HOV: ja of nee?

Een van de vele gesneuvelde plannen voor Hoogwaardig OpenbaarVervoer was het idee van een sneltram door de Nobelstraat

Bijna veertig jaar Uithof en nog altijd geenfatsoenlijke openbaar-vervoerverbinding. Laat staan HoogwaardigOpenbaar Vervoer. Het ene alternatief na het andere wordtgelanceerd, weggestemd en vervolgens heroverwogen. De verstokteautomobilist kiest intussen eieren voor zijn geld: liever een halfuur in de file dan een kwartier in bus 12.

'Als jullie zorgen dat die busbak er komt, dan breken wij hemnet zo hard weer af', schuimbekte Henk Westbroek, fractievoorzittervan Leefbaar Utrecht, begin deze maand in de raadszaal tegenverkeerswethouder H. Kernkamp. 'Want dat is democratie, hoe jammerjullie dat misschien ook vinden!' Westbroek liep alvast vooruit opde volgende gemeenteraadsverkiezingen, waarbij hij 23 zetels hooptte verwerven, zo liet hij zijn mederaadsleden weten, genoeg om debesluiten van het huidige college compromisloos te torpederen.Leefbaar Utrecht is notoir tegenstander van een bovengrondse tramof 'busbak' door de binnenstad. De partij boekte een spectaculaireverkiezingsoverwinning in maart van dit jaar. Het nieuwestadsbestuur kon deze 'stem van het volk' moeilijk negeren. Dekeuze van het vorige college voor een vrije busbaan door debinnenstad naar de Uithof werd bijgesteld. De opzet is nu dat dealternatieve route, een vrije busbaan 'om de zuid' - zeg maar dehuidige lijn 12 - eerst wordt aangelegd. Afhankelijk van de'vervoersprestatie' van deze route wordt besloten hoe de route doorde binnenstad er uit zal komen te zien. Zo mogelijk wordt die routein 'versoberde' vorm uitgevoerd.

Maar wat is 'versobering'? In de vakantieperiode verschenen inde lokale pers allerlei interpretaties van dit begrip. Volgenssommige raadsleden kon het betekenen dat er vergeleken met dehuidige situatie waarschijnlijk niet veel zou veranderen: niksvrije busbaan dus, niks HOV; en hoe zat het in dat geval met dereeds toegekende subsidie van het Rijk? Verwarring alom, en toenook nog bekend werd dat wethouder Kernkamp in de vakantie op eigenhoutje een duur adviesbureau had ingeschakeld om een 'GrandCompromis' voor te bereiden, was er herrie in de tent. Westbroekbeschuldigde de wethouder van achterkamertjespolitiek. 'Busbaan oplosseschroeven' meldde het UN. Uiteindelijk werd de soep wat minderheet gegeten, maar er diende heel wat rechtgezet en verduidelijktte worden tijdens het HOV-debat op 3 september. 'Tracé niet oplosse schroeven' meldde het UN de dag daarop dan ook keurig.

Ontsluiting

Ondertussen blijft veel onduidelijk. Zeker is nu dat de route'om de zuid' er komt. Deze zou in februari/maart volgend jaar almoeten gaan rijden. Maar van een HOV-verbinding zal dan zeker noggeen sprake zijn, weet Ruut van Rossen, die voor de universiteitdeelneemt in het HOV-overleg. "Het enige wat we weten is dat er daneen bus zal rijden tot het nieuwe Wilhelmina Kinderziekenhuis, tennoorden van het AZU. Maar dat er dan een volledig geoutilleerdeHOV-lijn zal zijn, is een illusie." Hoe de route om de zuid precieszal gaan lopen is ook nog niet bekend. Momenteel wordt gewerkt aaneen vrije busbaan naast de spoorlijn, tussen het stationsplein ende Bleekstraat. Hierna zal de bus voorlopig linksaf over deCatharijnesingel en het knelpunt Ledig Erf geleid moeten worden.Een alternatief is bij de Bleekstraat rechtsaf te slaan, onder despoorlijn door en dan via de Albatrosstraat weer terug naar deroute van lijn 12.

Inmiddels worden nu al zo'n dertig jaar plannen ontwikkeld vooreen fatsoenlijke openbaar vervoerverbinding naar De Uithof. Deellende begon natuurlijk met het plannen van De Uithof op de plekwaar deze nu is: in een van elke infrastructuur verstoken polder,enige kilometers buiten de stad. De bouw startte in 1961. Er werdeen nieuwe weg aangelegd, die 'Weg tot de Wetenschap' werd gedoopt.Toen in 1969 Trans II werd geopend (het huidige Van Unnikgebouw)reed er twee keer per uur een bus naar De Uithof, de nieuwe lijn12. Nieuwe, nog aan te leggen snelwegen, de huidige A27 en de A28,zouden voor een goede ontsluiting zorgen. Over openbaar vervoermaakten de ontwerpers zich verder niet druk.

