'Hé, hé, ho, ho. Onderwijs verneuk je zo'

Enkele duizenden studenten in touw tegen plannen Nijs

Maarten van den Haak

Terwijl de Dam volstroomt, brengt een muzikaal trio de Nijsrap van Mc hank ten gehore: 'Yo staatssecretaris, zeg dat het niet waar is. Mijn studie kost straks meer dan jouw bruto jaarsalaris'. In dit nummer worden de standpunten van de staatssecretaris nog eens onder de loep genomen en resoluut voor onnozel verklaard. Zonder meer een warm onthaal op een mistroostige middag.

Voordat de menigte compleet verkleumd is, begint studentenleider Floris van Eijk van de Landelijke Studenten Vakbond (LSVb) zijn toespraak. Dat Nijs niet goed wijs is, wordt nog een keer benadrukt. De studentenmassa blijkt onder de indruk, want na elke ferme uitspraak ontstaat een luid gejoel. Een studente raakt zo in vervoering dat zij op zeer beeldende wijze haar gevoelens weet weer te geven. Het koude miezerige weer kan haar er niet van weerhouden zich van haar kleding te ontdoen. De boodschap dat Nijs het onderwijs uitkleedt, is iedereen duidelijk.

Na de laatste spreker vertrekt de stoet voor een tocht door de Amsterdamse binnenstad. Zingend en schreeuwend gaan de studenten op weg. Kruispunten worden lam gelegd terwijl de hossende demonstranten zich door het verkeer banen. De Amsterdamse burgerij oogt sympathiek en steekt zelfs zo nu en dan een duim omhoog. In spreekkoren wordt staatssecretaris Nijs alles behalve de hemel in geprezen en moet het kabinet Balkenende het ontgelden. Wie de leuzen goed verstaat kan er niet omheen dat de apocalyps van JP's tweede kabinet nabij is. Met een mobilofoon zorgt een student er voor dat de menigte niet stil valt. Hij test zijn rijmkunst, maar door gebrek aan creativiteit wordt 'Hé, hé, ho, ho. Onderwijs verneuk je zo' al snel tot favoriet verklaard. De leus wordt keer op keer weer trouw herhaald.

"Ik ben het niet met alle leuzen eens hoor. Eigenlijk ben ik hier meer uit eigenbelang", vertelt de Utrechtse student Charlotte van Arragon (18). "Op het moment studeer ik biomedische wetenschappen omdat ik ben uitgeloot voor geneeskunde. Volgend jaar loot ik weer mee, maar ik zou toch graag mijn huidige studie willen afronden. Als de maatregelen van Nijs worden doorgevoerd, kan dat niet meer. Ik ga echt niet voor twee studies betalen. Natuurlijk ben ik het met de andere plannen ook niet eens en zie ik demonstreren tegen het HOOP als een soort van plicht. Het gaat immers om onze toekomst. Daarom valt het me nogal tegen dat het op de universiteit niet echt leeft. Veel studiegenoten reageerden nogal laconiek. Zo van 'ja ja, zal wel'. Maar ik vind het toch echt wel de moeite waard."

Elite-onderwijs

Studenten die zich voor het startsignaal van twee uur hebben verslapen, lijken alsnog te zijn aangehaakt. De op de Dam nog dunnetjes aandoende groep is inmiddels uitgegroeid tot een dikke lange sliert die enkele honderden meters straat compleet in beslag neemt. Studente Annemieke Adema (21) van de Vrije Universiteit probeert zich in het rumoer verstaanbaar te maken. Ze is zeer ontevreden over de plannen van de staatssecretaris: "Ik ben blij dat toch nog zoveel studenten de moeite hebben genomen om aan deze actie deel te nemen, hoewel de overheid haar plannen zo slecht heeft aangekondigd . We moeten hier in geloven en ons laten gelden. Dit is onze laatste kans om aan de politiek duidelijk te maken de plannen onze toekomst betreffen en dat we het niet eens zijn met die ideeën. Na dit protest is het aan de studentenorganisaties."

