Literaire leesclubs: van Connie Palmen tot James Joyce

Het is bijna vakantie, tijd om boeken uit te zoeken. Lang nietalle studenten kiezen voor roddelblaadjes voor in de trein offlutromannetjes voor op het strand. Bij Susanne Parren (20, studentNederlands) staat nog een lange rij middelbare school-pockets JongeLijsters in de kast. Sinds het begin van haar studie zit ze bij hetliteraire dispuut van de VGSU (Vereniging voor GereformeerdeStudenten in Utrecht). Dit dispuut, Tiobe genaamd, houdt ongeveereens per maand met zijn negen leden een bijeenkomst, waarbij prozaen poëzie uit de hele wereld worden besproken.

"Ik werd lid van de studentenvereniging om ook mensen buitenmijn studie te leren kennen", vertelt Susanne. "Ik wist niet eensdat er een literair dispuut bestond! Maar toen zij hoorden dat ikneerlandicus was, werd ik al snel uitgenodigd om bij het dispuut tekomen. Dat wilde ik. Ik hield altijd al van lezen en kon zo ookbuitenlandse auteurs leren kennen. Voor mijn studie lees ik drieboeken per week, maar dat is allemaal Nederlandse literatuur."

Diversiteit

"Je moet natuurlijk wel echt van boeken houden" zegt huis- endispuutsgenoot Nienke ten Hove (22, personeel en arbeid). "Je leestvan alles en nog wat, want iedereen houdt van een ander genre. Jezit in het dispuut met eerstejaars studenten maar ook met bijnaafgestudeerden. En elk lid heeft een andere invalshoek."

Van literair dispuut Tiobe (de betekenis blijft geheim) word jeniet zomaar lid: je moet gevraagd worden. "Wij gaan zelf bij denieuwe eerstejaars kijken wat voor vlees we in de kuip hebben",zegt Susanne.

De leden (drie jongens en zes meisjes) lezen voor elkebijeenkomst één boek. "We beslissen met z'n allen wat wegaan lezen", zegt Tiobe-lid Miriam Bos (20, Algemene Letteren)."Meestal schaft iedereen dat boek aan."

De afgelopen maanden zijn de dichtbundel Geluk is gevaarlijk vanRutger Kopland, de omnibus Kou van jou van Herman Brusselmans en deromanOblomow van Gontsjarow gelezen en besproken. Drie heelverschillende boeken: Kopland is bekend om zijn gedichten overhetNederlandse landschap, Brusselmans is de omstreden Belgischeschrijver die zo ongeveer jaarlijks een boek produceert en vanGontsjarow is maar één boek in Nederland uitgekomen: hetanderhalve eeuw geleden geschreven meesterwerk over de aartsluiaardOblomow. De grote diversiteit van schrijvers en boeken is hetaantrekkelijke van zo'n dispuut, vinden de leden.

Behalve boeken lezen en bespreken doen de leden ook anderedingen samen. Laatst zijn ze bijvoorbeeld naar het LetterkundigMuseum geweest en verder bezoeken ze regelmatig verfilmingen vanromans (zoals Left Luggage van Jeroen Krabbé, dat wasgebaseerd op Carl Friedman's Twee koffers vol).

Gourmetten

Tijdens de maandelijkse bijeenkomsten eten ze eerst gegeten bijéén van de leden thuis. Vervolgens bespreken ze hetgelezen boek. Door te praten over mooie of opvallende gedeeltesbegint de discussie vanzelf.

"Vooraf doe je briefjes bij de stukken die je wilt citeren, ofje vouwt de bladzijden dubbel. Door te citeren, probeer je jouwstelling te beargumenteren", vertelt Nienke. "Zo hebben webesproken of het personage Henri uit De verborgen geschiedenis vanDonna Tartt nou wel of niet sympathiek was. Ik vond hem nietaardig, maar Susanne vond zijn uitzonderlijke intelligentie welinteressant, ook al gebruikte hij die verkeerd."

Na het lezen van Kou van jou bediscussieerde het dispuut destijl van Brusselmans. Miriam: "Volgens mij volgden de delen van deomnibus op elkaar. Maar daar was niet iedereen het mee eens. Hetverhaal was ook autobiografisch, dacht ik. Maar in het boek komthoofdpersoon Eduard in een café iemand tegen die HermanBrusselmans heet. Eduard beschrijft dan 'zijn vieze lange haren'die Brusselmans inderdaad heeft. Je wordt dus voortdurend op hetverkeerde been gezet."

I.M. van Connie Palmen lazen ze om na te gaan wat de invloed vankritieken op de eigen reactie is. Over het al dan niet lezen vanWilde Zwanen van Jung Chang zijn ze het nog niet eens. De helft vanhet dispuut vindt het boek geen literatuur, de andere helft vindthet juist daarom leuk om te lezen.

