Hoe geef je les aan leerlingen met verschillende culturele achtergronden en talen?

Hoe geef je les aan leerlingen met verschillende cultureleachtergronden en talen?

René van Dongen staat op het punt om af tereizen naar Trinidad. Hij gaat daar vier maanden lesgeven op deGirls High School. "Het is een hele goede school. Vergeleken metandere scholen in het Caribische gebied is het niveau hoog."René behoort tot de eerste lichting studenten van de'International Postgraduate Teacher Training Course'. Ditstudiejaar wordt deze opleiding voor het eerst gegeven door hetIVLOS, het interfacultair instituut voor onder meer delerarenopleidingen.

De studenten worden net als de reguliere cursisten opgeleid omles te geven op Nederlandse scholen in het voortgezet onderwijs.Het verschil met de gewone lerarenopleiding is dat er specialeaandacht is voor tweetalige scholen, waar Engels in de helft van delessen de voertaal is.

Daarnaast worden René en zijn medestudenten voorbereid omvoor de klas te staan op een Internationale School, waar kinderenvan allerlei nationaliteiten in de schoolbanken zitten. Deze vaakparticuliere scholen worden in de regel bevolkt door de zonen endochters van mensen die tijdelijk in Nederland wonen en werken.

Om kennis te maken met lesgeven aan kinderen met een andereculturele achtergrond reizen bijna alle studenten af naar hetbuitenland voor hun stage. René weet nog niet precies wat hemte wachten staat. "Ik zal veertig leerlingen in de klas hebben,maar ik verwacht niet dat ik ordeproblemen zal krijgen." Hij hooptmaar dat hij in de tropische hitte niet verplicht is een pak tedragen. Hij heeft deze stageplaats zelf geregeld. René kentter plekke mensen uit de tijd dat hij werkte voor een organisatiedie zich in het naburige Guyana bezighoudt metontwikkelingssamenwerking.

Vlekkeloos

"Ik ben erg blij dat hij naar Trinidad gaat", zegt Gerrit-JanKoopman, coördinator van de opleiding. Anderen gaan naarZweden, Groot-Brittannië en Noorwegen. Naast het lesgevenmoeten de studenten tijdens de stage ook een kort onderzoekuitvoeren. Koopman hoopt dat de Utrechtse internationalelerarenopleiding kan profiteren van de kennis en de contacten diezo worden opgedaan. Met het opleiden van leraren heeft het IVLOSwel ruime ervaring. Maar hoe geef je les aan leerlingen metverschillende culturele achtergronden en talen? Op dit gebied wilhet IVLOS meer expertise ontwikkelen.

Deze kennis is nodig, vindt Koopman. Het aantal tweetaligemiddelbarescholen groeit. "Toen we begonnen met de opleiding warener 11 à 14, nu zijn er zo'n 25 van deze scholen. Deverwachting is dat leerlingen die op een tweetalige school hebbengezeten beter zijn voorbereid op de moderne maatschappij waarinternationale contacten een belangrijke rol spelen", zegt Koopman.Dit jaar hebben alleen afgestudeerden van de studies biologie,Engels, geografie, scheikunde en natuurkunde zich op kunnen gevenvoor de International Postgraduate Teacher Training Course. Volgendstudiejaar komen economie en geschiedenis erbij.

Het tweetalige onderwijs vraagt niet alleen veel van deleerlingen maar ook van de leraar. Net als bij de gewoneIVLOS-studenten is er veel aandacht voor pedagogische endidactische vaardigheden. Maar dat is niet genoeg. Hij of zij moetvlekkeloos Engels spreken om het goede voorbeeld te geven.Daarnaast moet de leraar of lerares ook weten hoe een leerlingEngels leert. Wanneer en hoe moet je een leerling verbeteren diebijvoorbeeld tijdens aardrijkskunde inhoudelijk wel het goedeantwoord geeft, maar zijn zinnen niet goed formuleert? De studentenmoeten in een logboek bijhouden hoe ze zelf Engels leren en welkefouten ze maken. Op die manier kunnen de aspirantleraren aan dehand van eigen ervaringen leren hoe taalverwerving verloopt.