Inmiddels hebben drie bierdrinkende Amsterdamse jongeren de groep geïnfiltreerd. Een poging van de jongenlui het gezang te ontregelen, eindigt in een teleurstelling. Wanneer zij door krijgen dat de studenten zich niet van de wijs laten brengen, taaien zij snel af. De VU-studente vervolgt haar verhaal. Over selectie aan de poort en het verhogen van het collegegeld is zij duidelijk van mening dat de visie van Nijs te kort schiet. "Door het collegegeld te verhogen naar 5000 euro creëer je een soort van elite-onderwijs. Alleen maar scholieren met een rijke papa of mama komen dan nog in aanmerking om te studeren. Dat zou niet moeten mogen. De plannen voor selectie aan de poort snap ik ook niet. Wat is straks nog de waarde van een vwo-diploma. Pas dan het middelbaar onderwijs aan zodat scholieren een gemotiveerde studiekeuze kunnen maken."

Op het moment hanteren enkele universiteiten een bindend studieadvies. Daarmee selecteert de opleiding tijdens het studieproces alsnog tussen goede en slechte studenten. "Wat voor toegevoegde waarde heeft 'selectie aan de poort' dan nog, behalve dan dat het alleen maar meer mensen uitsluit. Ik vind dat iedereen de kans moet krijgen om te studeren. En als ze in hun tweede of derde jaar alsnog uitvallen dan is dat geen schande of weggegooid geld. Dat heeft dan bijgedragen aan de vorming van die student. De regering zou eens af moeten stappen van de vooropgestelde eis dat elk kwalitatief aspect van het onderwijs meetbaar moet zijn. Deze bezuinigingen en maatregelingen gaan ten koste van het onderwijs, en uiteindelijk van het land."

Naar de knoppen

De gevolgen van de verschraling van het onderwijs aanschouwt LSVb-voorzitter Floris van Eijk met lede ogen: "Door alle bezuinigingen wordt het onderwijs steeds grootschaliger. Tegenwoordig duurt het al weken voordat je binnen een universiteit een studiebegeleider hebt gevonden. Het is maar een klein voorbeeld maar door deze bezuinigingen wordt het Nederlandse onderwijs van binnenuit naar de knoppen geholpen. Juist daarom zijn de bezuinigingen funester dan het HOOP. Daar gaat het eigenlijk voornamelijk om toegankelijkheid van het onderwijs of ongelijkheid in de mogelijkheden daarvan. En dan zegt de regering een kenniseconomie te willen nastreven, maar zolang daar geen geld voor wordt vrijgemaakt, is dat natuurlijk onmogelijk."

Met deze demonstratie hoopt de LSVb een duidelijk signaal af te geven aan die regering. "Wij hebben nog tot het kamerdebat op 5 april om de Haagse politiek ervan te overtuigen dat deze plannen desastreuze gevolgen hebben op de gelijkheid, toegankelijkheid en kwaliteit van het Nederlandse onderwijs. We gaan de komende dagen hard lobbyen. Hopelijk kunnen we de Kamer ervan overtuigen dat deze plannen echt geen doorgang mogen vinden."

Tot slot gaat voorzitter Van Eijk nog een keer het podium op om de studenten voor hun inzet te bedanken. De demonstranten ogen moegestreden en de spreekkoren zijn uitgedoofd. Een groot aantal heeft blijkbaar ondertussen de tram naar huis genomen. Terwijl een bandje nog wat klassiekers speelt, verjaagt als klap op de vuurpijl een denderende hagelbui de laatste studenten.

Debat

Vanavond, donderdag 1 april is , vanaf half negen in poppodium De Melkweg een groot onderwijsdebat met de titel: 'Hoop dat dit een grap is'. Vlak voor het kamerdebat over het HOOP 2004 zullen politici van verschillende partijen in een inhoudelijk debat met studenten hun partijstandpunt verwoorden en verdedigen.