'Hij is net kapot gegaan. Ik zweer het'

Tijdens de wintermaanden is het vroeg donker en laatlicht. Maar voor veel mensen die op de fiets naar het werk of naarcollege gaan is dat nog geen reden om het licht op hun fiets telaten repareren. De Utrechtse politie houdt in het kader van delandelijke actie 'Fiets opvallend, fiets verlicht' diversecontrole's langs de fietsroutes. Een reportage.

Het is zeven uur in de morgen, donker en het heeft die nacht eenbeetje gesneeuwd. Een busje met daarin vijf politie-agenten van hetdistrict Tolsteeg gaat door de verlaten straten richting Lunetten."We gaan op het fietspad vanuit Houten bij het station staan", zegtbrigadier T. Jansen. Daar aangekomen is het politiebusjeonvindbaar. Even later komt Jansen uit de duisternis aangelopen."We staan hier achter, daar ligt een grote scholengemeenschap",zegt de brigadier terwijl hij wijst naar een contour van een gebouwdat zich aftekent tegen de lucht. "Op dit tijdstip fietsen descholieren naar school. Die gaan we controleren."

Even later blijkt dat verderop het fietspad al een controle aande gang is. "Deze controles vallen onder de landelijke actie vanVeilig Verkeer Nederland, maar worden per districtgecoördineerd. Onze collega's die verderop het fietspad staanzijn van het district Lekstroom. Daardoor wisten wij niet dat zijdaar vandaag gingen staan. We gaan geen mensen tweemaal ophetzelfde fietspad bekeuren."

Inpakken en wegwezen want de tijd dringt: over minder dan tweeuur wordt het licht. "Laten we naar de Weg tot de Wetenschap gaan",stel ik zelf voor. De agenten kijken me wat bevreemd aan en keurenhet voorstel af. "We gaan geen razzia houden en alle studentenpakken. Dat gaat te ver." Het wordt de Koningsweg die van Bunniknaar Utrecht loopt, maar ook fietsers vanuit Houten en Amelisweerdkomen langs deze plaats. Het busje wordt de berm ingereden vlakvoor het viaduct over de A27.

Iedereen neemt een plaats in, de bonnenboekjes worden getrokkenen het controleren kan beginnen. Er komen vooral scholieren langsdie in grote groepen luidruchtig langsfietsen. Af en toe fietst ereen fietser alleen tussen. Even later is het raak. Een jongemanzonder voorlicht wordt aangehouden door brigadier T. Stokkel diezijn hand opsteekt. "Kunt u zich legetimeren", vraagt de politiemanstreng. De jongen haalt gelaten zijn ov-jaarkaart uit zijn jaszak.Naam, adres en geboortedatum worden overgeschreven op de bekeuring."Hoe komt het dat u geen licht op uw fietsheeft?" vraagt Stokkel."Ik was al van plan om 'm te laten maken", antwoordt degeneeskundestudent die zijn naam liever niet in de krant wil."Helaas ben ik nu gepakt, dit is toch een stuk duurder dan eennieuw lampje." Een voor- of achterlicht dat niet werkt kost dertiggulden. Helemaal onverlicht rondfietsen levert een bekeuring vanvijftig gulden op. Na een praatje over de gevaren van 'fietsenzonder licht' mag de jongen weg. "U krijgt een acceptgiro vandertig gulden thuisgestuurd."

Pakkans

Veilig Verkeer Nederland vindt dit soort acties belangrijk omdatuit onderzoek is gebleken dat veel fietsers geen verlichtinghebben. Bijna de helft van alle fietsers voert niet meer dewettelijk voorgeschreven verlichting en reflectie. Van de fietsersboven de twaalf jaar zegt 60% wel eens in het donker zonder lichtte fietsen. "Veel mensen zien verlichting als iets vrijblijvendsmaar het is wél verplicht", zegt Frederique Hermie,woordvoerster van Veilig Verkeer Nederland. "We krijgen hier genoegbrieven binnen van boze automobilisten. Het is gewoon gevaarlijk omte fietsen zonder licht."

