Erotiek is geen seks (maar wel bijna)



Erotiek is een kwestie van smaak

Lex van Naerssen is hoofddocent in deklinisch-psychologische aspecten van de seksuologie, en een expertop het gebied van erotiek. Hij houdt in het StudiumGeneraleprogramma een lezing met als titel 'Wat een beeldigeoorbellen', erotiek en sekse in de eenentwintigste eeuw. "Helaaszijn er meer niet erotische mensen dan erotische."

"Erotiek is het geheel van woorden, gebaren en kleding die opzichzelf niet seksueel zijn maar er wel naar verwijzen", vindt VanNaerssen. "Tussen mensen is altijd een erotische spanning. Als ikbijvoorbeeld college geef aan een zaal vol mensen, weet ik binneneen kwartier met wie ik wel en met wie ik niet naar bed wil. Dan ishet nog de vraag of dat kàn, want je bent nou eenmaal gebondenaan het systeem van een persoon. Iedereen heeft zo'n systeem. Jeweet welke gezichten je mooi vindt, welke leeftijd iemand moethebben enzovoort. Hoe moet je nu weten of diegene inderdaad ook metjou naar bed wil? Daarvoor gebruik je erotiek." Erotiek is eenmiddel om het doel seks te bereiken.

"Je zegt bijvoorbeeld tegen iemand: goh, wat zie je er mooi uitvandaag. Dat heeft altijd een erotische implicatie. Je zegt daarmeeeigenlijk: ik zou iets willen, ik wil contact. Het hangt natuurlijkwel af van de situatie. Als ik hier tegen mijn collega zeg dat zeer mooi uit ziet, heeft dat geen erotische implicatie. Ik zouhoogstens worden beschuldigd van seksuele intimidatie op hetwerk."

Seks is geen erotiek. Van Naerssen knijpt zijn ogen totspleetjes. "De daad op zich kun je wel op een erotische manierdoen. Erotiek is eigenlijk een heel oud woord in tegenstelling tothet woord seks, dat pas een eeuw in ons vocabulaire circuleert. Datseks en erotiek van elkaar zijn losgekoppeld komt volgens vanNaerssen doordat erotiek minder consequenties heeft. Erotiek isveel vluchtiger dan seks. Van seks word jezwanger en krijg jegeslachtsziekten. Bovendien is seks ook nog eens commercieel, jemoet er bijna wel een sociaal oordeel over hebben. De kwestieClinton en Lewinski is een heel goed voorbeeld van de loskoppelingvan seks en erotiek. "Er wordt eindeloos getoeterd over wat ze nougedaan hebben. Dat gaat alleen maar over de seks, maar waar is deerotiek tussen die mensen?"

Erotiek is heel persoonlijk en een kwestie van smaak. "Ik vindbijvoorbeeld samen eten heel erotisch. Misschien omdat het ook eenzinnelijke bezigheid is. Anderen vinden dan dat ik me uitsloof,maar voor mij is dat niet zo. Versieren vind ik ook leuk, zelfsiemand die je heel goed kent." Daarvoor moet je dan wel weer temaken hebben met erotische mensen. Van Naerssen zucht: "Helaas zijner meer niet erotische mensen dan erotische." De erotiek is inverval is zijn treurige conclusie. "Seks mag veel gemakkelijker.Die hele rimbam is niet meer nodig." De leeftijd van de eerstecoïtus is drie jaar gedaald, van negentieneneenhalf naarzestieneneenhalf. Tongzoenen doet de jongere gemiddeld met twaalfjaar. Van Naerssen schaterlacht: "Dan denk ik: tongzoenen op jetwaalfde? Ik had wel wat anders aan mijn kop!" Het wil niet zeggendat je dan als jongere verloren bent, maar Van Naerssen is er vanovertuigd dat de erotiek opbloeit naarmate je het uitstelt. "Jongejongens krijgen overal een stijve van. Naarmate je ouder wordt moetje daar steeds meer moeite voor doen." Hij tikt met zijn vingertegen zijn slaap. "Je hebt dan veel meer psychologische dingennodig."

"Romantisch is wat anders dan erotisch. Erotiek is éénvan de gevoelens binnen de romantiek." vertelt hij rustig.Romantiek is het geheel van gevoelens. "Er wordt wel gedacht dat erbij erotiek in de Romantiek alleen maar sprake was van bloemetjesen kusjes. Niks ervan! Het was de zweep erover en wham! Een soortSM."

Washandjes

Ook woorden kunnen erotisch zijn. Kut, lul, pik en neuken, zijndat niet, volgens Van Naerssen Dan leest hij met een zangerige stemeen gedichtje op waarin termen als 'een glanzende druppel' en een'staafje dat ergens indringt' voorkomen. Die woorden zijn erotischgeladen. Het gedichtje ging eigenlijk over een oorbel, maar destrekking ervan is duidelijk. Erotiek is dus heel associatief.Alles kan seksueel zijn. Die oorbel is misschien niet erotisch,maar doordat hij in een bepaald oor zit, en dus herinneringenoproept, wordt hij dat wel.