Poëzie komt minder vaak aan de orde. Hoewel de leden na eenavond uitgebreid gourmetten zo ongeveer de hele bundel van JudithHerzberg aan elkaar voorlazen.

Levensloop

De leden van de literaire kring van de CSFR (Civitas Studiosorumin Fundamento Reformato) bespreken vooralbelangrijke, somshistorische, werken. "Anders heeft iedereen het al gelezen", legtlid Geerten de Kruijf (22, student Wiskunde) uit. "Dan is de inhoudal bekend en is er niks meer om over te discussiëren." Bij deCSFR komen de studenten ook één keer per maand bijelkaar. Aan het begin van het jaar kiezen zij een onderwerp, auteurof tijdsperiode. Vervolgens wordt er elke maand een deel uitgelichtdoor de gespreksleider. Die houdt een inleiding, soms metstellingen of een rollenspel.

Het afgelopen jaar koos de kring ervoor het werk van C.S. Lewiste lezen. "Die man heeft zelf veel gelezen en dat merk je. Hijheeft een heldere structuur en legt veel dingen uit. Toch schrijfthij de dingen soms op een wel erg logische manier op, zodat alleenbèta's er nog iets van snappen." CSFR-leden bestuderen ook delevensloop van ee auteur. Geerten: "Je merkt dan dat bepaaldedingen invloed hebben op de manier van schrijven. Bij Lewis zie jedat hij een heel gevoelig boek schrijft nadat zijn vrouw isoverleden. Zijn mening begint dan te veranderen."

Bij zijn boek Brieven uit de hel van Lewis, bestaande uitveertig brieven, gaf de gespreksleider bij elke brief een stelling.En bij het lezen van De kronieken van Narnia verzon elk dispuutslidvragen bij één van de zeven delen. "Door met elkaar tepraten, kan je veel meer uit boeken halen", zegt Geerten. "Dingendie onduidelijk zijn of die je juist zijn opgevallen, kun je metelkaar bespreken. Door het gedachtengoed van anderen te bestuderenkun je je eigen mening vormen."

Boekenmarkt

"Lezen is belangrijk om je invoelingsvermogen te vormen", steltEmmy Lagrange, coördinator van de Uitwijk. "Maar boeken zijnduur: pas vanaf 39 gulden heb je een beetje boek. Veel studentenkrijgen alleen met hun verjaardag en met Sinterklaas boeken enlezen verder nauwelijks, behalve hun meer of minder mooiestudieboeken."Daarom organiseert de Uitwijk elk voor- en najaar eenliteraire boekenmarkt. Studenten en medewerkers van de universiteiten de hogeschool kunnen dan tweedehands boeken kopen.

Uitwijkmedewerker Wil Ulehake: "Studenten krijgen dan nietalleen twintig procent korting, maar ook de kans hun hoogleraar opde markt te ontmoeten en te ontdekken dat hij ook van Vestdijkhoudt." In de Uitwijk wordt vaak gesproken over boeken en watstudenten lezen. Zo ontstond het idee een leesclub te beginnen."Het is de bedoeling ongeveer eens in de veertien dagen bij elkaarte komen met zes of zeven personen", vertelt Lagrange. "Al etende,met een glaasje wijn erbij, wordt dan gesproken over het boek datgelezen is." De Uitwijk zoekt sponsors, zodat de studenten niet elkboek zelf aan hoeven te schaffen. Welke boeken dat zijn, is nogniet besloten. In eerste instantie gaat het omNederlandseliteratuur en eventueel een goede vertaling. "Studenten hebben voorhun eindexamen vaak recente literatuur gelezen zoals Glastra vanLoon",zegt Lagrange. "Maar van de klassieke dingen, zoals werk vanCouperus of De Avonden, hebben ze vaak nooit gehoord."

Wil Ulehake zal in het najaar een James Joyce-leesgroepbegeleiden, naar aanleiding van het 'meest gekochte maar nooituitgelezen'-boek Ulysses. "Dat leesuur is bedoeld voor mensen metinteresse voor Joyce. Het boek is een uitdaging om te lezen en alser iemand bij is die het al kent, kom je makkelijker over dedrempel. In veel biografieën van bekende mensen, zoalsBerthold Brecht, Kurt Weil, Lotte Lenya en Picasso wordenontmoetingen met Joyce beschreven. Dat intrigeert. Het boek zelf isnatuurlijk ook bijzonder. Joyce is de grote vernieuwer in deliteratuur geweest. In Ulysses beschrijft hij één dag uithet leven van drie personages in Dublin, maar eigenlijk zit de helewereld in dat boek: de filosofie, de theorieën van Freud enJung, al het denken, alle schoonheid."