Het IVLOS stelt overigens een goede kennis van het Engels alsvoorwaarde voor toelating. "We bieden geen Engels aan tijdens deopleiding." Als studenten het willen, kunnen ze in de zomer voorhet begin van de cursus hun Engels bijspijkeren. "De opleiding ispittig. Wij verwachten dat de studenten een stap harder lopen dande anderen." Veel aandacht is er voor de verschillende culturen dieop een Internationale School in de schoolbanken terechtkomen. Dievormen een verrijking van het leven van een leerling, maar dieverscheidenheid kan ook wel eens problemen veroorzaken. Zo is voorsommige kinderen de verhuizing naar een ander land eencultuurshock, waardoor ze in de klas onrustig zijn. Deze kinderenzijn dan geen onhandelbare pubers, maar kinderen die moeite hebbenmet de overgang naar een vreemd land. Tijdens de opleiding leren destudenten hoe ze deze problemen kunnen herkennen en wellichtoplossen.

Orde

De studenten vinden het geen probleem om hard te werken. Ze zijnzeer gemotiveerd. Uit een korte vragenronde tijdens de lunch tussentwee colleges door blijkt dat de meesten op een InternationaleSchool, al dan niet in het buitenland, willen lesgeven. Het IVLOShad gehoopt dat meer studenten op een tweetalige Nederlandse schoolwillen werken.

Een stage op een Nederlandse school hebben de studenten er al opzitten. Het is niet iedereen goed bevallen. Beata Hitchcock, dieuit Polen komt,had af en toe moeite met de Nederlandse leerlingen.Ze luisteren slecht en zijn niet geïnteresseerd in de Engelseliteratuur waar zij zo van houdt. Liever besteedt ze haar tijd aande in haar ogen beter gemotiveerde leerlingen van eenInternationale School.

In Nieuwegein gaf ze les op een tweetalige vwo. De helft van delessen is in het Engels. Het gaat om de vakken aardrijkskunde,geschiedenis, biologie, scheikunde, natuurkunde en wiskunde.Kinderen die tweetalig onderwijs willen volgen, moeten daarvoorgeselecteerd worden. De leerlingen moeten niet alleen pienter maarook gemotiveerd zijn.

"Maar ze verschillen niet van de gewone leerlingen hoor",verzucht ze. Beata heeft een tijd in Engeland gewoond en vervolgensheeft ze in Leiden Engels gestudeerd. "In Nederland is de leraarvooral bezig om orde te houden." En daar heeft ze geen zin in. Eenandere student van de opleiding, Ivo Daems, kijkt vanachter zijnlunchbordje verbaasd op. "Ik heb stage gelopen in Ede. Het gingprima. Ik had geen kind aan die klas." Beata laat zich echter nietovertuigen. Ze kijkt uit naar de stage op een Internationale Schoolin Hilversum. "Ik heb al met mijn begeleider overlegd enafgesproken dat ik lessen over Engelse literatuur geef. Ik ga inmijn lessen Jane Eyre behandelen. Op deze school kan ik lesgevencombineren met mijn passie voor literatuur. In Nieuwegein moest ikhet hebben over het Engelse warenhuis Marks and Spencer." Ivo wilook liever op een Internationale School werken. "Het tweetaligeonderwijs stopt bij 4 vwo. In klas 5 en 6 gaan ze weer in hetNederlands verder, omdat het eindexamen in het Nederlands is."

René vindt dat de Internationale Scholen inhoudelijk eengrotere uitdaging bieden voor de leraar. Bijna al deze scholenhouden zich aan het eindexamenprogramma van het InternationalBaccalaureate (IB). Het IB biedt toegang tot vrijwel alleuniversiteiten in de wereld. "Het IB is anders dan wat we inNederland gewend zijn", vertelt hij enthousiast. "Leerlingen werkenaan multidisciplinaire projecten, ze gebruiken kennis vanverschillende schoolvakken."

Koopman maakt zich echter geen zorgen over het gebrek aanbelangstelling voor het Nederlandse tweetalige onderwijs. "Het isgeen enkel probleem als ze eerst een paar jaar op eenInternationale School lesgeven. Ze krijgen daar weer meerervaring." Hij verwacht dat ze op een gegeven moment vanzelf in hetNederlandse onderwijs terecht komen.

Michiel Slütter