Krant geeft scheef beeld van wetenschap

De dagbladen geven een eenzijdig beeld van dewetenschap. Onderzoek wordt voorgesteld als probleemlozefeitenfabriek. De alfavakken blijven onderbelicht. En dejournalisten en voorlichters die hiervoor verantwoordelijk zijn,blijken zich van dit alles nauwelijks bewust.

Nieuws
Uitgave: Uitgave 11
Jaargang: Jaargang 31
on 04/11/1999

Dat schrijft sociologe Adriana Esmeijer in het proefschrift datzij afgelopen woensdag bij de VU verdedigde. De onderzoekster,tegenwoordig hoofd voorlichting bij de Erasmus UniversiteitRotterdam, heeft ook pittige kritiek op collegavoorlichters.

Esmeijer onderzocht allereerst waarom het alfa-onderzoek er inwetenschapskaternen van dagbladen bekaaid vanaf komt. Dat komtvooral door persoonlijke interesses en journalistieke tradities,aldus Esmeijer. Zo blijken wetenschapsjournalisten zwaar te leunenop bladen als Science en Nature, die vrijwel alleen overbètawetenschap gaan. Ook uit persberichten van universiteitenkiezen ze vooral technische, exacte en medische onderwerpen. Diezouden meer 'nieuwswaarde' hebben. Veel onderbouwing van hun keuzeskonden de journalisten niet geven. Volgens Esmeijer hebben zenauwelijks een beeld van de lezer.

Datzelfde gebrek aan zelfreflectie trof de onderzoekster aan bijvoorlichters van wetenschappelijke instellingen. Ze betrapte ookhen op tegenstrijdigheden. In woorden zeggen de voorlichters datalle vakken even belangrijk zijn. In een experiment gaven ze echterbèta-onderwerpen de voorkeur. En uit telling van hunpersberichten blijkt weer iets anders: daar krijgt hetgamma-onderzoek de allermeeste aandacht.

De onderzoekster wijst nog op een nieuwe trend: universiteitengebruiken hun voorlichting steeds meer om zichzelf te promoten. Datversterkt de neiging om te willen scoren met 'harde' en economischnuttige resultaten van exact of technisch onderzoek. Maar als ookuniversiteiten al meewerken aan de fictie dat onderzoek eenprobleemloze feitenfabriek is, is volgens haar het eind zoek.

Esmeijer bepleit berichtgeving die zicht biedt op het sociale enculturele belang van de wetenschap en op de grillige ontwikkelingdie zelfs exact onderzoek vaak doormaakt. Dat is interessanter."Het is toch gek dat journalisten pas gaan schrijven als hetonderzoek afgerond is", vindt ze. Voorlichters zouden hen daarom deweg in de faculteiten moeten wijzen. Maar dan moeten ze wel eerstzelf die faculteiten ingaan. En ook bij deErasmus Universiteit luktdat nog nauwelijks. Een kwestie van tijdgebrek.

HOP, FS

Zie ook Achtergrond (artikel 'De pers enwetenschappers: weleens eenzijdig maar het kan erger')