Gif in grond minder gevaarlijk dan gedacht

Kinderen die zich met een schepje en een emmertje in de zandbakvermaken, krijgen per dag ongeveer eenvijfde gram zand binnen. Datkan gevaarlijk zijn, want in de grond kunnen giftige chemicalinzitten als het metaal lood en het bestrijdingsmiddel pcb. Vandaagpromoveert Agnes Oomen op haar onderzoek naar de opname van dezeschadelijke stoffen door het menselijk lichaam. Het blijkt dat onslichaam met name lood lang niet zo goed opneemt als we wel dachten."We hoeven niet heel Nederland af te graven", zegt Oomen met eenknipoog.

Maar haar grapje heeft wel degelijk een serieuze ondertoon. Doorde uitstoot van uitlaatgassen van autos die rijden op gelodebenzine, is in heel Nederland namelijk een klein beetje loodneergeslagen en in de bodem terecht gekomen. Langs snelwegen is dathet ergst. Met dierproeven is bepaald bij welke hoeveelhedengiftige stoffen in de grond echt schadelijk zijn. Dat zijn dezogeheten interventiewaarden. Als de concentratie lood in deachtertuin boven de interventiewaarde van 530 milligram per kilodroge grond komt, dan moet de tuin worden afgegraven.

Oomen ontdekte dat dierproeven eigenlijk helemaal niet zulkegoede voorspellingen opleveren. Met behulp van apparaten die hetmenselijke maag- en darmstelsel nabootsen, liet haar onderzoek ziendat lang niet al het lood dat een kind met een hap zandbinnenkrijgt, ook daadwerkelijk in het lichaam blijft. Een deel vanhet lood komt namelijk gewoon weer naar buiten. Nadat iemand eenvervuilde hap grond inslikt, moet in de maag eerst het lood en depcb's losgemaakt worden van het zand. Pas daarna kan het in de darmopgenomen worden. Het lichaam neemt alle pcb's die losgemaaktworden van het zand, makkelijk op. Van al het losgemaakte lood,neemt het lichaam echter maar een klein percentage op. Pcb's zijndus schadelijker dan lood, omdat een groter deel van de pcb's ookecht in het lichaam terecht komen.

Oomen: "De resultaten van mijn onderzoek suggereren dat deinterventiewaarden voor lood in sommige gevallen dus eigenlijk testreng zijn. De toegestane concentratie lood in grond zou hogermogen liggen dan men nu vindt. Maar voor een echte herziening vande interventiewaarden zal eerst meer onderzoek gedaan moetenworden."

De opname van giftige stoffen is ook afhankelijk van de toestandvan het lichaam. Oomen: "Voor de giftigheid van vervuilde grondmaakt het uit of iemand net heeft gegeten. Lood wordt het besteopgenomen door het lichaam als iemand een tijdlang niet heeftgegeten. De samenstelling van het maagsap bevordert in die toestandde opname van lood door het lichaam. Pcbs worden juist beteropgenomen als het kind net wel heeft gegeten."

Rinze Benedictus