Natuurkunde zonder ingewikkelde formules
In Aardwetenschappen Groot zitten ongeveer veertig studenten klaar. Ze zijn gekomen voor Het Fysisch Wereldbeeld, een vak dat op een laagdrempelige manier de belangrijkste onderwerpen in de natuurkunde belicht. De cursus van de opleiding Natuur- en Sterrenkunde is bedoeld voor alle studenten die eens willen proeven aan natuurkunde zonder dat daar ingewikkelde formules aan te pas komen. De stof wordt zo min mogelijk in wiskunde, de taal van natuurkunde, gecommuniceerd met de studenten. "En dat is maar goed ook", zegt derdejaars student psychologie Femke van den Brink (22). "Bij de formules haak ik altijd af."
Om het vak goed te kunnen volgen is, volgens de cursusbeschrijving, slechts wat voorkennis van natuurkunde op vwo-niveau nodig. Femke heeft die voorkennis inderdaad, maar vindt de stof toch wel pittig: "Af en toe dwalen m'n gedachten af en volg ik het daarna niet meer. Op de middelbare school was ik redelijk goed in natuurkunde, maar een onderwerp als elektromagnetisme is echt te moeilijk voor me. Waar ik bijvoorbeeld wel in geïnteresseerd ben is de relativiteitstheorie, die wordt gelukkig ook uitvoerig behandeld." Derdejaars student CKI Veerle Bodewes (22) heeft minder moeite. "Zeker als je Natuurkunde 2 in je eindexamenpakket had, zoals ik, is dit vak goed te doen. Het valt me op dat ik bepaalde krantenartikelen beter begrijp sinds ik dit vak volg."
Trillingen
Het college van vandaag gaat over golfbewegingen. Emeritus hoogleraar Van der Weg besteedt aandacht aan longitudinale en transversale golven, aan constructieve en destructieve interferenties en aan de breking van vlakke golven. Na een tijdje verschijnt er een formule in de powerpointpresentatie. "Want we gaan nu toch iets dieper op de zaken in", zegt Van der Weg. En daarna, bijna verontschuldigend: "Dit is de enige formule die jullie vandaag krijgen."
Van der Weg behandelt vandaag niet de gemakkelijkste stof, en niet iedereen vindt het even interessant. Een paar studenten zit overduidelijk te gapen. Maar er zitten ook actievelingen tussen die vragen stellen. In de pauze zegt student filosofie Luutzen Dijkstra (20): "Ik heb dit vak puur uit interesse gekozen, maar ik heb totaal geen bèta-achtergrond. De laagdrempeligheid van dit vak trekt me daarom erg aan."
Het tweede deel van het college staat in het teken van trillingen. De student-assistent demonstreert met twee stemvorken dat de ene stemvork de trilling overneemt van de andere stemvork als die wordt aangeraakt. Om trillingen nog beter te verklaren legt Van der Weg uit hoe de trillingen van snaren op een akoestische gitaar werken. Het mag duidelijk zijn: zowel Van der Weg als zijn student-assistent probeert de stof met zoveel mogelijk voorbeelden te verhelderen. Na het college vertelt Veerle dat ze het goed kon volgen: "Zelfs als ik even niet oplette kon ik het daarna weer oppakken." Femke: ´Ik begreep het gedeeltelijk ook, maar ja, die formule was wel lastig...."
Christiaan Huygens
Wanneer de collegezaal weer leeg is, vertelt Van der Weg dat hij al jaren rondliep met het idee om natuurkunde op deze manier aan te bieden. "Die angst voor natuurkunde bij veel studenten wilde ik weg nemen. Gelukkig dachten meerdere docenten er ook zo over, en uiteindelijk is dit vak dan ook echt ontwikkeld." Van der Weg vindt dat het ook cultureel gezien belangrijk is dat meer mensen iets van natuurwetenschappen weten. "Sommige studenten hebben nog nooit van een geniaal wetenschapper als Christiaan Huygens gehoord. Ik vind het nodig dat studenten toch iets van zo'n man weten, ook als ze vooral in de alfahoek zitten. Door dit introductievak komen alfa´s en bèta´s dichter tot elkaar en dat is een ontwikkeling die de universiteit wat mij betreft meer mag stimuleren."
Daarom is Van der Weg ook teleurgesteld dat er slechts veertig inschrijvingen waren voor de cursus. "Sinds vorige week hebben we ook een aanwezigheidsplicht ingesteld, anders komen bepaalde studenten gewoon niet opdagen. Ze hoeven namelijk alleen een essay te schrijven en een presentatie te geven over één van de onderwerpen die we behandelen."
Volgend jaar wordt Het Fysisch Wereldbeeld opnieuw aangeboden, want over het algemeen zijn de studenten positief. Het valt Van der Weg overigens tegen hoeveel tijd het kost om de colleges voor te bereiden. "Normaal gesproken ga ik uit van een bepaalde voorkennis bij de studenten of kan ik bepaalde theorieën verduidelijken met formules. Het is wel even wennen om constant om de formules heen te moeten praten."