Een taaltoets voor studenten, Ja of Nee?

Mirjam Streefkerk

Nee

Bijzonder hoogleraar Huub van den Bergh: 'Iedereen kan een toets maken waar veel studenten voor zakken'

Een eerstejaarsstudent die de toets aan de VU niet haalt, moet op cursus. Haalt hij de toets daarna nog niet, dan mag hij geen tweedejaarsvakken volgen. Prof.dr. Huub van den Bergh vindt dat "vreemd". "Er zijn niet eens eindtermen voor spelling in het voortgezet onderwijs. Dus na de basisschool moet iemand kunnen spellen, daarna doen we er een aantal jaar niets aan en op de universiteit moet je het opeens weer kunnen.

"Scholen mogen zelf bepalen hoeveel lesuren zij Nederlands geven en sommige doen dat niet meer dan één uur. Je zal op zo'n school gezeten hebben én naar de VU willen. Zo'n toets is raar, want als je je vwo-examen haalt, kwalificeer je je automatisch voor universitair onderwijs. Als wij op de universiteit schrijfvaardigheid zo belangrijk vinden, moet dat dus getoetst worden in het centrale examen en niet pas als een student al op de universiteit zit."

Aanleiding voor het besluit van de VU was het resultaat van een taaltoets onder 1100 studenten van verschillende faculteiten: zestien procent scoorde een ruime onvoldoende. Van den Bergh relativeert: "Iedereen kan een taaltoets maken waarvoor veel mensen zakken. Kijk maar naar het Nationaal Dictee. Als je maar goed genoeg zoekt, vind je uitzonderingen op een regel, waarover deelnemers kunnen struikelen. Een leerling in 3-vwo maakt gemiddeld minder dan één spelfout in honderd zelfgeschreven woorden. Nog niet één!"

Van den Bergh geeft les aan eerstejaars studenten Nederlands en komt ook bij hen teksten tegen met spelfouten en onheldere formuleringen. "Ik zou nu voorbeelden uit een tekst kunnen geven waar helemaal niets van deugt, om aan te tonen hoe slecht studenten spellen. Maar het merendeel van mijn studenten kan goed genoeg schrijven. En als je dat niet kunt, dan kun je het leren. Studenten zijn slim, anders zouden ze niet op de universiteit zitten."

Het probleem is ook dat studenten spelling gewoon niet belangrijk genoeg vinden. Van den Bergh ziet het bij zijn zoon: "Die is eerstejaars student Psychologie en haalt lang niet altijd de spellingscorrector over zijn teksten. Dat is gewoon lamlendigheid. Hoe dat komt? Omdat spelling niet belangrijk wordt gemaakt. Op de middelbare school wordt op z'n allerbest een spelfout onderstreept, maar een leraar geschiedenis vindt niet dat zo'n fout aftrekpunten op moet leveren. Als het toch niets uitmaakt, zullen leerlingen en later studenten ook geen extra aandacht aan hun spelling besteden."

Ook docenten op de universiteit letten nauwelijks op spelling. "Bij Nederlands hanteren we de regel dat wanneer er meer dan drie spelfouten in een ingeleverde opdracht staan de student deze er zelf uit moet halen voordat hij een inhoudelijk oordeel krijgt. Met deze methode zit er een stok achter de deur: als ze hun spelfouten niet herstellen, halen ze de cursus niet. Dat zou bij Geneeskunde ook zo moeten zijn. Maar daar zeggen ze, dat Nederlands vinden we niet zo belangrijk."

Geen taaltoets op de universiteit dus, als het aan Van den Bergh ligt. Want als er al een probleem is, moet dat aangepakt worden waar het begint: op de middelbare school. Hoewel hij tegen de toets is, zou Van den Bergh het wel leuk vinden om hem te mogen maken. "Przewalskipaard zou ik er dan niet in stoppen, maar wel woorden als fresia of tompoes. En eczeem." En als rector Hans Stoof toch besluit om de taaltoets ook in Utrecht in te voeren? Van den Bergh: "Ik hoop dat de goden dat verhoeden. "

Ja

Utrechtse studenten: 'Ook de verpakking moet kloppen'

Tentamenvragen met spelfouten: dat verwacht je niet bij de opleiding Nederlands. Toch trof Marjolein van der Horst (20), tweedejaars student dt-fouten in het tentamen Algemene Taalwetenschap. "Ik heb er met verbazing naar zitten kijken. Toen ik een docent daarop aansprak, zei hij dat hij het zelf ook wel een beetje slordig vond. Ik dacht: een beetje?, maar dat zei ik maar niet."

