Met een magna cum laude naar Harvard

De opmars van het Amerikaanse beoordelingssysteem

In de Verenigde Staten is het Grade Point Average (GPA) de belangrijkste graadmeter voor het succesvol doorlopen van een academische carrière. En ook op het Utrechtse University College is het gemiddelde cijfer, gewogen naar studiepunten, bij afstudeerceremonies al jarenlang een bekend gespreksonderwerp. "Het afsluitende, final GPA, is zeker het belangrijkste vergelijkingsmateriaal", zegt Lieke Schreel, curriculummanager en registrar van het UCU. "Je bent niet alleen bij de eindstreep, maar je hebt klaarblijkelijk ook goede cijfers."

Vanaf september 2007 wordt het Amerikaanse cijfer ook geïntroduceerd binnen de rest van de universiteit. Dan kunnen alle studenten van de Utrechtse universiteit in het onderwijsregistratiesysteem Osiris lezen wat hun gemiddelde cijfer is (op een schaal van 1 tot 10) gewogen naar het aantal studiepunten. Bovendien zal dan worden aangegeven wat dat Nederlandse cijfer betekent op de vierpuntsschaal (1 tot en met 4) van het GPA-systeem. Bij studenten die dit najaar aan hun tweede bachelorjaar of aan een masteropleiding beginnen, zal het GPA straks standaard op de internationale bijlage van hun afstudeerbul staan.

Een belangrijke reden voor de universiteit om de extra informatie aan te bieden is dat Utrechtse studenten die een masterprogramma of PhD-traject (promotietraject) in het buitenland willen volgen, in veel gevallen een GPA moeten opgeven bij aanmelding. Daarnaast wordt gehoopt op een soort vliegwieleffect, waardoor meer studenten zullen gaan streven naar een hoog GPA.

Harvard

Dat het University College in Utrecht al werkt met een GPA-systeem heeft vooral te maken met het feit dat veel collegestudenten een plek in een mooi masterprogramma en een daarbijbehorende beurs willen verkrijgen. "Ze hebben heel vaak internationale ambities", weet Lieke Schreel. "Voor veel studenten is de informatie over hun GPA daarom essentieel. Een lager GPA betekent eenvoudigweg minder kans op de opleiding die je wenst te gaan volgen. Wil je een beurs voor een topuniversiteit dan moet je niet met een 3.1 aankomen. Het Amerikaanse Harvard vraagt al snel een GPA van 3.8."

Volgens Schreel is studenten er bovendien veel aan gelegen een judicium binnen te halen. Het GPA bepaalt binnen het college de aard daarvan: "Studenten met een 3.5 krijgen een cum laude. Met een 3.8 krijg je een magna cum laude, met een 3.9 een summa cum laude. In al die jaren hebben we drie keer een student gehad met het perfecte GPA van 4.0."

Voor studenten met een dergelijk uitzonderlijk hoog GPA heeft het college iets extra's in petto. "Die maken kans om bij de graduation ceremonie als valedictorian (student die de afscheidsrede mag uitspreken, red.) te mogen spreken. Dat wordt beschouwd als een grote eer."

Promotieplek

Voor het University College mag het GPA dan al gesneden koek zijn, binnen de UU geven tot nu toe alleen programma's van Biomedical Sciences studenten standaard een GPA mee. Alleen de masterstudenten dus. "Veel van onze masterstudenten gaan voor zes tot negen maanden voor een onderzoeksstage naar het buitenland", legt opleidingsdirecteur prof.dr. Dop Bär uit. "Vaak zoeken ze daar dan ook een promotieplek. In zo'n sollicitatieprocedure wordt vaak goed gekeken naar de hoogte van het GPA. Dat was voor ons de belangrijkste reden om hiermee te beginnen. Voor bachelorstudenten was die vraag er niet. Dat komt wel als die masters in het buitenland gaan volgen, maar tot nu toe komt dat nog maar weinig voor."

Biomedical Sciences geeft op de afstudeercijferlijst, naast de behaalde cijfers ook een letterwaardering (A-F), en een daarop gebaseerd GPA, zodat de waardering nationaal en internationaal inzichtelijk is. Andere universitaire hoogleraren en docenten die aanmeldingsformulieren voor een buitenlandse master onder ogen krijgen, bepalen zo'n GPA echter ad hoc en op individuele basis. Daar komt volgend jaar een uniforme universitaire structuur voor die geldt voor alle Utrechtse studenten. Hoe de omrekening er precies uit gaat zien is nog onbekend, maar er zal zeker gekeken worden naar de manier waarop Biomedical Sciences en het UCU omgaan met het GPA.

De positieve ervaringen bij deze opleidingen vormden voor hoogleraar Historische Letterkunde Paul Wackers de belangrijkste aanleiding om de invoering van GPA voor de hele universiteit te bepleiten binnen een werkgroep die het college van bestuur adviseerde. "Wanneer je je beste studenten een optimale kans wil geven om zich in een goede buitenlandse master in te vechten, dan is dit soort gegevens belangrijk. Studenten kunnen er hun voordeel mee doen."

