Homowetenschapper Theo Sandfort naar prestigieuze universiteit in beschadigd New York: 'Je leeft constant in vijandig gebied'

Homowetenschapper Theo Sandfort naar prestigieuze universiteitin beschadigd New York: 'Je leeft constant in vijandig gebied'

Een dag voor de dramatische gebeurtenissen was hij nog laaiendenthousiast geweest over New York. "Het is zo'n intrigerende stad.'Daar zijn' geeft me zoveel energie. Het is een buitenkans om daarte gaan wonen." En over zijn appartement: "Kleiner dan we nuhebben, veel duurder, maar met een fantastisch uitzicht." Zijnspullen zitten inmiddels in de container, maar het was vorige weekonduidelijk of hij in staat zou zijn in oktober in zijn appartementte trekken.

Theo Sandfort vertrekt naar New York omdat hij een baanaangeboden heeft gekregen aan de prestigieuze ColumbiaUniversiteit. Een van de tien topuniversiteiten in Amerika. "Dat isdaar toch heel anders dan in Nederland. Hier zijn alleuniversiteiten een pot nat, ook al denken de studenten dat er groteverschillen zijn." Tijdens zijn sabbatical, vorig jaar, verbleefSandfort al drie maanden aan die Columbia Universiteit. Hijpubliceerde in een zeer toonaangevend tijdschrift en toen hijvertrok, kreeg men belangstelling voor hem. Vijf maanden laterkwamen de Amerikanen met een aanbod dat hij niet kon weigeren.

De Columbia Universiteit wilde zijn onderzoeksterrein blijkbaarerg graag in huis hebben. Hij gaat eigenlijk "exact hetzelfde" doenals hier. Veel onderzoek rond homoseksualiteit, gezondheid engender. "In Amerika is veel meer geld beschikbaar voor onderzoek.Als er in Nederland een keer geld is dan duurt het een tijdjevoordat er daarna weer geld is."

Bovendien moet je 'hier' veelzijdig zijn, vindt Sandfort. "Jemoet met het hele veld overweg kunnen. Daar is het mogelijk om jemeer op het onderzoek te focussen. Dat wordt een verademing. InNederland werd het steeds moeilijker geld te krijgen voorhomo-studies-onderzoek te financieren."

Werkgroep

Er zijn andere tijden geweest. In de jaren tachtig en beginjaren negentig was de overheid zich volgens Sandfort er heel ergvan bewust dat ze iets moest doen op het gebied vanhomoseksualiteit. De Utrechtse werkgroep homostudies kreeg daaromeen behoorlijke som geld gekregen van het ministerie van VWS. "Datonderzoek was altijd probleemgericht en met beperkte middelen, maartoch deed je dat want dan kon je in ieder geval iets doen. Zo deedde werkgroep bijvoorbeeld onderzoek naar de positie van lichamelijkgehandicapte homoseksuelen."

De in 1998 opgeheven werkgroep homostudies is volgens Sandforterg succesvol geweest in het doen van onderzoek en het binnenhalenvan geld. "Dat is steeds minder geworden omdat de overheid denktdat homoseksualiteit geen probleem meer is. Ook binnen deuniversiteit leeft die gedachte. Ik vind dat onzin. Waarom zou ereen probleem moeten zijn om interessant te zijn. Het is echt nietzo dat voor homoseksuelen alles verder hetzelfde is als voorhetero's."

Sandfort vraagt zich terugkijkend af of het wel zo verstandig isgeweest een aparte werkgroep homostudies op te richten."Homostudies heeft zichzelf heel erg apart gezet, daar is het grootmee geworden, maar tegelijkertijd gemarginaliseerd. Het wasmisschien slimmer geweest om op verschillende plaatsen in hetonderwijs te infiltreren."

