'Ik heb wat met de Romantiek'

Zesde editie Internationale Studenten Pianoconcours van start

Janny Ruardy, fotografie Maarten Hartman

Twee jaar geleden deed de eenentwintigjarige Theo Zijderveld ook mee aan het pianoconcours. Toen waren zijn kansen niet groot. Het verplichte stuk van de moderne Franse componist Godard lag hem niet zo. En hij had te weinig geoefend. Deze keer bereidt hij zich beter voor: de student theologie en communicatie- en informatiewetenschap is al voor de zomervakantie begonnen met oefenen. Dit jaar is een etude van Chopin verplicht. Die moet zo snel gespeeld worden, dat Theo na het oefenen even moet uithijgen en z'n vingers moet ontspannen om verder te kunnen spelen. Maar hij houdt van Chopin, ook al is het stuk erg moeilijk. Met moderne componisten heeft hij minder. "Het vereist een hoog niveau om hun werk mooi te kunnen spelen, en dat hoge niveau heb ik niet."

Verder gaat hij een sonate van de Italiaanse componist Cimarosa spelen en 'Lieder ohne Wörter' van Mendelssohn. En dat allemaal in tien minuten. In die korte tijd moet hij in de voorronde de jury overtuigen van zijn kunnen.

Theo Zijderveld heeft dezelfde Roemeense pianolerares in Capelle aan de IJssel als de zusjes Ruby en Romy de Groot, die twee jaar geleden meededen. Theo komt al tien jaar bij de inmiddels 75 jaar oude Rosemarie Mastéro over de vloer. Ook nu hij in Utrecht woont, reist hij elke zaterdag trouw naar haar toe. Hij speelt sinds zijn elfde. Zijn ouders vonden dat hij een instrument moest spelen en hij koos voor de piano. Aan z'n juf moest hij wennen. De onstuimige en opvliegende dame vond z'n spel vaak 'afschuwelijk'. Nog steeds overigens. Toch heeft Theo haar in z'n hart gesloten. "Ze houdt van muziek en probeert mij het gevoel bij te brengen, dat muziek maken meer is dan noten spelen."

Oefenen heeft hij nooit erg gevonden. De drie kinderen uit het gezin Zijderveld moesten elke dag tussen vijf en half zes oefenen. Theo op de piano, z'n broer op viool en z'n zus op haar dwarsfluit. Van een familiecombo is het nooit gekomen.

Nu het concours nadert, probeert Theo elke dag een uur te spelen. Daarvoor fietst hij naar Parnassos, want op z'n kamer staat geen piano. Dat vindt ie wel jammer, want hij speelt graag. Wanneer hij ergens een piano ziet staan, kruipt hij er meteen achter om "lekker te improviseren". Dat heeft hij geleerd op de jazzschool in Rotterdam. Helaas moest hij daarmee stoppen, omdat het te duur werd.

Twee studies, actief bij Ichthus, de christelijke studentenvereniging, pianospelen. Theo combineert het allemaal moeiteloos. "Ik ga niet uit en deel mijn tijd zo efficiënt mogelijk in."

Dat de Nederlandse deelnemers nooit in de prijzen vallen op het concours, verbaast Theo niet. "De Russen en Oost-Europeanen stampen en hebben veel meer discipline. Twee jaar geleden ontmoette ik een Russische student die vijf uur per dag studeerde. Mijn lerares vindt ook dat wij Nederlanders te weinig gedisciplineerd zijn. We vinden het al snel voldoende." Theo doet ook niet mee om te winnen. Hij gaat voor het internationale sfeertje.

Na de middelbare school heeft Theo even het conservatorium overwogen, maar z'n muzikale kwaliteiten zijn niet goed genoeg. Met z'n intellectuele niveau is niets mis. Hij combineert zonder problemen twee studies. "Ik studeer graag en met de twee studies ben ik de komende drie jaar wel zoet. Volgend jaar ga ik een jaar in Straatsburg studeren." Hij weet nog niet of hij predikant wil worden; ook de wetenschap trekt. Hij doet de studie uit overtuiging en wil wel graag de "blijde boodschap" uitdragen. De komende weken houdt hij zich echter alleen bezig met tentamens en pianospelen. Ook al is hij nu al beter voorbereid dan de vorige keer, er moet nog veel verbeterd worden. Theo heeft er wel zin in. Van podiumvrees heeft hij geen last. Zijn pianolerares vindt dat hij het verplichte Chopinstuk het mooiste speelt, dus daar moet ie mee gaan scoren. "Het hangt bij mij van het moment af. De eerste noot is al bepalend. Als ik die goed aansla, zit het met de rest ook wel goed."

