Op weg naar het Utrechtse 'Google'

"Ik heb het echt een heel bijzondere cursus gevonden. We vormden met zijn veertigen één grote familie en dat kwam niet in de laatste plaats door Sjaak. Het scheelt echt als hoogleraren zo open staan voor de inbreng van studenten en je over alles mee laten denken. Ik volgde in die periode ook nog een ander vak, maar dat heb ik schromelijk verwaarloosd omdat ik dit zo leuk vond."

Amal Talbi is een van de inmiddels enkele honderden masterstudenten, die de cursus Business Informatics van hoogleraar informatiekunde Sjaak Brinkkemper hebben gevolgd. In die cursus komen de studenten intensief met het ondernemerschap in aanraking. Niet alleen volgen zij colleges en werkgroepen waarin theorieën van ICT productontwikkeling en bedrijfsvorming de revue passeren. Uniek is dat zij ook de kans krijgen om alleen of in groepjes een innovatief product te ontwikkelen.

Om daartoe een zo realistisch mogelijke sfeer te creëren wordt een deel van de vijfde verdieping van het Buys Ballot laboratorium herschapen in een heus kantoorpand, waar de studenten tien weken lang van woensdagmiddag tot en met vrijdagmiddag van negen tot vijf met hun bedrijf in de weer zijn. Om de studenten de sfeer van het bedrijfsleven zo goed mogelijk te laten proeven worden gemiddeld vijf van die productgroepjes door Brinkkemper samengevoegd tot een groep van ongeveer vijftien studenten die in de tien weken die de cursus duurt een fictieve onderneming van de grond moeten zien te krijgen.

Elk van de groepen krijgt daartoe een eigen ruimte en binnen de groepen krijgt elke deelnemende student een bepaalde functie toegewezen, want zegt Brinkkemper, "bij het runnen van een bedrijf komt heel wat kijken. Er moet worden overlegd met de Kamer van Koophandel, met de Belastingdienst en met mogelijke financiers; de afdeling personeelszaken moet uitzoeken welke arbeidsvoorwaarden het bedrijf hanteert, er moet een professionele website en een effectieve publiciteitscampagne komen en ga zo maar door. Doordat ze alles zelf moeten uitzoeken, ervaren de studenten op een realistische manier wat er allemaal komt kijken bij het runnen van een bedrijf. De enige concessie aan de realiteit is dat ik zelf in alle groepen de rol van chief executive officer (CEO) speel."

Oude garage

"In feite zijn de studenten in mijn cursus dus met twee dingen tegelijk bezig", verduidelijkt Brinkkemper. "Aan de ene kant ontwikkelen ze een zelf bedacht product, maar in die grotere groep ervaren ze tegelijkertijd wat er allemaal komt kijken bij het runnen van een onderneming. Je kunt het vergelijken met de productgroepen binnen Philips, die zowel bezig zijn met het ontwikkelen van bijvoorbeeld een senseo, een DVD-speler of medische apparatuur als met het runnen van het bedrijf Philips."

Aan het eind van de cursus worden de studenten op hun werk in de grotere groep beoordeeld door een Raad van Commissarissen, die bestaat uit vertegenwoordigers van bedrijven waarmee Brinkkemper contact heeft. Of de prototypes van de subgroepjes helemaal af zijn, doet voor die beoordeling niet ter zake, maar feit is dat bijna de helft van de cursisten na tien weken al zo ver is met de ontwikkeling van een product dat de oprichting van een onderneming tot de reële mogelijkheden behoort.

Speciaal voor díe groep heeft Brinkkemper een paar jaar geleden Netherware opgericht, een incubator waarbinnen de studenten in hun eigen tijd met hun project verder kunnen gaan. "Ik heb hier voor dat doel twee kantoortjes laten inrichten, die zij ten allen tijde kunnen gebruiken. Ik heb er doelbewust oude spullen laten neerzetten, want maar weinig jonge ondernemers zitten in een sjiek kantoorpand, Meestal beginnen ze ergens op zolder of in een oude garage. Die sfeer moet Netherware ook ademen."

