'In het Chinees zeg je niet gewoon ja of nee. Dat is onbeleefd.'

Hanneke Slotboom

De eerste verrassing tijdens een bezoek aan een van de tien bijeenkomsten van de cursus 'Chinees niveau 1' is de docente: lange blonde Jacquelien Langenberg zou je eerder verwachten bij een cursus Zweeds. Zij geeft de cursus nu voor de tweede keer. De laatste tijd neemt de belangstelling voor China explosief toe, vertelt ze. "Toen ik in 2003 in Leiden begon met de studie Chinese Taal en Cultuur, waren er zo'n dertig eerstejaars. Inmiddels zijn dat er 140". Ook heeft zij gemerkt dat er bijvoorbeeld vanuit scholen en bedrijven inmiddels veel vraag is naar Chinese lessen.

Haar eigen belangstelling voor China ontstond toen zij zeven jaar geleden voor een eerdere opleiding een jaar doorbracht in Hong Kong. "Dat beviel heel goed, ik was zelfs op slag verliefd. Dat gebeurt vaker bij mensen die het land bezoeken; er is zelfs een uitdrukking voor: 'bitten by the China bug'. Ik raakte heel gemotiveerd om de taal te gaan leren omdat ik vooral die karakters zo mooi vond, maar ook uit frustratie. Ik wilde me graag verstaanbaar kunnen maken".

De liefde voor China leidde tot een duizelingwekkende reeks activiteiten in en met betrekking tot dat land. Zo werkte Jacquelien als tolk, zette ze een bedrijf op voor projecten voor kinderen uit achtergestelde gezinnen, werkte ze voor de Kamer van Koophandel en startte ze een project voor gehandicapte weeskinderen. En naast al die bezigheden maakte ze zich de taal zo eigen dat ze, eenmaal in het land, in het Chinees denkt en droomt.

"Het zijn twee gescheiden dingen die je moet leren: de karakters en de gesproken taal. Chinees is een toontaal. Een bepaalde klank kan verschillende betekenissen hebben, afhankelijk van de toonhoogtes waarop het wordt uitgesproken. Maar als je veel zelfdiscipline hebt, is het goed te doen. Ik maakte in het begin kleine kaartjes, met op de ene kant het karakter en op de andere de uitspraak en betekenis. En dan net zo lang oefenen tot ik ze allemaal kende".

"Iedereen is bang en onwennig met die tonen, maar je moet het gewoon lekker hardop oefenen, door te doen en fouten te maken, leer je het", houdt zij de aanwezige cursisten op donderdag dan ook aan het begin van de les voor. Dapper proberen ze de lessen in praktijk te brengen. Een voor een geven de cursisten antwoord op haar vragen, die betrekking hebben op de samenstelling van het gezin waar ze uit komen. "Ik vroeg eigenlijk alleen of je een oudere of een jongere broer had, maar fantastisch dat je ze nu allemaal hebt opgenoemd", reageert Jacquelien enthousiast op het antwoord van een van haar pupillen. "Nee, je kunt in het Chinees niet gewoon ja of nee zeggen, dat is heel onbeleefd. Je moet altijd zo veel mogelijk van de vraag herhalen", legt ze een ander uit. "En het kan wel degelijk zin hebben om te vragen of iemand broers of zussen heeft. De één-kind-politiek geldt niet voor iedereen, en er zijn genoeg mensen die voor de invoering daarvan zijn geboren."

Na een uur te hebben geluisterd naar haar hoorbaar soepele uitspraak en de vastberaden pogingen van haar leerlingen, komen we tot een tweede verrassende constatering. Want eigenlijk is het niet voor te stellen dat iemand niet gefascineerd zou raken door die wonderlijke klanken en prachtige karakters. Chinees, wie zou het in hemelsnaam niet willen leren?