Bij haar opleiding is een digitale cursus spelling verplicht. Omdat er veel klachten over de cursus zijn, is Marjolein met haar bestuursgenoten van studievereniging Awater aan het brainstormen over een andere vorm. "Bij de huidige cursus is nauwelijks begeleiding, studenten die voor het laatst op de basisschool gehoord hebben wat een voltooid deelwoord is, worden echt in het diepe gegooid."

Awater is met de directeur van de sectie Nederlands in gesprek over die eventuele nieuwe cursus. "Het zou mooi zijn als dat een verplicht vak werd voor alle opleidingen, want het is eigenlijk niet normaal dat universitaire studenten niet kunnen spellen", vindt PR-functionaris Marjolein.

Zij haalde overigens precies de norm voor de toets door zestig procent van de meerkeuze vragen goed te beantwoorden. Op haar middelbare school heeft Marjolein nauwelijks spellingsonderwijs gehad. "Nederlands was daar eigenlijk vooral literatuurles. Na de tweede klas heb ik niets meer over 't kofschip gehoord. Eigenlijk moet er daar dus iets veranderen. Maar zolang dat niet gebeurt is die cursus waar we mee bezig zijn, een goed alternatief. Of een taaltoets zoals die aan de VU."

Ook studenten van andere richtingen zijn het eens met de invoering van een taaltoets: "Ik hoor zo vaak mensen zeggen: 'enigste' of 'als ons' en in powerpointpresentaties zie ik vaak genoeg dt-fouten", zegt Oline Rozemeijer (20), derdejaars student Geneeskunde. "De docent zegt daar meestal niets van, maar ik wel. En dat vinden mensen weleens irritant, ja."

Ook de docenten van Axel Schiphof (20) letten nauwelijks op spelling. Hijzelf doet dat wel als hij iets inlevert of als hij verslagen van collega-studenten moet beoordelen. "Werkwoorden worden vaak verkeerd vervoegd of de woorden 'wellicht' en 'misschien' staan in één zin", zegt de derdejaars student Economie. "Bij mijn beoordeling schrijf ik dan dat er nogal wat schoonheidsfoutjes in de tekst zaten. Ik wil niet te veel muggenziften, maar als je pretendeert academisch onderzoek te doen, moet je ook zorgen dat de verpakking ervan klopt." Oline is het daar mee eens. "Als arts schrijf je vaak genoeg brieven aan collega-artsen of aan patiënten. Het staat gewoon niet netjes om een brief met spelfouten af te leveren."

Net als Marjolein kregen Oline en Axel bijna geen grammaticales op de middelbare school, zij kregen van huis uit het belang van goede spelling mee. Myrthe Toppen (19), eerstejaars student Taal- en Cultuurstudies, kreeg wel op school te horen dat stijl en spelling belangrijk was. "Ik merk bij het vak Arabisch dat ik nu volg, dat andere studenten nauwelijks weten wat een naamwoordelijk gezegde is. Dat heb ik gewoon op het vwo geleerd en ik vind dat alle universitaire studenten dat moeten weten."

Docenten zouden strenger moeten zijn, vindt Axel. "Niet per se bij een tentamen, maar bij opdrachten die je moet inleveren mogen ze best wel puntenaftrek geven voor een slechte spelling." Zelf controleert hij een tekst altijd voor hij die inlevert, net als de andere drie studenten. Myrthe: "En als ik twijfel, zoek ik een woord nog even op in de Van Dale op internet."

De vier studenten denken dat ze voor de taaltoets die de VU gaat invoeren wel zouden slagen. Axel: "Ik vraag me af of ik nog thuis mag komen als me dat niet zou lukken."

Filmpje

Op www.ublad.uu.nl kun je zien hoe goed de taalvaardigheid is van Utrechtse studenten. Vanaf deze week brengt Ublad Online in samenwerking met de faculteit Geesteswetenschappen actuele filmpjes. Verder kun je op de site zelf een aantal vragen van de VU-toets proberen te beantwoorden.