'Probeer maar eens vijfhonderd studenten te mobiliseren. Veel succes'

'Probeer maar eens vijfhonderd studenten te mobiliseren. Veelsucces'

De studentenvakbond USF bestaat 60 jaar. Om ditlustrum te vieren organiseerde de vakbond vorige week eenlezingenmiddag. De voorzitters van de college's van bestuur van deuniversiteit en hogeschool en oud-bestuurders zoals prof.dr. Gispengaven hun visie op de USF. Een selectie van sprekers die in dejaren zestig ondenkbaar was geweest en die tekenend is voor eencultuuromslag. Van een roerig actieverleden naar deoverlegstructuur in het heden.

"De USF heeft een slingerbeweging gemaakt. De slinger begonrechts, maakte een zwaai naar links en hangt nu in het midden",zegt Jan Veldhuis, voorzitter van het college van bestuur van deUU, in zijn toespraak. "Ik zie nu enkele dames keurig in eenmantelpak. Die liepen enkele jaren geleden nog in bloemenjurken."De zaal begint te gniffelen bij de woorden van decollegevoorzitter.

In 1939 werd de USF opgericht als onderafdeling van hetUtrechtsch Studenten Corps. Daar komt ook de naam vandaan;Utrechtsche Studenten Faculteiten (USF); een overeenkomst tussenhet corps en een aantal gezelligheidsverenigingen. Het bestuurbestond uit leden van verschillende gezelligheidsverenigingen,onder leiding van, alweer, het corps. "Het corps was overal haantjede voorste in", vertelt KeesJan Snijders, bestuurslid van de USF inde jaren zestig en ex-corpslid. "Ze wilden de studenten die nergenslid van waren, zoals spoorstudenten, ook betrekken in hetstudentenleven."

Maar pas na de oorlog wordt de USF een serieuze organisatie.Snijders: "Er werden reducties gegeven op studieboeken, microscopenen meer van dat soort zaken. De USF gaf gratis juridische adviezen.Ze regelde ziektekostenverzekeringen, huisvesting en had een mensa.Je kon er niet meer buiten." De stichting USF wordt in 1964omgevormd tot een vereniging en groeit in korte tijd uit tot eenvakbond voor studenten.

In die tijd is de studentenvakbond nog politiek actief en bijnaalle studenten zijn er lid van. De USF heeft een eigenhuisdrukkerij, een reductiebureau en een universiteitsblad;Trophonios. Het bestuur bestaat uit een grondraad die weer gevormdwerd door verschillende politieke (studenten)-partijen. Alspolitieke vakbond organiseert de USF acties en politiekemanifestaties binnen de universiteit. In 1971 richt de USFdestudentenfractie PSO op die de belangen behartigt van de vakbondbinnen de universiteitsraad.

Bezetting

Aan het eind van de jaren zeventig daalt het ledental drastischen halverwege de jaren tachtig is er bijna niets meer over van devakbond. In 1985 scheidt ook de studentenfractie PSO zich af van deUSF. Na een aantal oplevingen van de vereniging, veroorzaakt doorbezuinigingen van de toenmalige minister van onderwijs Deetman,lijkt het midden jaren negentig gedaan te zijn. Ze zitten zonderbestuur, zonder actieve leden, maar wel met schulden en eenverlaten kantoor.

De vakbond wordt echter weer van de ondergang gered doorbezuinigingen op de studiefinanciering en het hoger onderwijs.Eén lid, Tim van der Wal, trommelt alle leden op die nog inhet bestand zitten. Dit resulteert in een actie die eindigt in debezetting van het Centraal Station in Utrecht.

Midden jaren negentig wordt definitief afstand gedaan van hetpolitieke verleden en wordt de USF gevormd zoals hij nu bestaat:een politiek ongekleurde organisatie met een kleine honderd actieveleden. De USF kent een aantal onderafdelingen zoals hetstudentensteunpunt, een onderzoeksbureau en daarnaast worden ercursussen gegeven aan bestuurlijk actieve studenten. "We richtenons nu meer op dienstverlening", zegt Martijn Habets, huidigsecretaris van het USF-bestuur. "Zo geeft het scholingsbureaucursussen in hele simpele en nuttige dingen. Bijvoorbeeld over hoede MUB werkt of hoe de hogeschool en universiteit in elkaarzitten."