Uit cijfermateriaal van het Centraal Bureau voor de Statistiekblijkt dat in 1997 in het Nederlandse verkeer 242 fietsers om hetleven kwamen. Daarvan waren er 56 in het donker onderweg. De meesteslachtoffers vallen omdat ze in botsing komen met een auto. Hermie:"Het is al donker, meestal fietsen mensen met donkere kleding aan:je schrikt je rot in de auto."

Wat is eigenlijk goede verlichting? "Het ruiterlicht, die rodelampjes op de arm zijn formeel niet toegestaan", vertelt brigadierJansen. "Maar" vervolgt de politieman, "het gaat niet om de wet,het gaat om de strekking. Fietsers moeten zichtbaar zijn en aan huneigen veiligheid denken." De fietsverlichtingscontroles behorenniet tot de dagelijkse werkzaamheden van de politie. "Deze maandlaten we andere dingen liggen zoals snelheidscontroles", zegtJansen. "De pakkans moet vergroot worden: de fietsers moetenbeseffen dat ze het haasje kunnen zijn. Eigenlijk zouden we ditminstens één keer per week moeten doen."

"Een groot deel van de studenten rijdt rond zonder licht",vertelt Jansen. Vooral deze maand lopen ze het risico gesnapt teworden. We kunnen bijvoorbeeld volgende week aan de Oudegrachtstaan. Ik denk dat we dan blijven schrijven."

Bij de controle aan de Koningsweg hebben de meeste fietsers tochhun licht aan. Groepen fietsers komen voorbij, af en toe wordt eréén uitgeplukt. "Het gaat ons om de preventieve werkingdie hier vanuit gaat",vindt Stokkel. De fietsers beginnen in degaten te krijgen dat ze in de val lopen want af en toe zie je erééntje voor de controlepost afslaan of snel afstappen."Het is niet zo dat we geniepig na een bocht gaan staan waarniemand ons kan zien. Je dacht toch niet dat wij achter een dikkeboom gaan staan?", lacht brigadier Stokkel. "Normaal gesprokenhebben we wel een motoragent mee, dat ben ik dan, die achter mensenaangaat die proberen te ontsnappen. Vandaag was het te glad, dan gaje snel onderuit op een motor." Op het moment dat Stokkel ditvertelt springt één van zijn collega's in de bus en rijdtmet zwaailicht aan het fietspad op. "Ze blijven proberen om aan onste ontsnappen."

Roest

Annique Merkel wordt uit een groep vriendinnen geplukt. "Hij isnet kapot gegaan. Ik zweer het", roept de 16-jarige scholiere meteen angstige stem. Twee politiemannen van het controleteam staan omhaar heen. De draadjes bij haar voorwiel worden onderzocht. "Er zitgewoon roest op. Ik geloof niet dat 'ie het net nog deed", zegtStokkel. Met een aansteker wordt het uiteinde van de dynamobewerkt. "Draai nu eens aan je wiel?" De opluchting straalt vanAnnique's gezicht af als haar licht het plotseling doet. "Volgendekeer moet je er zelf voor zorgen dat het werkt", zegt éénvan de brigadiers en laat het meisje gaan. "We zijn natuurlijk geenfietsenmakers", vindt Stokkel. "Maar, ik heb zelf een dochter en ikweet hoe dat gaat. Ik weet dat die draadjes snel wordenkapotgetrokken."

Het begint nu langzaam maar zeker echt licht te worden. Erworden nog een paar fietsers aangehouden, waarvan de bekeuringenweer worden ingetrokken omdat het te licht is. Reden om te gaan.Deze controle heeft ongeveer vijftien bekeuringen opgeleverd. "Deoverheid verdient hier dus niets aan. Hier hebben vijf mensengewerkt, dan reken ik de administratie nog niet mee", verteltJansen. "Het gaat vooral om het praatje dat je erbij houdt, je moetook vertellen waarom. Ik sta daar niet voor m'n lol in de kou teschrijven."

Joke van der Glas

Illustratie: Joost van Waert (© U-blad)

Smoezen top-5

"Net deed mijn licht het nog..."

"Oh, ik wist niet dat 'ie het niet deed..."

"Hij is gisteren gemold..."

"Het trapt zo zwaar..."

"Dit is een fiets van een huisgenoot..."