Van Naerssen zwaait met zijn wijsvinger in de lucht: 'Erotiek isnodig om een seksuele relatie te onderhouden. Een zekere wanordeook. Kijk maar eens rond in de huiskamers van mensen in jevriendenkring die een lange relatie hebben. Als alles netjes is,weet je gewoon: die hebben geen seks."Hij kijkt zijn rommelige,rokerige werkkamertje rond. "Als dit geen werkkamer zou zijn zou ikdenken: hier wordt flink gevreeën." Mensen die een langerelatie hebben zijn vaak geheel geprogrammeerd, hetverrassingselement is weg. "Ze weten waar de washandjes liggen, dehanddoeken. Kortom: klaar, af, saai!" Stellen die de erotiek binnende relatie kunnen behouden zijn zeldzaam. Van Naerssen behoort zelfniet tot die gelukkigen en hun geheim heeft hij nog steeds nietontdekt. "Ik vind een vaste relatie heel vervelend, een dwangbuis.Ik ben een hevige LAT-ter!" lacht hij.

Dansen? "Ik kom niet zoveel meer in discotheken", grinnikt VanNaerssen. "In mijn tijd was er minder lawaai en danste je niet losvan elkaar. Dus je ruikt elkaar en voelt elkaar. Dat werkt heelerotiserend." Tegenwoordig danst men solo, maar toch samen. Dat dateveneens erotisch kan zijn lijkt Van Naerssen zich niet zo goed tekunnen voorstellen

Seks voor de Buch? Van Naerssen vertelt dat hij met zijnstudenten wel wat afleveringen gekeken heeft. "Dat heeft helemaalniets met erotiek te maken. Dan zie je zo'n man die zijn vrouwinsmeert met chocola. Hij vindt dat kennelijk heel opwindend wanthij zit te hikken en te hijgen, maar dan vraag je je toch af: watmoet ìk daarmee?" Voor pornofilms geldt hetzelfde. "Ga maareens een dag pornofilms kijken. Dan kom je echt kreunend naarbuiten, niet van opwinding, maar van saaiheid!"

'Als je elkaar net leert kennen is alles erotisch'

De een gaat voor sfeer, de ander kan ook wel ietserotisch zien in een grote neus. Studenten over erotiek. "Erotiekis de kunst van het uittstellen van seks", en: "je moet het vooralniet te serieus nemen."

"Seks, geilheid, dat is erotiek", zegt Paula (20) studentebouwkunde resoluut. Ze kijkt uitdagend naar Arne (22) studentciviele techniek, die tegenover haar zit. Bedachtzaam zegt Arne datvoor hem erotiek "de kunst van het uitstellen van seks is."

"Neuken vind ik ook erotisch", werpt Paula tegen. Daar is Arnehet dan ook wel weer mee eens. "Het is niet zo dat alleen neukenvoor de open haard erotisch is, nee", Arne denkt hardop verder:"het is ook de kleding. Ik bedoel, iemand kan helemaal naakt zijnen totaal niet erotisch zijn,terwijl hij of zij dat met kleren aanwel is. Het hangt er dan echt vanaf hoe iemand zich gedraagt."

"Sfeer is ook belangrijk, deze zaal bijvoorbeeld vind ik heelerg mooi", Arne gebaart in het rond in de grote Winkel vanSinkel-ruimte. Maar ja, dat is misschien inderdaad wel meerromantiek. Poeh! Moeilijk hoor!" Arne veegt denkbeeldig zweet vanzijn voorhoofd. Voor Paula is erotiek erg belangrijk in haar leven.Naast het werk, de studie is er nog zoiets als erotiek. Het is eensoort vrijetijdsbesteding. Ze neemt een teug van haar witbiertje enblijft over de rand van het glas naar Arne turen. "Op het werk vindik per definitie niets erotisch. Je kan wel eens denken van iemand'die ziet er lekker uit' maar daar blijft het echt bij."

De seksprogramma's en films die je tegenwoordig zo rond de klokvan elven op bijna iedere zender aantreft vindt Paula wel grappig.Arne vindt het allemaal nogal platvloers. "Toch denk ik dat diefilms wel een verbreding kunnen opleveren. Ik vind het geentelevisievervuiling. Was het vroeger misschien zo dat een jongenabsoluut niet wist wat hij moest doen om het een meisje naar de zinte maken, nu kan hij toch aan de hand van die programma's eenaantal leuke ideetjes opdoen."

"Alles is veel vrijer en opener nu", zegt Paula lijzig terwijlze haar blonde haar uit haar nek schudt. Erotiek hangt ook samenmet hoe goed je de persoon kent, vindt Arne. "Als je elkaar netleert kennen is alles erotisch", zegt hij lachend.