Poldermodel

Op de vraag of ze zichzelf nog wel een vakbond kunnen noemengeeft Habets stellig antwoord: "Als vakbond kom je nog steeds opvoor de belangen van de studenten, maar als ik aan een vakbonddenk, denk ik aan de FNV en het CNV, bijvoorbeeld, niet direct aande USF. Wat dat betreft hadden we best een andere naam kunnenhebben." Volgens de secretaris zal de USF niet meer snel grijpennaar actie. Uit het USF-ledenblad Aspiratie: "Geenspoorwegbezettingen, geen Bestuursgebouw of Academiegebouwbezetten. Lange optochten door de binnenstad? Ook die niet meer.Waarom niet? Men heeft daar niet zoveel behoefte meer aan delaatste tijd. Probeer maar eens vijfhonderd studenten temobiliseren. Veel succes. Maar dat is niet de enige reden. Decultuur is tegenwoordig veel meer gericht op het fenomeen 'Samenkomen we er wel uit'."

Ook binnen de studentenvakbond heerst het poldermodel.Viafaculteitsraden en overleg met de universiteit, de gemeente eninstellingen als de Stichting Jongerenhuisvesting probeert de USFvoor de Utrechtse student op te komen. Habets: "Je hebt een goedgesprek met mensen. Je luistert, opdat je zelf gehoord zult worden.Dat kost tijd en energie, maar op termijn bereik je er wel meermee. Samen denken, argumenteren, constructief bezig zijn.Kernbegrippen vandaag de dag? Ik denk het wel en ik ben er blij om.Wij proberen op te komen voor de rechten van de student en iets tedoen aan hun problemen."

Leeft het actiegevoel nog wel bij de USF? "Ik wil absoluut nietzeggen dat de acties definitief tot het verleden behoren. Wellichtkomen er maatregelen die een reden zijn voor studenten om weer inactie te komen. Als het nodig is, zullen ze er zijn. Maar dekomende tijd zie ik dat nog niet gebeuren."

De politieke onafhankelijkheid is een issue binnen de vakbond."We zijn er voor alle studenten. Dan kan je geen politieke kleurhebben, anders sluit je mensen uit. We hebben verschillende leden;van alternatief naar corps. Als je een bepaalde positie inneemtzullen er mensen afvallen", aldus Martijn Habets. "Ons doel iszestig jaar lang hetzelfde gebleven; namelijk opkomen voorstudenten. Alleen het middel is veranderd."

De USF-bestuursleden zie je tegenwoordig ook op alle receptiesen borrels in het Bestuursgebouw. Habets in Aspiratie: "Ik zie deUSF nog niet rondwandelen in strakke pakken, weggeplukt vanBeursplein 5. Nee, de USF lijkt misschien nog wel het meest op mijnkledingkast. Naast een driedelig pak, hangt er een valespijkerbroek en de legerkistjes zijn ook nog present. De USF moetgewoon midden tussen de studenten staan, daar ligt haarkracht."

De vakbond heeft nog wel wensen voor de toekomst; " Eenreductiebureau zoals dat in de jaren zestig bestond lijkt me welwat. Dat studenten kortingen kunnen krijgen op allerleistudiemateriaal. Dat wordt op dit moment nog door defaculteitsverenigingen zelf geregeld", vertelt Habets. "De USF moetook doorgroeien qua ledental. Dan krijgen we meer erkenning en onsvoortbestaan wordt met meer leden ook beter gewaarborgd."

Joke van der Glas

Ledental

Voor de jaren zestig was vrijwel iedere student lid van de USF;namelijk 97%.

1960: 10000 leden

1965: 9500 leden

1970: 10000 leden

1973: 3800 leden

1975: 2900

1976: 2850

1983: 1800

De opleving begin jaren negentig werd veroorzaakt doorbezuinigingen van Ritzen. Vanaf 1994 is er een nieuw begin gemaaktmet de USF en dat blijkt uit de jaarlijks stijgendeledenaantallen.