Eva Houtsma

Als je mee wil doen met de leesclub van deUitwijk en een voorstel of voorkeur hebt voor een boektitel ofauteur, surf dan naar http://www.uitwijk.uu.nl.

Susanne Parren

'Bij Hermans weet je dat je zorgvuldig moet lezen'

Aan welk boek bewaar je goedeherinneringen?

De donkere kamer van Damocles van W.F. Hermans. Demeerduidigheid van het boek sprak me aan: aan het eind weet jenóg niet of de twee hoofdpersonen nou één figuurzijn. Ik houd ook van de kleine zinnetjes van Hermans. De relatievan de hoofdpersoon met zijn ouders wordt in subtiele zinnetjesgeschetst.

Welk boek sprak je helemaal niet aan?

Ik vond De keisnijder van Fichtenwald van Louis Ferron helemaalniet leuk. Het is een heel vol boek: er gebeurt veel, alles houdtverband met elkaar, er zitten veel personages en verwijzingen in.Maar er wordt niets uitgelegd.

Hield je vroeger al van lezen?

Ja, het dependance-biebje in mijn oude stad had ik al snel uit.Helaas mocht ik nog niet naar de grote-mensenafdeling. Omdat ik oppaardrijden zat, heb ik ook alle paardenboeken voor meidengelezen.Van Manege Picadero tot Hier komt Bianca te paard.

Hoe kies je de boeken die je leest?

De meeste boeken koop ik nieuw. De boeken voor het dispuut schafik allemaal aan. Soms trek ik een dagje uit om naar eenantiquariaat te gaan. Dan ga ik echt boeken zoeken.

Miriam Bos

'Als ik eenmaal in een boek begonnen ben, moet het ookuit'

Welk boek heb je met plezier gelezen?

Het parfum van Patrick Süskind heb ik voor mijn Duitselijst gelezen op de middelbare school. Ik kon het niet wegleggen enlas hele nachten door. Er zit veel vaart in het boek en daardoorwordt je bijna gedwongen om verder te lezen.

Wat vond je een rotboek?

De hond met de blauwe tong van Jan Wolkers. Ik moest het lezenvoor school, maar vond het ranzig. Dit boek is dan ook het enigedat ik van Wolkers heb gelezen.

Waar lees je het liefst?

Op de bank of in een speciale lekkere stoel bij mijn ouders.

Hield je vroeger al van lezen?

Vroeger las ik alles. Toen ik de jeugdafdeling uit had, ging ikmet mijn moeder meelezen. Hoeveel streekromans ik toen niet hebverslonden! Maar de eerste tijd na mijn eindexamen had ik genoegvan al dat verplichte lezen.

Nienke ten Hove

'Ik houd van de levensstijl in Zuid-Amerikaanse boeken'

Welk boek heeft het meeste indruk op jegemaakt?

Ik vind de boeken van Isabel Allende heel goed. Ik ben begonnenmet Het huis met de geesten en heb inmiddels bijna alles van haargelezen. Het mystieke van haar boeken trekt me aan. In haar werk isniet alleen de aanwezigheid van geesten vanzelfsprekend, maar ookdat je met ze kunt praten.

Waar lees je het liefst?

Ik zit graag voor de kachel op de grond. In de winter voor dewarmte, met een kop thee. Als ik na een tijdje een houten kontkrijg, ga ik liggen. En daarna weer zitten.

Hield je vroeger al van lezen?

Toen ik heel klein was, las ik al graag. Als mijn zus buitenspeelde, zat ik weer ergens te lezen.

Hoe kies je de boeken die je leest?

Ik vraag tips van huisgenoten en snuffel bij vrienden in deboekenkast. Als ik een boek koop, wil ik er eerst wat over weten.Maar een boek van Isabel Allende zou ik meteen kopen.

Geerten de Kruijf

'Taalregels leerde ik uit leesboeken'

Welk boek heeft indruk op je gemaakt?

De kronieken van Narnia van C.S. Lewis vond ik een heel mooiboek. Kinderen beleven avonturen in een sprookjesland en heelgeraffineerd zitten daar andere thema's in verwerkt.

Welk boek vond je minder leuk?

Een boek dat ik niet leuk vind, gooi ik al gauw aan de kant. DeNederlandse literatuur die ik in vijf vwo moest lezen vond ikgrotendeels niets. Dat waren heel taaie boeken.

Hield je vroeger al van lezen?

Ja, toen las ik veel meer dan tegenwoordig. Nu moet ik er echttijd voor vrijmaken, terwijl ik vroeger een paar boeken per weeklas. Bob Evers, Thea Beckman, de Kameleon... Ik hoefde op schoolnooit taalregels te leren, omdat ik zoveel las."