Platinablond

In café 't Hoogt zitten Elisabeth (19) studentekunstacademie en Bertine (19) studente lerarenopleiding Nederlandsaan hun wijntje te nippen. Ze beginnen beiden luidkeels te lachenop de vraag wat erotiek is. Elisabeth heeft lange bruine haren englittertjes op haar wangen. Bertine heeft tientallen vrolijkeBjörk-knotjes op haar hoofd en eveneens glittertjes onder enboven haar ogen. "Erotiek leidt tot seks", zegt ze dan met enigeovertuiging. "Het is de spanning van het versieren en het elkaaraanraken op bepaalde plaatsen. Het is ook aandacht besteden aan jeuiterlijk, je wil er toch leuk en sexy uitzien. Echt seks is niethetzelfde als erotiek. Ook die seksfilms vind ik niet erotisch ofopwindend, maar plat. Erotiek is niet plat, het is een spel wat jeniet van tevoren kunt uitdenken. Op zich vind ik het niet perdefinitie onerotisch om andere mensen te zien seksen. Ik vind hetbijvoorbeeld heel mooi om een stel te zien zoenen. Maar dat is echten niet gespeeld."

Elisabeth heeft op dit moment geen vast vriendje, Bertine wel.Door een vriendje ben je verzekerd van seks. Maar je moet er welvoor zorgen dat het spannend blijft anders is de erotiek weg. "Jemoet gewoon af en toe nog eens samen gaan dansen", zegt Bertine alseen echte kenner. Dan, hardlachend tegen Elisabeth: "Ja, jij stondlaatst zo ontzettend sexy te dansen!" Elisabeth krijgt een kleurdoor haar glittertjeswangen heen. "Dat doe ik niet bewust hoor",zegt ze verdedigend. "Ik ga niet de dansvloer op zo van en nu ga ikeens even lekker sexy dansen. Ik wil ook niet alleen dansen maarsamen. Het is wel een speciaal gevoel als je weet dat er mensennaar je kijken."

"Dat weet ik ook wel, dat je dat niet bewust doet", sustBertine. "Dat maakt het juist sexy en erotisch. Dat vind ik eenonschuldige schoonheid. Je hoeft geen platinablond haar en zulketieten te hebben om sexy te zijn." Lingerie is niet erotisch. "Hetzit alleen maar erg vervelend!" roept Elisabeth. Bertine vindtiemand in een simpel wit onderbroekje van de WIBRA erotischer.

Seks en erotiek moet je niet te serieus nemen, vinden de beidemeisjes. Anders verwacht je dingen en wil je dingen. Het isallemaal een spel. Grinnikend zegt Elisabeth: "Jij kijkt mensenaltijd zo ontzettend aan en dan zie ik ze denken 'die wil weliets'. Maar voor Bertine is dat onderdeel van het spel, het kijken."Net als in de trein", lacht Elisabeth weer, "dat vind ik zospannend! Een uur lang naar iemand zitten kijken!" Je moet er dusom kunnen lachen. Bertine vindt het ook erg mooi als mensen grappigzijn. Mooie mensen zijn niet per definitie erotisch. "Soms zie ikeen jongen en dan denk ik: shit die heeft iets. Ook al heeft hijeen enorm grote neus of zo."

In het raam van een uitgestorven Letterenbibliotheek opvrijdagmiddag zit Martijn (28) student Algemene Letteren in hetzonnetje te studeren. Verrast kijkt hij op. "Erotiek is nietgrijpbaar. Het zit in zoveel dingen. Erotiek maakt het dagelijksleven spannend. Ik heb het idee dat ik de hele dag geconfronteerdword met erotiek. Dat kan zijn de manier waarop iemand kijkt, of demanier waarop iemand iets uit zijn handen laat vallen. Het is eenblik wisselen, het kan een auto zijn, een nummer op de radio." Optelevisie zie je alleen maar erotische clichés, waar jegebruik van gaat maken. Martijn draait een krul in zijn langepaardenstaart. "In een vaste seksrelatie moet je namelijk op eengegeven moment spannende dingen gaan verzinnen om het een beetje opte leuken. Dus dan kom je met slagroom, olie, weet ik veel. Datzijn dan een soort hulpmiddelen en dat werkt wel", glimlachtMartijn.

Martijn heeft een tepelpiercing, maar heeft deze niet om ietsextra erotisch te creëren. "Dat vind ik een beetjeovertrokken. In bepaalde groepen zie je wel dat die piercings eenerotische implicatie hebben. Maar tegenwoordig zijn piercings tochveel meer een cultus geworden. Iedereen heeft een neusbel of eenring in zijn wenkbrauw. Dat doen ze dan niet zo zeer voor zichzelfmaar voor de ander. Het ligt er denk ik ook aan op welke plaats jeer een hebt. Als je hem door je eikel of je clitoris hebt dan zaler wel wat erotiek bij komen kijken." Martijn strijkt met zijn handover zijnrechter borst. "Maar deze piercing is gewoon van mij en ikzie het als een sieraad. Ik ga ook niet in de zomer in van dieT-shirtjes lopen dat andere mensen hem kunnen zien."

Gevraagd naar het toppunt van erotiek hoeft Martijn niet lang nate denken. Hij lacht: "Dit is één van de toppunten hoor:een avond lang oogcontact hebben en geen woord wisselen!"

Door Phaedra Werkhoven


Het Studium Generale programma 'Minnen met dezinnen' begint op woensdag 7 oktober.