere sprekers aan te horen. Net zoals vroeger krijgen de sprekers niet meer dan een presentje en onkostenvergoeding. Toch staan ze er allemaal.

"Dat is maar goed ook," stelt Nils, "SIB onderscheidt zich door middel van haar lezingen. Als je niet zorgt dat er een Femke of een Van Rossem staat dan verlies je je bestaansrecht en ga je op in een zee van verenigingen als Unitas, UMTC en Biton. Als je maar zorgt dat de lezingen van goede kwaliteit zijn, komen daar mensen op af die vervolgens allerlei leuke dingen gaan doen."

De thema's van de lezingen sluiten aan op de actualiteit en op de interesses van de studenten, vertelt Ben. "Je merkt dat Latijns-Amerika een hot thema is. Begin dit jaar gaf een onbekende spreker er een lezing over en toch zat de zaal bomvol." In de tijd van Vivien was er ook al een vrij grote groep leden die zich met Zuid-Amerika bezighield. "Verder waren we geïnteresseerd in de West-Europese Unie en de noord-zuidverhoudingen."

In 1984 was Maarten van Rossem al van de partij. "Hij kwam meestal ongeschoren binnen met al een flinke borrel op, maar zijn lezingen over Amerika waren altijd erg boeiend." In Yvonnnes tijd werd het milieu een populair thema. "We richtten ons op biologisch voedsel en het energieverbruik. Met de dies van de SIB organiseerden we een geheel biologische lunch. Toentertijd moesten we nog heel Utrecht door om alle spullen ervoor te verzamelen." In 1994 was Yvonne voorzitter van de landelijke SIB-campagne ter viering van het vijftigjarig bestaan van de VN. Binnen SIB was ze voorzitter van de VN-werkgroep die in die jaren gouden tijden beleefde. In 2000 toen Nils net lid was, speelde onder andere de vraag over de zin en onzin van ontwikkelingshulp aan Afrika. Hij herinnert zich verder de lezing die voor dinsdag 11 september 2001 ingepland stond. Nils: "Die avond zou generaal-majoor Kees Homan komen spreken over asymmetrische oorlogsvoering, zoals guerrillavoering en ook, terrorisme. Hij kwam die avond na de aanslagen in New York gewoon, maar wat hij heeft verteld weet ik niet want ik zat zelf aan CNN gekluisterd."

Natuurlijk gaat het bij SIB niet alleen om de grote vraagstukken. Ben: "We praten ook gewoon over sport en gezellige dingen. Verder hebben we elke week een borrel, organiseren we feesten en gaan we samen op kamp." Yvonne zat in een bandje met een aantal SIB-leden en Vivien kan zich het saamhorigheidsgevoel van de beginnende vereniging nog goed herinneren. Nils vindt het feit dat de SIB naast het borrelen en feesten ook inhoudelijk wat te bieden heeft een erg goede aanvulling: "De Nederlandse elite is steeds meer naar binnen gericht, we zijn bang voor 'De Islam', vermijden discussies. Bij de SIB laten we juist een expert zo'n onderwerp een uur toelichten waarna er een discussie ontstaat." Yvonne is blij met zowel de lezingen als de lol: "Juist die combinatie van inhoud en gezelligheid trok me aan bij de SIB."

Kadertjes

Het SIB-congres draaide om de strijd voor de vrede. Maar is die vrede niet gewoon een illusie? We vroegen het de vier geïnterviewde SIB-prominenten.

Vivien Hertogh

Leeftijd: 45

SIB-verleden: SIB-lid van 1984-88, secretaris in 1984 en 1985

Werk: Projecten op onderwijsgebied voor de Nederlandse ambassade in Brazilië.

Zal er ooit wereldvrede ontstaan?

Dat zal heel lastig zijn. Mensen kunnen vaak in kleine groepen niet eens in vrede leven, laat staan in zo'n groot verband. De manier om aan vrede te werken is via de dialoog. Van bovenaf de vrede opleggen werkt niet. Natuurlijk kan een organisatie als de Verenigde Naties iets bijdragen, maar het beste is om mensen in contact met elkaar te brengen. Die contacten zijn de zaadjes voor wereldvrede."

Yvonne Donders

Leeftijd: 35

SIB-verleden: Actief lid van 1993-96, voorzitter VN-werkgroep en de landelijke VN-campagne van het SIB

Werk: Adjunct-Directeur Amsterdam Center for International Law van de Universiteit van Amsterdam en voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor de Verenigde Naties.

Zal er ooit wereldvrede ontstaan?

Nee, ik vrees van niet. Als iedereen zich aan de internationale verdragen zou houden, zouden we al een stap dichterbij zijn, maar dat gebeurt helaas niet. Er komen telkens nieuwe aanleidingen tot conflicten. Nu bijvoorbeeld dreigt er door het klimaatprobleem een gebrek aan water. Door de verwoestijning is er minder vruchtbaar land voor eenzelfde hoeveelheid mensen.

Nils de Mooij

Leeftijd: 25

SIB-verleden: Lid van 2000-nu, voorzitter bestuur in 2002-2003

Werk: Wetenschappelijk medewerker bij Clingendael, coördineert opleidingen voor diplomaten uit Kosovo en Indonesië.

Zal er ooit wereldvrede ontstaan?

Daar wil ik geen nee op zeggen, al zou dat logischerwijs meer voor de hand liggen. Maar als je nee zegt, geef je mensen een excuus om zich niet meer voor de vrede in te spannen. Wereldvrede is niet zomaar te bereiken omdat ruziemaken iets is wat in de mens zit. Ook moet je alles in verband met elkaar zien. Het is niet 'Dé Islam' of 'Hét Kapitalisme', je moet op alle terreinen oplossingen zoeken.

Ben Govers

Leeftijd: 25

SIB-verleden: Lid van 2003-nu, huidig voorzitter

Werk: Studeert Geschiedenis van de Internationale Betrekkingen.

Zal er ooit wereldvrede ontstaan?

Nooit, al blijf ik hopen van wel. Bepaalde situaties zoals de kwestie in het Midden-Oosten zijn niet op te lossen. Bovendien zal er altijd wel een land het grootste zijn, zoals de VS nu. Dat land doet waar het zin in heeft. We kunnen een stap dichter bij de wereldvrede komen door landen stukje bij beetje afhankelijker te maken van elkaar, bijvoorbeeld binnen de VN.