Naast deze faciliteiten biedt Brinkkemper de startende ondernemers de gelegenheid om gebruik te maken van zijn netwerk, terwijl hij ze ook adviseert over de beste manier om hun studie aan te passen aan hun ondernemende activiteiten. "Als ze dat willen, kunnen ze bij mij op hun bedrijf afstuderen, maar voorwaarde is dan uiteraard dat ze bezig zijn met de ontwikkeling van een innovatief product. Prima als studenten gemotiveerd zijn voor het ondernemerschap, maar voor hun studie moet er wel sprake zijn van een wetenschappelijke oriëntatie. Je kunt hier niet je master halen door de zoveelste website te bouwen. Je moet met iets origineels komen, dat niet alleen commercieel maar ook inhoudelijk het nodige denkwerk vergt."

Na een aarzelend begin wordt Netherware een steeds groter succes. Vorig jaar kozen negen groepjes studenten ervoor om na afloop van de cursus door te gaan met het ontwikkelen van een eigen product. Zes daarvan hebben inmiddels geleid tot de vorming van een eigen bedrijf. In totaal heeft Brinkkemper nu vijftien ondernemingen helpen oprichten. "Er is er nog geen echt doorgebroken", zegt hij, "maar zeker vijf hebben wel die potentie. Mijn hoop is natuurlijk dat hier vandaag of morgen een nieuwe TomTom het licht ziet. Misschien is die er zelfs al, maar weten we het alleen nog niet, want innovatieve bedrijven hebben tijd nodig om succesvol te worden. Neem Google. Dat is al rond 1990 ontwikkeld op de campus van Stanford, maar is pas een paar jaar geleden naar de top doorgestoten. Ik zou echt niet weten waarom dat ook niet zou kunnen gebeuren met een van onze Utrechtse bedrijven."

Amal Talbi (25) is oprichter van de website ArabBeauty

"Mijn vriendin Houda en ik hadden al langer het idee om iets voor de Arabische vrouw te beginnen, maar het werd pas echt concreet toen wij vorig jaar de cursus Business Informatics van Sjaak Brinkkemper (zie elders in dit blad) zijn gaan volgen. Houda, die Internationale Communicatie studeert aan de Haagse vestiging van Hogeschool Inholland, kreeg toestemming om dit vak in Utrecht te volgen en wij zijn toen met zijn tweeën gaan werken aan het opzetten van een internet community, vooral bedoeld voor Arabische meisjes.

"Wij kwamen op het idee, omdat vrijwel alle bladen en websites die zich op dit moment in Nederland op meisjes en jonge vrouwen richten, nog steeds bijna uitsluitend volstaan met blanke meisjes. Kijk maar naar bladen als Glossy of Celebrity. Je hebt nu wel Sen als blad voor mediterrane vrouwen, maar wij denken dat er voldoende ruimte is voor een wat breder initiatief. In de Arabische wereld heb je grote verschillen in huidskleur, van superblank tot pikzwart. Er is geen website of blad dat die hele gevarieerde doelgroep bedient. Met dat doel voor ogen hebben we vorig jaar ons bedrijf ArabMedia opgericht met de website ArabBeauty als eerste activiteit.

"Op termijn willen we ook toe naar een magazine, maar voorlopig zijn we al heel tevreden met onze site. Er staan nieuwtjes op en leuke tips, we hebben columnisten die gratis voor ons schrijven en we zijn aan het overleggen met DJ's om muziek op de site te zetten. Toch gaat het langzamer dan we hadden gedacht. Maar ja, het is ook een hele klus om naast je studie een bedrijf te runnen, met alle papierwerk dat erbij komt kijken. En daar komt bij dat ik ook nog in twee besturen zit, van Netherware en van de interculturele studentenvereniging Insan, want ik wil graag op een breed terrein ervaring opdoen.

