HIFI op zoek naar water

Met de ruimtetelescoop Herschel wordt volgend jaar ook de in Utrecht gebouwde Heterodyne Instrument for the Far Infrared gelanceerd. Op anderhalf miljoen kilometer van de aarde gaat HIFI speuren naar water.

Water speelt een sleutelrol bij het ontstaan van sterren en planeten. Vandaar dat astronomen graag willen weten waar zich in het heelal water bevindt. De infrarode straling die watermoleculen uitzenden, valt echter door de storende invloed van het vocht in de dampkring op aarde niet goed waar te nemen. Zelfs de op vijf kilometer hoogte te bouwen telescoop in de gortdroge Chileense Atacama-woestijn schiet voor dat doel tekort. Vandaar dat de afgelopen tijd in het laboratorium van de Stichting Ruimteonderzoek Nederland (SRON) in De Uithof de HIFI is ontwikkeld.

Met ontwikkelkosten van rond 200 miljoen euro is de HIFI het kostbaarste ruimtevaartproject dat ooit onder Nederlandse leiding is gebouwd. De Nederlandse bijdrage aan het project, waarin instituten uit elf landen participeren bedraagt zestig miljoen euro. Een groot probleem was het feit dat de straling waarnaar HIFI gaat 'kijken' een zo hoge frequentie heeft (van meerdere tetrahertz) dat er geen elektronica bestaat die dat signaal kan verwerken. Uniek aan de telescoop is dat er apparatuur is ingebouwd die het binnenkomende signaal kunstmatig in frequentie verlaagt, met behoud van alle informatie.

HIFI, dat aanstaande dinsdag in Space Expo Noordwijk wordt gepresenteerd, komt niet zoals veel andere satellieten in een baan om de aarde te draaien. Om een stabiele temperatuur en daarmee een optimale ontvangst van de infrarood straling te garanderen, krijgt de Herschel-satelliet een baan om de zon met exact de zelfde omlooptijd als de aarde.