Voor Gregal Vissers is het de eerste keer dat hij aan het pianoconcours deelneemt. De negentienjarige tweedejaars natuurkundestudent heeft nooit eerder aan een dergelijk evenement meegedaan. Wel heeft hij ervaring om voor een zaal met mensen te spelen. Op het Gregorius in Utrecht, zijn middelbare school, werden vaak muziekavonden georganiseerd.

Gregal speelt al vanaf zijn tiende jaar piano. Tot hij ging studeren had hij privé-les. Al die jaren van dezelfde leraar. Het was voor hem verfrissend toen hij vorig jaar les ging nemen bij Jeroen van Veen, pianodocent bij Parnassos. Om te studeren hoeft hij niet ver weg. Gregal woont nog bij z'n ouders in Rijnsweerd, op steenworp afstand van De Uithof. Hij heeft altijd klassiek gespeeld. Niet van blad, want Gregal is een "dyslectische notenlezer". Volgens hem is uit het hoofd spelen beter: de stukken moeten vaak zo snel worden gespeeld, dat dat al lezend niet lukt.

Voor het concours heeft Gregal naast de verplichte Chopin van de voorrondes, ook voor het vrije gedeelte voor Chopin gekozen, en wel de eerste ballade. Maar Rachmaninov of Debussy had ook gekund. Waarom hij Chopin nou zo mooi vindt, weet de negentienjarige student niet. "Ik heb wat met de Romantiek, denk ik."

Gregal denkt verder te komen dan de voorrondes. Hij heeft daarom ook het verplichte stuk voor de halve finale al ingestudeerd. Een heel moeilijk werk van Simeon ten Holt, een hedendaagse Nederlandse componist. Ook zijn pianoleraar geeft hem kansen. Dat zijn pianoleraar in de jury van het concours zit, vindt Gregal geen voordeel. "Misschien is hij juist wel strenger."

Het is al eerder voorgekomen dat pianoleraren van deelnemers in de jury zaten. Bij Parnassos, een van de organisatoren van het concours, is tot nu toe echter nog nooit een klacht binnengekomen.

Ook Gregal heeft na het gymnasium even een carrière als concertpianist overwogen, maar hij denkt toch dat pianospelen als hobby leuker is, dan wanneer je het voor je werk moet doen.

De natuurkunde en dan vooral de sterrenkunde trekken hem meer. Wat hij precies met sterrenkunde wil gaan doen, laat ie in het midden. Hij weet wel dat zijn toekomst in de wetenschap zal liggen. Voor het eerst in z'n leven moet hij echt leren. "De studie natuurkunde is een zware studie. Van de negentig studenten die vorig jaar begonnen, zijn er 45 afgehaakt, omdat het programma te zwaar is."

Ondanks de studielast en de voorbereidingen voor het pianoconcours heeft Gregal nog tijd over voor twee andere hobby's: stijldansen en karate. Vanaf de middelbareschooltijd doet hij aan ballroom- en latindansen samen met een groep vrienden. Nu iedereen gaat studeren begint het groepje uiteen te vallen. Hij weet daarom nog niet hoe lang hij nog zal blijven dansen. In de tijd die hem daarna nog rest zit hij in de sportschool. Zijn ouders vonden zijn opvoeding niet compleet als hij naast muziek niet ook een sport deed. Hij koos voor karate en dat doet hij nu al zo'n dertien jaar. Inmiddels heeft hij de zwarte band.

Voor het pianoconcours moet hij nog wel het nodige doen. De stukken kunnen beter, vooral het stuk van Ten Holt. Nerveus voor de voorrondes is hij niet. Als Gregal eenmaal speelt, vergeet hij de omgeving. Z'n ouders zitten in elk geval in het publiek. Of z'n jaargenoten komen, weet hij niet.

Zesde internationale pianoconcours

Het zesde Internationale Studenten Pianoconcours wordt eens in de twee jaar georganiseerd door de Universiteit Utrecht en de stichting Utrechts Universiteitsfonds. Tijdens de voorrondes op 18 en 19 oktober strijden 19 studenten uit Nederland, Rusland, Duitsland, Slovenië, België, Verenigde Staten en Zuid-Korea in Parnassos om een plaats in de halve finale op 20 oktober. Uiteindelijk gaan drie virtuozen door naar de finale op 22 oktober waar ze met het Utrechtsch Studenten Concert onder leiding van Bas Pollard in het muziekcentrum Vredenburg voor de titel 'Beste Pianist' strijden. De winnaar krijgt 2500 euro.

De jury van het concours bestaat uit de pianisten Rian de Waal, Irene Russo, Fred Oldenburg en Jeroen van Veen. Voor de finale in Vredenburg zijn er geen kaarten meer verkrijgbaar. Voor meer informatie surf naar www.pianocompetition.uu.nl.