"Binnenkort studeer ik af en dan kan ik veel tijd en energie in het bedrijf gaan steken. Ondanks dat we de site nog op geen enkele manier gepromoot hebben, hebben we nu al zestig leden uit alle hoeken van het land. Dus er zit zeker toekomst in. Maar of ik voor altijd ondernemer wil blijven, is nog allerminst zeker. Ik wil namelijk ook graag ervaring opdoen in grote gevestigde ICT-bedrijven, dus over mijn toekomst kan ik eigenlijk nog weinig zeggen. Het kan zijn dat we over een jaar of wat stoppen met het bedrijf omdat we toch iets anders met ons leven willen. Maar het is net zo goed mogelijk dat ArabMedia over twintig jaar is uitgegroeid tot een concern met een magazine, een website en wat je verder nog kunt bedenken. Heel spannend. Alles is op dit moment nog mogelijk."

Mark Tigchelaar (22) , directeur van de Mark Tigchelaar Company (MTC)

"Ik ben dyslectisch en had daardoor in het begin van mijn psychologiestudie veel moeite om teksten te begrijpen en om de informatie op te slaan. Een vriend wees me toen op de techniek van speed reading. Ik ging daardoor niet alleen veel sneller lezen, ik begreep de stof ook beter. Ik vond het zo'n openbaring, dat ik me afvroeg waarom de techniek zo weinig bekend was en waarom er zo weinig goed lesmateriaal bestond. Dat moest ik dan zelf maar gaan ontwikkelen.

"In mijn tweede studiejaar heb ik de stoute schoenen aangetrokken en ben naar de LOI gestapt met de vraag of men geïnteresseerd was in een cursus speed reading. Om een beetje indruk te maken had ik een pak van mijn vader geleend. En ik vertelde ze dat ik twee lesboeken over speed reading en speed learning had geschreven, die ik graag door hen wilde laten uitgeven. Dat was een beetje bluf, want ik had de tekst op dat moment alleen nog maar in mijn hoofd zitten, maar toen de LOI interesse toonde, ben ik als een razende gaan typen. Binnen drie maanden had ik die twee boeken en een daarop gebaseerde cursus af.

"Begin 2005 startte LOI de marketing campagne. Bijna van meet af aan liep het storm en inmiddels zijn er ruim 16.000 boeken verkocht. Ook de cursus loopt trouwens prima, hoor ik van LOI. Aanvankelijk gaf ik hem zelf, nu wordt hij verzorgd door een LOI-docent, maar wel op basis van mijn materiaal. Om de zaak goed op poten te zetten, heb ik in juni 2004 de Mark Tigchelaar Company opgericht. Inmiddels ben ik de vaste trainer van een aantal grote consultants zoals BMC en Allen & Overy terwijl mijn cursus een keuzevak is voor medische studenten aan de Vrije Universiteit. In september heb ik 1200 eerstejaars Economie en Management van de Hogeschool Utrecht een training gegeven en ook daar ben ik nu in overleg over een mogelijke plek in het curriculum.

"Ik wil mijn psychologiestudie nog wel afmaken, maar ik heb haar nu even stopgezet, om voorrang aan mijn bedrijf te geven. Vorig jaar ben ik door de Kamer van Koophandel in Hilversum genomineerd voor de verkiezing van de best startende onderneming in de regio Gooi- en Eemland, en ik zie de toekomst op dit moment heel zonnig in. Ik verwacht eerlijk gezegd dat de speed learning technieken binnen een jaar of vijf aan alle hogescholen en universiteiten zullen worden gedoceerd, want het zijn bij uitstek technieken waarbij studenten baat hebben. Je leert een tekst sneller lezen en ook nog beter begrijpen. Dat is toch precies wat je nodig hebt als je studeert?"