Dilemma

De ambtenaren die de paarse homonota moesten schrijven wistenSandfort echter wel weer te vinden. "Die ambtenaren heb ik gegevenslaten zien waaruit bleek dat er veel psychiatrische stoornissenvoorkomen bij homoseksuelen. Wat daar precies de oorzaak van is,weten we niet maar het ligt voor de hand dat sociale factoren eenrol spelen. Ik denk dat veel homo's niet eens doorhebben hoe zezich aanpassen aan de heteroseksuele wereld. Je leeft constant invijandig gebied."

Zijn stokpaardjes heeft hij in Nederland nooit kunnen berijden.Hij had graag onderzoek naar de relationele ontwikkeling bijhomoseksuele mannen en vrouwen. "Lijkt dat op wat hetero'soverkomt?" Ook het onderwerp dat hij in zijn afscheidscollegebehandelde, fascineert hem. "Dat gaat over mannelijkheid,vrouwelijkheid en homoseksualiteit. De teneur is dat homo's gewoonmannen zijn zoals andere mannen en lesbische vrouwen zijn preciesals andere vrouwen. Ik denk dat dat veel ingewikkelder is. Wijhomoseksuele mannen zijn in de ogen van heteroseksuele mannen tochniet helemaal man. Dat heeft voor homoseksuelen ook consequentiesvoor hun zelfbeeld."

"Het dilemma van homostudies is dat het bijna alleen maar wordtgedaan door homoseksuele mannen en vrouwen. Heteroseksuelen zien dezin er meestal niet van in en je krijgt ze toch niet overtuigd.Vrouwenstudies hebben het ook veel moeilijker dan vijf jaargeleden, maar die zijn met meer en hebben meer invloed."

Met het vertrek van Sandfort verdwijnen dan ook de homostudiesuit Utrecht. Dat werk is helemaal aan zijn persoon gekoppeld." Ookverminderen zijn kansen op een bijzonder hoogleraarschap homostudiewaar een stichting zich momenteel voor inzet. "Ik zou daar zekervoor in aanmerking gekomen zijn, maar ik kan -denk ik- niet op tweeplaatsen tegelijk zijn."

In Amerika krijgt hij meer kansen, al vindt hij het vooruitzichtook spannend. "Ik heb het niet over dat kleine stukje Manhattan,maar ik ga natuurlijk wel naar een achterlijk land op het gebiedvan homoseksualiteit." In Nederland is meer vrijheid. Want alleenin sommige wijken in New York kun je rustig hand in hand met jevriend over straat kan lopen. "Maar", voegt Sandfort daar aan toe,"zo safe voel je je in Utrecht of Amsterdam ook niet als je datdoet."

Rechtzaak

Over de roerigste periode in zijn bestaan alsuniversiteitsmedewerker praat hij liever niet. Sandfort wordt nogaltijd emotioneel als hij herinnerd wordt aan de artikelen inPenthouse ruim vier jaar geleden, waarin hij beschuldigd werd tothet aanzetten tot seks met kinderen, en de doodsbedreigingen diedaar op volgden. De rechter stelde Sandfort in het gelijk enPenthouse moest een forse schadevergoeding betalen. Hij is deuniversiteit nog altijd dankbaar voor de steun die hij toenontving. "De universiteit is fantastisch voor mij geweest. Vanafhet begin zijn ze achter mij blijven staan, tot en met de laatsterechtszaak. Voordeel voor mij was dat de universiteit ookaangevallen werd. Maar ze hadden me ook mijn eigen boontjes kunnenlaten doppen. Ze hadden zich zelfs van me kunnen distantieren. Datis niet gebeurd en daar ben ik heel dankbaar voor. Mensen voor hetgerecht slepen en advocaten inhuren, dat kost kapitalen. Alleen hadik dat nooit gekund. Mensen kunnen in Nederland van alles over jeroepen. Dan kun je naar de rechter stappen. Maar ook al win je. Jewint nooit echt. Je lijdt altijd schade."

Verder kijkt hij terug op een prettige tijd in Utrecht. "Ik hebheel veel mogelijkheden gehad om mezelf wetenschappelijk teontplooien. Maar Columbia is het betere van twee goeden. Ik ga echtniet weg omdat het hier waardeloos is."

Jurgen Swart