Dat excellente studenten nu geholpen worden, wanneer zij elders een topopleiding willen volgen, is mooi. Maar reikten de oorspronkelijke plannen niet veel verder? De aanleiding om de cijfersystematiek eens onder de loep te nemen was immers de roep van de universitaire bachelor-mastercommissie vorig jaar om de invoering van percentielscores. Door per cursus aan te geven of een student bij de beste, de betere, de doorsnee of de abominabele deelnemers behoorde, zouden studenten een prikkel moeten krijgen om beter te presteren.

Dat idee stuitte niet alleen op praktische bezwaren, maar ook meer principiële: docenten wilden geen concurrentie binnen de cursus.

Rector Gispen sluit niet uit dat het invoeren van het GPA op den duur toch tot een soort percentielscore gaat leiden. Aan de hand van de GPA-resultaten is immers ook aan te geven of studenten tot de besten van hun jaar of van hun cohort behoren of niet. Volgens de rector ligt het ook voor de hand dat het GPA ("zoals nu het gemiddelde cijfer") een rol gaat spelen bij de toelating tot de eigen selectieve masters en de honours programmes, maar voor speculaties over mogelijke andere toepassingen vindt Gispen het nu nog te vroeg "We zullen eerst moeten afwachten, wat de betekenis van het GPA zal worden en hoe iedereen ermee omgaat. Daarna pas kun je bekijken of je er beleidsmatig meer mee wilt en kunt."

Aansprekende master

Het University College gebruikt het GPA al wel als een belangrijk beleidsinstrument. Volgens Schreel is het van belang om consequenties te verbinden aan een GPA wanneer je wilt dat studenten harder gaan werken. Het mogen schrijven van een zogeheten Honors Thesis of het doen van een extra vak, vereist bijvoorbeeld een zekere hoogte van het GPA. En ook voor een verblijf in het buitenland moet worden voldaan aan een bepaald GPA. Studenten waarvan het GPA in een semester onder de 2.0 zakt, kunnen rekenen op maatregelen. "Die zijn 'on probation'" zegt Schreel. "Ze krijgen een semester lang extra begeleiding, maar als het dan nog niet beter gaat dan moeten we tot de conclusie komen dat we niet bij elkaar passen."

Prof.dr. Wackers zou echter niet zo snel de conclusie willen trekken dat doorsnee-studenten met behulp van het GPA zijn te prikkelen. Hij denkt dat vooral de groep studenten die nu ook al sterk gericht is op een wetenschappelijke of een maatschappelijke carrière het GPA interessant zal vinden. "En op University College zijn er waarschijnlijk relatief veel van dat soort studenten."

De invoering van het bachelor-masterstelsel heeft Wackers geleerd dat het gemiddeld studentengedrag erg moeilijk te beïnvloeden is. "We hebben van alles geprobeerd om die studenten te motiveren, soms met het tegenovergestelde als resultaat. Het zou naïef zijn te veronderstellen dat je met zo'n GPA dat wel even zal bewerkstelligen."

Ook de rector blijft voorzichtig. Hij zegt voorlopig vooral te hopen dat het zichtbaar maken van het GPA studenten ervan bewust maakt dat de hoogte van hun cijfers echt van belang is. "Wanneer studenten horen dat iemand een aansprekende master kan gaan doen mede dankzij een hoog GPA, kijken ze misschien eens goed in de spiegel. En dan bedenken ze wellicht dat ze ook wel heel graag naar het buitenland willen."

Het GPA

Collegestudente Emma Rutten over het GPA: "Het GPA werkt uitdagend. Mensen hier op het college zijn, denk ik, meer bezig met hun cijfers dan andere studenten van de universiteit. Ze willen gewoon mooie cijfers. Sommigen draven door en gaan echt prat op hun hoge grades, maar de meesten kunnen het wel relativeren. Het is niet zo dat het hier alleen maar om cijfers gaat. Zelf ben ik er ook nog niet zo bezig of ik een cum laude kan halen of niet.

"Ik zit nu in mijn tweede jaar en wacht nu op de uitslagen van de vakken van dit najaar. Ik moet daarvoor gemiddeld een B staan als ik dit voorjaar op exchange wil naar Macquarie University in Australië. Zoiets zit dan wel in je achterhoofd, maar ik denk dat het wel gaat lukken. Het halen van een B is voor de meeste studenten geen probleem."

Het University College hanteert de Amerikaanse beoordelingswijze A tot en met F. Deze letter wordt vervolgens omgezet naar de waarderingsschaal van het GPA.

A=4

B=3

C=2

D=1

F=0

Docenten kunnen daarnaast plussen en minnen geven, die leveren een bijtelling of een aftrek van 0.3 op. Zo is een A- een 3.7 en een een B+ een 3.3. Uit de cijfers wordt vervolgens een GPA berekend.

Het systeem van Biomedical Sciences: uitgangspunt is het 'gewone'cijfer op de 1-10 schaal. Dit 'Nederlandse' cijfer wordt omgezet naar het Amerikaanse lettersysteem. Ook hier wordt gebruik gemaakt van plussen en minnen.

A+ bij cijfer hoger dan 8.6 (in de praktijk een 9)

A bij 8.0 - 8.5

A- bij 7.7 - 7.9

B+ bij 7.4 - 7.6

B bij 7.0 - 7.3

enzovoort

En op basis van deze letters wordt weer het GPA berekend als hierboven beschreven.