Inmiddels zijn we zo'n dertig jaar verder. De A-27 en de A-28zijn al lang gerealiseerd en lopen al weer vol, het grootste deelvan de universiteit, maar ook het Academisch Ziekenhuis en deHogeschool van Utrecht zijn inmiddels in de Uithof neergestreken.En nog altijd rijdt bus 12 over de Weg tot de Wetenschap. Weliswaarin hogere frequenties en met nieuwe gelede bussen met lage instapen minder stoelen - zodat de bussen nog sneller nog voller geproptkunnen worden -, maar met hoogwaardig openbaar vervoer heeft datnatuurlijk weinig te maken. Het is dus hard nodig dat dieHOV-verbinding er komt, ook uit oogpunt van het ruimtelijkvervoersbeleid, dat de mensen immers uit de auto probeert telokken. Die mensen staan nu echter liever een half uur in de filedan een kwartier in bus 12.

Flipperkastbeleid

Dertig jaar gebakkelei over een openbaar vervoerverbinding, datduidt op weinig daadkracht van de verantwoordelijke instanties.Toch zijn er in die jaren door diverse colleges wel degelijkbesluiten genomen, die vervolgens echter door andere colleges weereven voortvarend werden herroepen, omgebogen of vernietigd (hov).Die periode overziend krijgen we de indruk van eenflipperkastbeleid.

In 1975 werd besloten om de sneltram Utrecht-Nieuwegein aan teleggen (de SUN-lijn!). Een spoorlijn bleek te duur. Dit betekendeautomatisch dat in de discussies rond de Uithof- verbindingvoortaan ook alleen maar over een (doorgetrokken) sneltram werdgesproken. In 1978 besloot het gemeentebestuur echter af te zienvan een sneltram door de binnenstad vanwege de vele nadelen. In1990 draaide de gemeente dat besluit weer terug, toen in het kadervan de Vierde Nota voor de Ruimtelijke Ordening geld beschikbaarkwam voor HOV-oplossingen. Verschillende opties werden bestudeerd,waaronder een ondergrondse (te duur) en een route 'om de zuid'.Deze laatste werd echter afgewezen vanwege een te geringe'vervoerswaarde' in vergelijking met een route door de binnenstad.Anno nu wordt aan een route om de zuid echter weer prioriteitgegeven. Inmiddels wordt ook niet meer over een sneltram gerept,maar over een net van vrije busbanen, dat gemakkelijker engoedkoper in de exploitatie zou zijn. Maar of die 'busbak' er komtis nu dus hoogst twijfelachtig, althans voor de binnenstad. Devraag is nu wat er na de nog te voeren 'versoberingsdebatten' aanHOV overblijft. Vanaf de Berekuil wordt echter gewoon doorgewerktaan de busbak. Leefbaar Utrecht en de SP vinden dat een vreemdegang van zaken. Westbroek in de raad: "Waarom heeft een bus na deBerekuil wel een betonnen bak nodig van 40.000 gulden de meter enin de stad opeens niet meer ? Is die bus dan minder zwaar gewordenof zo?"

Halfslachtig

Zo wordt er verder gerommeld. Groen Links heeft al opgemerkt datop termijn Randstad Rail waarschijnlijk de beste oplossing biedt.Randstad Rail is een plan voor regionale spoorlijnen. Een spoorlijnis in tegenstelling tot een tramlijn gescheiden van het overigeverkeer. Daarmee zijn we weer terug bij het uitgangspunt van dertigjaar geleden. In die tussentijd is de discussie rond HOV vandaadwerkelijk Hoogwaardig Openbaar Vervoer afgegleden naarHalfslachtige Oplossingen Verzinnen. Waar dat toe leidt zien weironisch genoeg bij de huidige sneltram naar Nieuwegein. Snelheiden veiligheid laten zo veel te wensen over, dat alenige tijd eendiscussie gaande is om de tramlijn op minimaal tien punten tevoorzien van hele overwegbomen. Zo proberen we een tramlijn tochweer op te krikken tot een soort halve spoorlijn, maar wel opstraatniveau, en dwars door de bebouwde kom.

Kees Volkers

Kaartje: Joost van Waert (© U-blad)

In De Uithof komen twee HOV-lijnen samen: de route 'om de zuid'en die door de binnenstad. Deze lopen als de huidige lijnen 11 en12, met minder scherpe bochten. Volgens de huidige plannen komen ervier 'stations', die ook als halte voor het streekvervoer dienstzullen doen. Meer stops zou het HOV-karakter geweld aandoen. Voordoortrekking van de lijn naar het Wilhelmina Kinderziekenhuis moetde drafbaan van Diergeneeskunde worden verplaatst. De plannen zijnnog niet definitief.