Niels Vissers (27) mede-eigenaar van T&E Studenten Uitzendbureau

"Begin 2000 belde mijn broer Elmar. Hij had in Maastricht met zijn vriend Tijmen (vandaar T&E) een uitzendbureau voor studenten opgericht en vroeg of ik er iets voor voelde om een Utrechtse vestiging op te zetten. Ik was net gestopt met mijn studie Geologie en dit leek me wel wat. Samen met mijn studiegenoot Gideon ben ik van start gegaan. Mijn eerste opdrachtgever was AXA Verzekeringen, waar ik toen op uitzendbasis werkte. Toen zij op zoek waren naar nieuwe studenten, zei ik: Ik ben onlangs een uitzendbureau begonnen en ik heb gemotiveerde studenten voor jullie tegen een zeer gunstig tarief. Tegelijkertijd kwam ik via mijn vriendin in contact met een cateraar met een juicebar in de Jaarbeurs. Voor ik het wist, liep het storm.

"Die eerste studenten waren allemaal vrienden en bekenden, want onze filosofie was om uitsluitend mensen te werven in ons eigen netwerk. Het grote voordeel van die aanpak is dat je er door de persoonlijke contacten vrij zeker van kunt zijn dat je mensen betrouwbaar en gemotiveerd zijn. Nog steeds is het zo dat vrijwel alle 450 studenten die op dit moment in Utrecht voor ons werken, via-via zijn binnengekomen. Om te voorkomen dat we 'windowshoppers' over de vloer krijgen, hebben we ook bewust geen flitsend pand aan de Biltstraat gehuurd, maar dit oude herenhuis aan de Begijnekade. Van buiten ziet het er allesbehalve als een kantoor uit, maar het is comfortabel en studenten waarderen de informele sfeer.

"In de beginjaren was het hard werken, want ik was in september 2000 Bestuurs- en Organisatiewetenschap gaan studeren, en het is niet niks om een fulltime studie te combineren met werk, waarin je dag en nacht bereikbaar moet zijn. Het kwam regelmatig voor dat ik tijdens college onder de collegebanken aan het bellen was met een klant en met mijn laptop via 'messenger' mijn studiegenoten moest zien te porren om de collegezaal te verlaten en te gaan werken in de Jaarbeurs. Kon ik niemand vinden, dan ging ik zelf. Ik maakte toen weken van tachtig à negentig uur, maar ik heb dat nooit een probleem gevonden. Als alles lekker loopt, krijg je van hard werken alleen maar een kick.

"We opereren op dit moment al vanuit vijf steden met vijftien mensen in vaste dienst, drie stagiaires en ongeveer duizend actief werkende studenten. Ik ben intussen afgestudeerd en operationeel directeur van T&E. Daarnaast ben ik verantwoordelijk voor het personeelsbeleid. Een eigen bedrijf begin je niet voor het geld, maar omdat je een idee hebt. Wij wilden studenten helpen aan leuk werk. Op termijn mik ik op een bureau dat alle diensten aanbiedt waaraan studenten gedurende hun studie behoefte hebben, van kamerbemiddeling tot het zoeken van stageplaatsen. Met dat laatste gaan we binnenkort al van start. Op onze site 'www.stagetoppers.nl' kunnen studenten op zoek gaan naar goede stageplaatsen en bedrijven naar studenten. Ach weet je, ondernemen is een kwestie van doen, niet van te lang denken."

Opvallend nieuws vorige week. Naast 377 woningen en een enorm dakterras krijgt Casa Confetti, de nieuw te bouwen, bontgekleurde studentenflat in De Uithof, een aantal ruimtes voor bewoners die een onderneming willen starten. De ondernemende student is aan een snelle opmars bezig en na enige aarzeling haakt ook de UU bij deze ontwikkeling aan met plannen voor een universiteitsbrede minor. Intussen wemelt het al van de initiatieven, want zoals een van de ondernemers stelt: ondernemen is geen kwestie van te lang denken, het is een kwestie van doen.