Deze zomer organiseert het James Boswell Instituut intensieve kennismakingscursussen Chinees. Meer info: www.jbi.uu.nl

Koen Bonenkamp (19) eerstejaars Cognitieve Kunstmatige Intelligentie

'Het is niet meer allemaal Chinees voor me'

"Ik ben al een tijdje geïnteresseerd in China, ik heb zelfs overwogen om Chinees te gaan studeren. Dat heb ik uiteindelijk niet gedaan, maar het leek me gewoon leuk om een woordje Chinees te kunnen spreken. Voor mijn studie wil ik zeker een half jaar of een jaar naar China. De cursus vind ik heel leuk, het gaat lekker snel. Ik had het niet verwacht, maar na vijf weken kan ik toch al iets verstaan. Het is niet meer allemaal Chinees voor me, om het zo maar te zeggen. Ik begin dat klanksysteem te herkennen en een Chinees kan me waarschijnlijk niet verstaan, maar Jacquelien soms wel. Maar ik begrijp ook wel dat je veel meer moet doen als je echt iets met die taal wilt. Ik wil het goed genoeg beheersen om een eenvoudig krantje te kunnen lezen, of een beetje een conversatie te kunnen voeren."

Mieke Smetsers (21) tweedejaars Commerciële Economie aan de Fontys Economische Hogeschool Tilburg

'In het vliegtuig terug naar huis had ik al heimwee'

"Ik kom iedere week vanuit Den Bosch naar Utrecht voor deze les. Die drie kwartier reistijd heb ik er graag voor over. Dit jaar ben ik voor mijn studie naar China gegaan. Dat land is zo belangrijk op economisch gebied, je kunt het niet eens meer een opkomend land noemen. Ik zou vijf maanden gaan, maar ik moest om privé-redenen na een maand al terug. In het vliegtuig terug had ik al heimwee. De mensen zijn zo aardig en behulpzaam, heel anders dan hier. Ik kwam tot rust toen ik er was, ik voelde me direct thuis. In Nederland ben ik snel op zoek gegaan naar een goede cursus. Die is nog niet makkelijk te vinden, maar deze is geweldig qua niveau en prijs. Ik had van tevoren ook al wat lessen gehad, maar ik wilde het graag bijhouden en weer nieuwe dingen bijleren. Ik heb nu even geen geld, maar ik wil zo snel mogelijk terug naar China."

Roelof van Dijk (18), eerstejaars Wiskunde en Natuurkunde

'Het zijn de leukste uren van de week'

"Het was al heel lang een droom van mij om Chinees te leren. Waarom? Die belangstelling voor dat land zit in mijn familie. Mijn moeder doet aan Tai Chi en mijn grootvader is een specialist in Chinese Kunst. Zelf heb ik twee Chinese sporten beoefend: de vechtkunst Wing Chun en Dragonboat, wat een speciaal soort roeien is. Ik heb een aantal Chinese vrienden en ik ga proberen om aan een uitwisselingsprogramma met China mee te doen. De lessen vind ik geweldig, het zijn de leukste uren van de week. Ik vind ook dat de docente het heel goed doet. We zijn direct begonnen met het leren van woordjes en zinnen en met cd's kun je het verstaan en het spreken oefenen. Ik probeer er naast de lessen zo'n vijf uur per week aan te besteden. Ik kan het iedereen aanraden voor die 45 euro!"

Rozemarijn van Pagée (22), tweedejaars Pedagogiek

'We gaan mijn zwager aanmoedigen in Beijing'

"Ik ga deze zomer met mijn schoonfamilie een maand naar China. Mijn zwager, Orca-roeier Sjoerd Hamburger, doet mee aan de Olympische Spelen. We gaan hem natuurlijk aanmoedigen en daarna gaan we nog rondtrekken. Ik wilde iets te weten komen over de cultuur en de taal leren kennen. Het is niet mijn ambitie hele gesprekken te voeren in het Chinees, maar ik wilde wel een aantal basisdingen weten. Talen leren vind ik sowieso leuk, maar tot nu toe waren dat alleen Europese talen. Chinees vind ik veel leuker dan ik had verwacht. Het is heel apart, dat systeem met die vijf tonen; het is soms net zangles. Er zit zo veel gevoel in die taal, er zijn zo veel klanken. En het is ook leuk dat je al zo snel leert dingen te zeggen. Ik zit er echt over te denken om met Chinees door te gaan als ik terug ben uit China."